پديدار شدن زشتىهاى انسان در ديد مردم دنيا يا در عرصه قيامت از شرمآورترين و تلخترين امور بشر است و عذاب وجدان و شوردلى بزرگى بر وجود آدمى وارد مىسازد و پيامد حادثهها و سرگذشتهاى خطاكاران، براى اهل ايمان عبرتآميز است.
مشاهده سرانجام شرمسارى و پردهدرى كردار آنان از جلوههاى نازيباى تاريخ بشر است؛ زيرا حوادث، جلوهاى از حقايق مكافات عمل و رابطه بين تكوين و تشريع است و با نافرمانى از اراده حق، قانون و نظام هستى از محور خود بيرون مىرود و آثار ناگوارى بر زندگى موجودات زمينى و آسمانى به جا مىگذارد و علاوه بر وجود انسان، حتى حيوانات و گياهان هم گرفتار نتيجه عمل برترين آفريده خداوند يعنى آدم مىشوند و صحنههايى از قيامت كبرى را به نمايش مىگذارند.
پيامبر عزيز اسلام (صلى الله عليه و آله) در وصيت خويش به ابن مسعود مىفرمايد:
اى پسر مسعود! بترس از روزى كه در آن نامهها گشوده مىشود و رسوايىها آشكار مىگردد؛ زيرا كه خداوند بلند مرتبه مىفرمايد:«و ترازوهاى عدالت را در روز قيامت مىنهيم و به هيچ كس هيچ ستمى نمىشود؛ و اگر [عمل خوب يا بد] هم وزن دانه خردلى باشد آن را [براى وزن كردن] مىآوريم، و كافى است كه ما حسابگر باشيم
بيشتر گناهان همراه با لذّت و شيرينى نفس است، هر چند روح و باطن آدمى به خاطر آن شادىِ گناه و زهر كشنده فطرت و صفاى دلآزار مىبيند ولى شيفتگى به شهوات و اميال كه خوشايند هواى نفس است، ننگ زيادى در پى دارد.
حضرت على (عليه السلام) در اين زمينه مىفرمايد:
شيرينى شهوات را ننگ رسوايى تلخ مىكند.
شخصى در نزد امام سجّاد (عليه السلام) از گناهان ياد كرد؛ حضرت فرمود:
در شگفتم از كسى كه از خوردن غذايى كه برايش ضرر دارد، پرهيز مىكند؛ اما از گناه كه مايه زيان و رسوايى است پرهيز نمىكند.
گاهى شتاب انسان در ارتكاب معاصى به قدرى زياد است كه او خيال مىكند تنها راه نجات در اين مسير است ولى نمىداند كم صبرى و تقوا پيشه نكردن چه خسارتهايى به بار مىآورد.
در اين باره امام صادق (عليه السلام) فرمود:
ناشكيبايى، رسوايى و شرمسارى به بار مىآورد.
خداوند عزّوجل به عُزير پيامبر (عليه السلام) وحى فرمود:
و هر روز بنده خدا با اعضاى بدن و روان خود به ويژه زبان و قلب، حق تعالى را كوچك مىشمارد و اگر پروردگار بخواهد كسى را رسوا كند، چه شود!!
از حضرت صادق (عليه السلام) روايت شده است كه فرمود:
هر گاه خداوند خوارى بنده را بخواهد؛ از راه زبانش او را رسوا مىكند.
و نيز فرمود:
سه چيز است كه هر كس به يكى از آنها گرفتار شود آرزوى مرگ كند؛ تنگدستى پى در پى، محروميّت رسوا و دشمن چيره شده.
و نيز فرمود:
مولاى مؤمنان على (عليه السلام) پيوسته فرمود: تو كه كارهاى رسوا كننده كردهاى! نيشت را به خنده باز مكن و كسى كه گناه كرده است، نبايد خود را از شبيخون خدا ايمن بداند.
و نيز به پسر جندب فرمود:
اى پسر جندب! بر هر مسلمانى كه نسبت به ما معرفت دارد لازم است كه در هر شبانه روز عمل خود را بررسى كند و حسابرس نفس خويش باشد. اگر ديد كار خوبى انجام داده است به دنبال بيشتر از آن باشد و اگر ديد كار بدى از او سر زده، استغفار كند، تا در روز رستاخيز سرشكسته و شرمنده نشود.
و نيز فرمود:
كسى كه پند و اندرز بپذيرد؛ از رسوايى در امان ماند.
خداوندا! شعرى به درگاه لطفت زمزمه مىكنم كه شوريده حالى چون محيط قمّى زمزمه مىكرد:
اى ياد تو مونس دل من
رخسار تو شمع محفل من
فردوس نمىكنم تمنّا
تا كوى تو هست منزل من
شادم كه غم تو اى دل آرام
خو كرده مدام با دل من
ديوانه عشقم و نباشد
جز طرّه تو سلاسل من
مهرم به تو تازگى نباشد
اى دلبر نيك مقبل من
گر عشق تو اى صنم نورزم
باشد چه به دهر حاصل من
ديرى است چو روح در تن اى دوست
مهر تو سرشته با گل من
حاجت به چراغ نيست كافى است
رخسار تو شمع محفل من
خورشيد ز ذرّه هست كمتر
باشد چو رخت مقابل من
مشكل شده زندگى به هجران
حل كن ز وصال مشكل من
______________________________
(2)- بحار الأنوار: 74/ 111، باب 5، حديث 1؛ مكارم الأخلاق: 457.
(3)- غرر الحكم: 304، حديث 6964.
(4)- بحار الأنوار: 75/ 159، باب 21، ذيل حديث 19؛ كشف الغمة: 2/ 107.
(5)- بحار الأنوار: 75/ 229، باب 23، ذيل حديث 107؛ تحف العقول: 315.
(6)- بحار الأنوار: 14/ 379، باب 25، حديث 25؛ الدعوات، راوندى: 169، حديث 472.
(7)- بحار الأنوار: 75/ 228، باب 23، حديث 101.
(8)- بحار الأنوار: 75/ 232، باب 23، حديث 107؛ تحف العقول: 318.
(9)- الكافى: 2/ 269، حديث 5؛ بحار الأنوار: 70/ 317، باب 317، حديث 4.
(10)- بحار الأنوار: 75/ 279، باب 24، حديث 1؛ تحف العقول: 301.