فراز 23 از دعای 2 ( بالاترین درجه بهشت برای پیامبر(ص) )

پروردگارا، آن حضرت را در مقابل رنجها و سختيها كه در راه تو كشيده است رفعت مقام بخش و در فردوس برين، عاليترين درجات را به او عطا فرما

مقام رفيع پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) در دنيا و آخرت‌

حضرت در اين فراز از دعا درخواست ترفيع درجات بالا براى پيامبر اسلام در برابر تحمل زحمت‌ها و مشقت‌هايى كه در دين بر او وارد شده است مى‌نمايد.

درجات انسان در قرآن‌

يكى از صفات خداوند رفيع الدّرجات است كه در سوره غافر به آن اشاره شده است:

﴿رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ﴾«1»

بالا برنده درجات و صاحب عرش است، روح را [كه فرشته وحى است‌] به فرمانش به هر كس از بندگانش كه بخواهد القا مى‌كند تا مردم را از روز ملاقات [كه روز رستاخيز است‌] بيم دهد.

خداوند درجات را به ميزان اخلاص بالا مى‌برد، البته رفيع اگر به معناى بالابرنده باشد ولى اگر به معناى بلند مرتبه باشد، اشاره به اوصاف عالى خداوند است كه در علم و قدرت و تمام اوصاف كمال و جمال به قدرى بالاست كه بشر با تمام مقاماتش به اوج آن نمى‌رسد.

خداوند، انسان را به سبب ايمان و عبادت او درجه مى‌دهد و به مقامات عاليه مى‌رساند. همه اينها در سايه رحمت و لطف الهى است. كه مى‌فرمايد:

﴿وَمَن يَأْتِهِ مُؤْمِناً قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُولئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى‌﴾«2»

و كسانى كه مؤمن بيايند در حالى كه كارهاى شايسته انجام داده‌اند، براى آنان برترين درجات است.

به خصوص پيامبر اعظم (صلى الله عليه و آله) را به لحاظ برترى‌هايى به آن درجات مى‌رساند پس هر كس دنيا و آخرت را انتخاب كند بهره مى‌برد و درجاتى نصيب او مى‌شود ولى درجات آخرت بسيار برتر و بهتر است.

﴿كُلًّا نُّمِدُّ هؤُلَآءِ وَ هؤُلَآءِ مِنْ عَطَآءِ رَبّكَ وَ مَا كَانَ عَطَآءُ رَبّكَ‌ مَحْظُورًا* انُظرْ كَيْفَ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلَى‌ بَعْضٍ وَلَلْآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجَاتٍ وَأَكْبَرُ تَفْضِيلًا﴾«3»

هر يك از دو گروه دنيا طلب و آخرت خواه را [در اين دنيا] از عطاى پروردگارت يارى دهيم، وعطاى پروردگارت [در اين دنيا از كسى‌] ممنوع شدنى نيست.* با تأمل بنگر چگونه برخى از آنان را بر برخى [در امور مادى و بهره‌هاى دنيايى‌] فزونى بخشيديم، و همانا آخرت از نظر درجات برتر، و از جهت فزونى بيشتر است.

اما به چه كسانى درجه مى‌دهند، به كسانى كه تلاش و مبارزه در راه خدا انجام مى‌دهند و با جان و مال و هجرت به سوى كاميابى حركت مى‌كنند.

﴿الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللَّهِ وَأُولئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ﴾«4»

آنان كه ايمان آوردند و هجرت كردند و با اموال و جان‌هايشان در راه خدا به جهاد برخاستند، منزلتشان در پيشگاه خدا بزرگ‌تر و برتر است، و فقط اينانند كه كاميابند.

اما اين مقامات و درجات به چه شكلى يا حالتى ظاهر مى‌شود كه در قيامت براى مؤمنان آماده است، بايد منتظر ماند كه:

﴿أُوْلئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقّاً لَهُمْ دَرَجَاتٌ عِندَ رَبِّهِمْ وَ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ﴾«5»

مؤمنان واقعى و حقيقى فقط آنانند، براى ايشان نزد پروردگارشان درجاتى‌ بالا و آمرزش و رزق نيكو و فراوانى است.

آن وعده‌هايى كه در قالب دنيايى و مثالى نمى‌گنجد.

درجات انسان در روايات‌

پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله) درباره درجات انسان‌ها در قيامت مى‌فرمايد:

انَّ اللَّهَ يَقُولُ اعْدَدْتُ لِعِبادِىَ الصَّالِحِينَ، ما لاعَيْنٌ رَأَتْ، ولا أُذُنٌ سَمِعَتْ، وَلا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ بَلْهَ ما اطْلَعْتُكُمْ عَلَيْهِ.«6»

خداى تعالى فرموده است: براى بندگان نيك كردار خود چيزهايى فراهم آورده‌ام كه نه چشمى ديده و نه گوشى شنيده است و به ذهن هيچ بشرى خطور نكرده است؛ بپرهيز كه آگاه نمى‌شويد.

همانگونه كه تفاوت تلاش‌ها در دنيا سبب تفاوت در بهره‌گيرى است، در امور معنوى و آخرتى نيز اين تفاوت‌ها حاكم است. با اين فرق كه دنيا و تفاوت‌هايش محدود است ولى آخرت و تفاوت‌هايش نامحدود است. بنابراين درجات آخرت هم برتر و بيش‌تر است كما اينكه حضرت على (عليه السلام) در وصف بهشت مى‌فرمايد:

دَرَجاتٌ مُتَفاضِلاتٌ، وَمَنازِلُ مُتَفاوِتاتٌ، لايَنْقَطِعُ نَعيمُها، وَلا يَظْعَنُ مُقيمُها وَ لايَهْرَم خالِدُها، وَ لايَبْأَسُ ساكِنُها.«7»

بهشت را درجاتى است كه بر يكديگر برترى دارند، و منازلى است كه با هم تفاوت دارند، نعمتش قطع نمى‌شود، مقيم در آن بيرون نمى‌رود، ماندگار در آن پير نمى‌شود، و ساكن آن تهيدست و نيازمند نمى‌گردد.

و حكمت الهى بر اين است كه كسى را براى پيامبرى انتخاب كند كه بتواند سنگين‌ترين بار مسئوليت را به دوش كشد و نيكوتر از همه از عهده آن بيرون آيد و داراى صفات برجسته هم باشد تا بالاترين مقام و منزلت به او عطا فرمايد و با دعايى مستجاب به درجات والاتر برساند.

روح بلند مرتبه پيامبر در برخورد با ابن خولى‌

«ابن خولى، ظرفى از شير و عسل براى پيامبر (صلى الله عليه و آله) آورد، رسول خدا (صلى الله عليه و آله) از خوردن آن امتناع ورزيد و فرمود: دو نوشيدنى در يك وعده؟ و دو ظرف در يك ظرف؟ حضرت آن را ميل نفرمود و فرمود:

من اين را حرام نمى‌دانم اما خوش ندارم كه فخر بفروشم و فرداى قيامت به خاطر چيزهاى زياد دنيا حسابرسى شوم. من فروتنى را دوست دارم؛ زيرا هر كه براى خدا فروتنى كند، خداوند او را رفعت مى‌بخشد«8»

دعاى امت وسيله‌اى براى رسيدن پيامبر به آن مقام عظمى است كه به شكرانه آنچه از هدايت و ايمان و شفاعت به وسيله آن پيامبر گرامى نصيبشان گرديده است همان طور كه حضرت على (عليه السلام) در خطبه نماز جمعه‌اى، چنين دعايى شايسته در حق رسول اكرم (صلى الله عليه و آله) مى‌فرمايد:

اللَّهُمَّ اعْطِ مُحَمَّداً الْوَسيلَةَ وَالشَّرَفَ وَالْفَضيلَةَ وَالْمَنْزِلَةَ الْكَريمَةَ، الْلَّهُمَّ اجْعَلْ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ اعْظَمَ الْخَلائِقِ كُلَّهُمْ شَرَفَاً يَوْمَ القيامَةِ وَأقْرَبَهُمْ مِنْكَ مَقْعَداً وَاوْجَهَهُمْ عِنْدَكَ يَوْمَ الْقِيامَةِ جاهاً وَافْضَلَهُمْ عِنْدَكَ مَنْزِلَةً وَنَصيباً، اللَّهُمَّ اعْطِ مُحَمَّداً اشْرَفَ الْمَقامِ وَحِباءَ السَّلامِ وَشَفاعَةَ الْإِسْلام.«9»

پروردگارا! به محمد (صلى الله عليه و آله) درجه و مقام و برترى و جايگاه نيكان عطا فرما، پروردگارا! محمد (صلى الله عليه و آله) و خاندانش را برترين آفرينش، برترين مقام در روز قيامت و نزديك‌ترينشان نزد خودت و آبرومندترينان روز قيامت به پيش خودت و برترينان در مقام و بهره نزد خود قرار ده.

پروردگارا! به محمد (صلى الله عليه و آله) بالاترين مقام، سلامتى بدون نقص و وسيله شفاعت در اسلام عطا بفرما.

______________________________

(1)- غافر (40): 15.

(2)- طه (20): 75.

(3)- اسراء (17): 20- 21.

(4)- توبه (9): 20.

(5)- انفال (8): 4.

(6)- بحار الأنوار: 8/ 92، باب 23؛ كنز العمال: 15/ 778، حديث 43069.

(7)- نهج البلاغه: خطبه 84.

(8)- بحار الأنوار: 63/ 324، باب 4، حديث 10؛ مكارم الاخلاق: 32.

(9)- بحار الأنوار: 74/ 354، باب 14، حديث 31؛ الكافى: 8/ 175، حديث 194.