فراز 4 از دعای 23 ( منّت حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبر(ص) )

پروردگارا! مرا موفق گردان به حج و عمره و زيارت قبر رسولت- كه درود و رحمت و بركاتت بر او و خاندانش باد- و بر زيارت خاندان رسولت- كه درود بر همه‌ى آنان باد- هميشه و تا وقتى كه مرا در دنيا زنده مى‌دارى؛ امسال و در همه‌ى سال‌ها منت بگذار و آن عبادت را قبول و مايه‌ى پاداش و منظور نظر خود و ذخيره‌اى برايم نزد خودت قرار بده.

حج و عمره‌

مناسك حج بنا به فرموده قرآن مجيد و روايات، سلسله برنامه‌هاى ظاهرى و باطنى بسيار مهمى است كه به وسيله حضرت ابراهيم (عليه السلام) جهت تأمين فلاح و رستگارى مردم مؤمن و بلكه همه انسان‌ها به اذن پروردگار عالم اعلام شد.

حج تا زمانى كه ابراهيم و پيامبر عزيز اسلام حيات ظاهرى داشتند، نتيجه و محصولش شكستن بت‌هاى درون و برون، و ايجاد ميدان منافع براى مردم بود.

پس از ابراهيم در مناسك حج تحوّلاتى شيطانى ايجاد شد، و خانه توحيد دست خوش بندهاى گران شرك، و اسير شدن انسان به بند هوا و هوس گشت.

و پس از اين كه رسول اسلام مناسك را به وضع زمان ابراهيم برگرداند، و خانه را محل امن و هدايت و فروغ آزادى از شياطين ظاهرى و باطنى نمود، و مى‌رفت كه جهانيان از بند بت‌هاى درونى و برونى نجات پيدا كنند، مكتب سقيفه و مدرسه خلفاى اموى و عباسى دو مرتبه مناسك را به عصر جاهليت برگرداند، و دوباره مسئله حج تبديل به يك مسئله بى روح و بدون نتيجه شد.

حج گرفتار اشراف سلطه گران و سردمداران كفر و شرك است كه بر تمام برنامه‌هاى حج مسلاطّند.

اكنون دستور حضرت حق به ابراهيم تحقق يافته، و با تكيه به مناسك ابراهيمى، جهان اسلام از اين همه بلا و گرفتارى نجات يابد.

﴿وَ عَهِدْنَا إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ﴾«1»

و به ابراهيم و اسماعيل سفارش كرديم كه خانه‌ام را براى طواف كنندگان و اعتكاف‌كنندگان و ركوع كنندگان وسجده‌گذاران [از هر آلودگى ظاهرى و باطنى‌] پاكيزه كنيد.

ارزش حج در روايات‌

ثوابى كه در روايات اهل بيت (عليهم السلام) براى حج بيان شده ناظر به حج ابراهيمى است.

حضرت صادق (عليه السلام) فرمود:

الْحَجُّ افْضَلُ مِنْ عِتْقِ عَشْرِ رَقَباتٍ حَتّى عَدَّ سَبْعينَ رَقَبَةً، وَ الطَّوافُ وَرَكْعَتاهُ افْضَلُ مِنْ عِتْقِ رَقَبَةٍ.«2»

حج بهتر از آزاد كردن ده بنده است، حتى هفتاد بنده، و طواف و دو ركعت نمازش بهتر از آزاد كردن يك بنده در راه خداست.

رسول خدا (صلى الله عليه و آله) به مردى از انصار فرمود:

نزد من آمده‌اى تا از حج و عمره خود و ثواب بر آن بپرسى؟ آگاه باش وقتى قصد حج كردى و سوار بر مركبت شدى به هر قدمى كه بر مى‌دارى و زمين مى‌گذارى حسنه‌اى در نامه عملت ثبت مى‌شود، و سيّئه‌اى از پرونده‌ات محو مى‌گردد.

وقتى هفت طواف را انجام دادى براى تو نزد خداوند عهد و ذكرى است كه ديگر پروردگار مهربان حيا مى‌كند تو را دچار عذاب كند. و چون دو ركعت نماز نزد مقام بجا آوردى به هر ركعت هزار ركعت نماز مقبول در نامه‌ات ثبت مى‌شود.

چون هفت شوط سعى بين صفا و مروه را بجا آورى، ثوابش مانند حج كسى است كه پياده از خانه‌اش به حج رفته و مثل اجر كسى است كه هفتاد بنده در راه خدا آزاد كند.

چون به عرفات وقوف كنى تا غروب آفتاب، اگر گناهانت به اندازه يك تپه ريگ و كف دريا باشد هر آينه خداوند آنها را مورد مغفرت قرار مى‌دهد.

چون رمى جمره نمودى به هر سنگى تا آخر عمرت ده حسنه نوشته مى‌شود.

و هنگامى كه قربانى كردى به هر قطره خونش تا پايان عمرت به طور مرتب حسنه نوشته مى‌شود.

و چون آخرين طواف را انجام دادى و دو ركعت نمازش را خواندى، ملك كريم بر شانه‌ات مى‌زند سپس مى‌گويد: آنچه بود آمرزيده شد، و تا صد و بيست روز عملت را از سر بگير.«3»

معاوية بن عمار مى‌گويد از حضرت صادق (عليه السلام) پرسيدم: از كسى كه مستطيع‌ بوده و حج بجا نياورده؟ فرمود: او مصداق اين آيه است:

﴿وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ﴾«4»

و روز قيامت او را نابينا محشور مى‌كنيم.

گفتم: سبحان اللَّه! كور وارد محشر مى‌شود؟ فرمود: آرى، كورى كه از ديدن راه بهشت محروم است.«5»

حضرت باقر از رسول خدا (صلى الله عليه و آله) روايت مى‌كند: براى حاجى يكى از سه بهره است: يا به او مى‌گويند: گذشته و آينده‌ات بخشيده شد، يا مى‌گويند: گذشته‌ات آمرزيده شد عمل را از سر بگير، يا مى‌گويند: اهل و فرزندت را پس از بازگشت سالم و صحيح مى‌بينى.«6»

امير المؤمنين (عليه السلام) مى‌فرمايد:

نَفَقَةُ دِرْهَمٍ فِى الْحَجِّ تَعْدِلُ الْفَ دِرْهَمٍ.«7»

يك درهم خرج در راه حج معادل هزار درهم است.

حضرت صادق (عليه السلام) مى‌فرمايد:

لايَزالُ عَلَى الْحاجِّ نُورُ الْحَجِّ ما لَمْ يُذْنِبْ.«8»

نور حج پيوسته با حاجى است به شرطى كه مرتكب گناه نشود.

حضرت رضا (عليه السلام) مى‌فرمايد:

اعْلَمْ يَرْحَمُكَ اللّهُ انَّ الْحَجَّ فَريضَةٌ مِنْ فَرائِضِ اللّهِ جَلَّ وَ عَزَّ اللَّازِمَةُ الْواجِبَةُ مَنِ اسْتَطاعَ الَيْهِ سَبيلًا، وَ قَدْ وَجَبَ فِى طُولِ الْعُمْرِ مَرَّةً واحِدَةً. وَ وُعِدَ عَلَيْها مِنَ الثَّوابِ الْجَنَّةَ وَ الْعَفْوَ مِنَ الذُّنُوبِ، وَ سَمّى‌تارِكَهُ كافِراً، وَ تُوُعِّدَ عَلى تارِكِهِ بِالنّارِ، فَنَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ النّارَ.«9»

بدان! خدا تو را رحمت كند كه حج واجبى از واجبات خداوند جلّ و عزّ است، امرى لازم است بر آن كه استطاعت دارد، در تمام عمر يك بار واجب شده، و ثوابى كه به آن وعده داده شده بهشت و عفو از گناهان است، و به تارك آن وعده آتش داده‌اند، پس پناه به خدا از آتش قيامت.

ثواب حج و عقاب تارك اين فريضه عظيم الهى را در كتابهاى بسيار مهم «الكافى»، «وسائل الشيعة»، «بحار الأنوار» و «الوافى» ببينيد.«10»

زيارت رسول خدا (صلى الله عليه و آله)‌

حق رسول خدا بر امت و بلكه بر تمام انسان‌هاى عصر نبوت تا صبح قيامت حق عظيمى است كه ممكن نيست كسى بتواند به نحو كامل از اداى آن حق برآيد! وجود مقدس او با تحمل انواع مشقات و آزارها و شكنجه‌هاى بدنى و روحى، تمام توان خود را براى هدايت انسان به سوى كمالات و حقايق به كار گرفت.

رسول خدا (صلى الله عليه و آله) درباره زيارت قبرش مى‌فرمايد:

هر كس به حج خانه خدا آيد و قبر مرا در مدينه زيارت نكند، روز قيامت از او دورى مى‌كنم، و هر كه به زيارتم آيد شفاعتم بر او واجب مى‌گردد، و هر كه شفاعتم براو واجب شود، بهشت براى او حتمى است.«11»

حضرت سيدالشهداء (عليه السلام) از جدّ بزرگوارش رسول خدا (صلى الله عليه و آله) پرسيد: اى پدر! براى كسى كه تو را زيارت كند چه خواهد بود؟ فرمود:

پسرم! هر كه مرا در حال حيات يا پس از مرگ زيارت كند، يا پدرت يا برادرت، يا تو را زيارت نمايد، حقى است بر من كه روز قيامت او را زيارت نمايم و از گناهانش او را برهانم.«12»

______________________________

(1)- بقره (2): 125.

(2)- بحار الأنوار: 96/ 3، باب 2، حديث 2؛ ثواب الاعمال: 48، ثواب الحج و العمره.

(3)- بحار الأنوار: 96/ 4، باب 2، حديث 3؛ من لايحضره الفقيه: 2/ 202، حديث 2138.

(4)- طه (20): 124.

(5)- بحار الأنوار: 96/ 6، باب 2، حديث 6؛ تهذيب الاحكام: 5/ 18، حديث 5.

(6)- بحار الأنوار: 96/ 6، باب 2، حديث 9؛ قرب الاسناد: 51.

(7)- بحار الأنوار: 96/ 8، باب 2، حديث 16؛ وسائل الشيعة: 5/ 289، باب 63، حديث 6571.

(8)- بحار الأنوار: 96/ 10، باب 2، حديث 27؛ المحاسن: 1/ 71، باب 117، حديث 143.

(9)- بحار الأنوار: 96/ 11، باب 2، حديث 31؛ مستدرك الوسائل: 8/ 14، باب 3، حديث 8938.

(10)- اسرار و حقايق و واقعيت‌هاى معنوى حج را به طور مفصّل در جلد هفتم عرفان اسلامى آورده‌ام، مى‌توانيد به آن جا مراجعه كنيد.

(11)- الكافى: 4/ 548، حديث 5؛ من لايحضره الفقيه: 2/ 565، حديث 3157؛ وسائل الشيعة: 14/ 333، باب 3، حديث 19337.

(12)- بحار الأنوار: 96/ 373، باب 65، حديث 8؛ من لايحضره الفقيه: 2/ 577، حديث 3159؛ تهذيب الاحكام: 6/ 4، باب 2، حديث 7.