Cavab:Əldə olunan məlumatlara əsasən bu kimi yerlərdə yaşamaq ümumiyyətlə mümkün deyil. Amma o ki qaldı müsəlman olan bir şəxsin namaz kimi gündəlik və orucluq kimi aylıq ibadəti necə yerinə yetirməsinə o dini ayınləri yerinə yetirə bilmədiyi üçün imkan daxilində bu kimi yerlərdən hicrət etməli və yaşayış üçün daha münasib olan başqa bir yerdə məskunlaşmalıdır. Necə ki, küfr diyarında yaşayan və dini ayınləri sərbəst yerinə yetirə bilməyən hər bir müsəlman oranı tərk etməli və həm yaşayış, həm də dini ayınlərin icrasına maneə olmayan başqa bir yerə hicrət etməlidir. Hicrət etməyib elə bir yerdə qalmaq isə bu kimi şəxslər üçün böyük günah hesab olunur. Əllamə Məclisi özünün ,,Əl-Muntəha’’-adlı kitabında yazır:
أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُواْ فِيهَا-( Allahın torpağı geniş deyildimi ki, siz də hicrət edəydiniz?” – deyəcəklər) ayəsi nazil olduqdan sonra Allah Peyğəmbəri (s) Məkkədə dini ayinləri yerinə yetirə bilmədiyi üçün hicrət əmrini aldı.
Yox əgər qeyd olunan yerlərdə qalmağa məcbur olarsa gündəlik namazlarının və Ramazan ayının vaxtlarını oraya yaxın olan və namazın vaxtını müəyyən etmək mümkün olduğu yerin vaxtı ilə müəyyən etməlidir. Bunu isə hal-hazırki zamanda telefon, teleqraf və bu kimi vasitələrlə müəyyən etmək olduqca asandır.
Bu kimi yerlərdə gecə ilə gündüzü müəyyən etmək olmasada günəşin ən yüksək nöqtədə qərar tutmasını zöhr namazının ən son nəqtədə qərar tutmasını isə gecə yarısı qərar verib beləcə gündəlik namazların və Ramazan ayının vaxtını müəyyən etmək olar.
************
