روزه و رمضان در كلام امام سجاد علیه السلام

حقوقى كه روزه از يك مسلمان دارد :

در رساله حقوق ، امام سجاد عليه السلام حقوق افعالى را براى انسان مى شمرد ، وقتى به روزه مى رسد و حقى كه روزه ، اين فريضه الهى از انسان متعهد و مسؤول دارد ، اينگونه بيان مى فرمايد :
اما حق روزه آن است كه بدانى اين پرده اى است كه خداوند در برابر زبان ، گوش ، چشم ، فرج و شكمت آويخته تا تو را از آتش بپوشاند ، چنان كه در حديث آمده «روزه سپر آتش است » ، اگر اعضاى خود را در پس اين پرده نگاه دارى (و آنها را از گناه حفظ كنى) اميد است (از عذاب) محجوب و محفوظ باشى و اگر اعضاء پشت پرده آرام نگيرد و گوشه و كنار آن بالا رود و عضوها براى تجاوز از حدود سركشد ، چشم نگاه شهوت انگيز كند نيروها كه بايد براى حفظ بدن بكار رود به راه ديگر مصرف شود ، ممكن است ، پرده پاره گشته بدن بيرون افتد (و طعمه آتش گردد) و لا قوة الا بالله 

بلى روزه صحيح، سند شرافت، و معيار هوش، و نيروى اراده انسان است، از اين جهت مى توان كند ذهنى و شهر التمحيص (ماه پاك شدن) :

امام زين العابدين (ع) در دعاى استقبال و ورود به ماه رمضان در صحيفه سجاديه اين ماه را "شهر التمحيص" ناميده اند.
راغب اصفهانى مى نويسد : محص به معناى تخليص و رهايى شئ از عيب است. تمحيص به معناى تزكيه و تطهير است.
ماه رمضان ماه تصفيه بر نفس و پاك كردن و برطرف نمودن عيوب و دور كردن خود از گناهان است. ماه صاف كردن قلب و دل از پليدى هاست. ماه شستن عداوت ها و كينه ها و عقده ها و حسد ها و ساير رذايل اخلاقي است. ماه تخليص خويشتن از شر گناهان و نجات يافتن و حركت در مسير فلاح و رستگارى و سعادت است. ماه پاكسازى قلب و روح و ماه خود سازى است.

باز امام سجاد (ع) در دعاى وداع با ماه رمضان مى فرمايند :
"درود بر تو اى همسايه اى كه دلها (بر اثر عبادت و بندگي) در آن نرم و فروتن گرديد و گناهان (بر اثر آمرزش و عفو خداى متعال) در آن كم شد.
درود بر تو ! چه بسيار گناهان را محو كردى و چه بسيار عيب ها و زشتي ها را پوشاندي"

 شهر الطهور (ماه امام سجاد (ع) در دعاى هر روز ماه رمضان از خداى متعال چنين مى خواسته اند : «اللهم ارزقنى فيه طهارت و پاكيزگي)  :

امام چهارم حضرت على بن الحسين (ع) در صحيفه سجاديه در دعاي خويش هنگام رسيدن ماه رمضان، اين ماه را شهر الطهور ناميده اند.
راغب اصفهانى در توضيح اين كلمه در مفردات مى نويسد :
طهارت دو قسم است طهارت جسم و طهارت روح و كلمه طهور بر وزن فعول در لغت يا مصدر است همچون وضوء و وقود و يا اسم است ؛ اما غير مصدر همچون فطور كه اسم است براى آنچه با آن افطار مى شود و يا صفت است همچون رسول و طهور آنگونه كه اصحاب شافعى گفته اند از نظر لفظ به معناى مطهر نيست زيرا فعول از افعل و فعل بنا نمى شود فقط از فعل بنا مى شود ولى طاهر دو قسم است يكي آنكه طهارت از خودش تجاوز نمى كند. مثل طهارت لباس كه طاهر غير مطهر است و ديگري طهارتى است كه طهارت از خودش تعدى مى كند و خداى متعال به همين اساس آب را طهور ناميده است كه پاك و پاك كننده است.

ماه رمضان ماه پاك شدن و ماه پاكيزگى است. به تعبيرى هم خود ماه پاك است و هم طهارت از آن به انسانها سرايت مى كند و آنها را پاك مى كند. در اين ماه فصل نوينى از طهارت به روى انسان گشوده مى شود. اميرالمومنين امام على (ع) مى فرمايد ؛ هنگامى كه هلال ماه رمضان را ديدى بگو : اللهم انى اسئلك خير هذا الشهر و طهوره.
بار خدايا خير و خوبى اين ماه و پاكى آن را از تو درخواست مى كنم.

امام سجاد در صحيفه، در دعاى وداع با اين ماه مى فرمايد : درود بر تو براى آنكه با بركات و نيكي ها بر ما وارد شدى و پليدى گناهان را از ما شستي.

امام زين العابدين عليه السلام در دعاى وداع با ماه رمضان در صحيفه سجاديه‌ مى فرمايد :
ا لسلام عليك يا شهر الله الاكبر و يا عيد اوليائه ؛ درود بر تو اى بزرگترين ماه خدا و اى عيد (روز جشن و شادى) دوستان خدا