Azəri
Wednesday 16th of October 2024
0
نفر 0

Lüğətdə iCtihad

5-ICtihad

1-Lüğətdə iCtihad

Ibni Əsir deyir:

اَلْاِجْتِهَادُ بَذْلُ الْجَهْدِ فِي طَلَبِ الْاَمْرِ، وَهُوَ اِفْتِعَالٌ مِنَ الْجَهْدِ الطَّاقَةُ

"Ictihad – iftial vəznində olub bir şeyi əldə etmək üçün çalışmaq mə`nasına olan cəhd kökündən alınmışdır."[1]

Bu kəlmə Peyğəmbəri Əkrəm ¡-in və səhabələrinin döv‌‌ründə, birinci hicri əsrinin sonuna qədər həmin mə`nada iş‌‌lənmişdir. Belə ki, Peyğəmbəri Əkrəm ¡-in belə bu‌yur‌‌duğu nəql olunur:

اَمَّا السُّجُودُ فَاجْتَهِدُوا فِي الدُّعَاءِ فقمن اَنْ يُسْتَجَابَ لَكُمْ

"Amma səcdəyə gəldikdə isə, onun dualarında çalışın ki, sizin üçün müs‌təcab olması layiqdir."[2]

Yenə buyurur:

صَلُّوا عَلَيَّ وَاجْتَهِدُوا فِي الدُّعَاءِ

"Mənə salavat göndərin və dua etməkdə çalışın!"[3]

Yenə buyurur:

فَضْلُ الْعَالِمِ عَلَى الْمُجْتَهِدِ مِائَةُ دَرَجَةٍ

"Alimin müctehidə (ibadət yolunda çalışana) olan dərəcəsi 100 də‌rə‌cədir."[4]

Məhəmməd Qərzi deyir:

كَانَ فِي بَنِي اِسْرَائِيلَ رَجُلٌ فَقِيهٌ عَالِمٌ، عَابِدٌ مُجْتَهِدٌ

"Bəni Israil qövmü arasında fəqih, alim, müctehid (icti‌had‌lı), abid və çalışqan bir kişi var idi."[5]

Ayişənin belə dediyi nəql olunur:

وعن عائشة K كَانَ رَسُولُ اللّهِ يَجْتَهِدُ فِي الْعَشْرِ الْاَوَاخِرِ مَا لاَيِجْتَهِدُ فِي غَيْرِهِ اَيْ يَجْتَهِدُ فِي الْعِبَادَةِ

"Peyğəmbəri Əkrəm ayın üçüncü on günlüyündə elə çalı‌şır‌‌dı ki, ondan başqa vaxtlarda belə çalışmırdı.-Yə`ni Pey‌‌ğəmbər ¡ ibadətdə çalışırdı."[6]

Təlhə Peyğəmbəri Əkrəm ¡-lə müasir olan iki nəfə‌rin barəsində belə deyir:

وَفِي حَدِيثِ طَلْحَةَ عَنْ رَجُلَيْنِ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللّهِK كَانَ اَحَدُهُمَا اَشَدَّ اجْتِهَادًا مِنَ الْاخَرِ...

"Onlardan biri digərindən daha artıq çalışırdı, o çalış‌qan şəxs şəhid oluncaya qədər çalışdı."[7]

Əbu Səidin belə dediyi nəql olunur:

كَانَ رَسُولُ اللّهِ (ص ) اِذَا حَلفَ وَاجْتَهَدَ فِي الْيَمِينِ قَالَ...

"Peyğəmbəri Əkrəm ¡ hər vaxt peyman bağlasaydı və peymanda çalışsaydı, buyurardı... "[8]

Bəni Müstələq qəzvəsində Əbdüllah ibni Übeyin barəsində belə qeyd olunur:

فَاجْتَهِدْ بِيَمِينِهِ مَا فَعَلَ

"O çalışır və and içirdi ki, heç bir iş görməmişdir."[9]

Ümmi Harisənin Peyğəmbər ¡-dən oğlu Harisənin ta‌‌leyi barəsində sual etməsi ilə əlaqədar qeyd olunur ki, o be‌lə demişdir:

اِنْ كَانَ فِي الْجَنَّةِ صَبَرْتُ، وَاِنْ كَانَ غَيْرَ ذَلِكَ اجْتَهَدْتُ عَلَيْهِ فِي الْبُكَاءِ

"Əgər behiştdə olsa, səbir edərəm; əgər başqa yerdə olsa, ona daha çox ağlamaqda çalışaram."[10]

Yuxarıda qeyd olunanlardan və saysız-hesabsız digər rəva‌yət‌‌lərdən aydın olur ki, birinci hicri əsrində ictihad kəl‌mə‌‌sindən insanların başa düşdüyü sadəcə olaraq sə`y etmək, ça‌‌lış‌maq və fəaliyyət göstərməkdən ibarət idi. Bu mə`na daha son‌‌ra Islam cəmiyyətlərində dəyişikliyə uğradı və müsəl‌man‌la‌‌rın istilahında şəriətin fər`i hökmlərini onun təfsili də‌‌lil‌lərindən əldə etmək və kəşf etmək mə`nasını özünə al‌dı.



[1] «Nihayətül-lüğət», cə-hə-də maddəsi.

[2] «Səhihi-Müslüm», səlat kitabı, hədis:207; «Müsnədi-Əhməd», 1-ci cild, səh.219.

[3] «Sünəni Nəsai», 1-ci cild, səh.190; «Müsnədi-Əhməd», 1-ci cild, səh.199.

[4] «Sünəni Darəmi», müqəddimə, 1-ci cild, səh.100.

[5] «Əl-Müvəttə», Malik, cənaiz kitabı, hədis:43.

[6] «Səhihi-Müslüm», e`tikaf kitabı, hədis:8; «Sünəni Ibni Macə», hədis:1767.

[7] «Sünəni Ibni Macə», rö`ya kitabı, hədis:3925; «Müsnədi-Əhməd», 1-ci cild, səh.163, 2-ci cild, səh.323, 363, 6-cı cild, səh.82, 123, 256, 5-ci cild, səh.40.

[8] «Müsnədi-Əhməd», 3-cü cild, səh.33 və 48.

[9] «Səhihi-Buxari», 3-cü cild, səh.136 «Səhihi-Müslüm», münafiqin kitabı, hədis:1; «Müsnədi-Əhməd», 4-cü cild, səh.373.

[10] «Səhihi-Buxari», cihad kitabı, 2-ci cild, səh.92; «Müsnədi-Əhməd», 3-cü cild, səh.260 283.

0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

latest article

Аşurа inqilаbının mаhiyyәti vә sәbәblәri
ABŞ-da silahlı hücum: 3 ölü
İranın Əlborz esminesi Babul-Məndəbdə iştirak edir
Kaşiful-Ğita ABŞ, Britaniya, sionizmə...
Qələbə: Bici şəhəri və İraq Neft Yataqları terrorçulardan azad edildi, ...
Dəməşqdə Şəhid olmuş Əhli Beyt (ə) hərəminin müdafiəçiləri Qumda dəfn ...
ci xütbə
İraq əskərləri Fəllucə şəhərində, xeyli sayda itki vermiş terrorçular -
Nigeriya: "Boko haram" gücünü itirir və kömək istəyir
Fil Dişi Sahilində baş verən kütləvi qırğınlar ölkədə siyasi gücün ...

 
user comment