آغاز و انجام قرآن ، نمودار محبّت

نزول قرآن مجيد بر قلب ملكوتى پيامبر با آيه شريفه بِسْمِ اللّه‏ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ كه نمودار مهر و محبّت و عشق و رحمت خداست ، شروع شد و در آن آيه شريفه سخن از رحمانيّت خداست كه همه هستى رشحه‏اى از ظهور آن است : الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى * لَهُ مَا فِى السَّماوَاتِ وَمَا فِى الاْءَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَرَى 
[ خداى ] رحمان بر تخت فرمانروايى و تدبير امور آفرينش چيره و مسلّط است . * آنچه در آسمان‏ها و زمين و آنچه ميان آن دو و آنچه زير زمين است ، فقط در سيطره مالكيّت و فرمانروايى اوست .
و بهشت جلوه‏اى تام از آن حقيقت مى‏باشد : إِلاَّ مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلاَ يُظْلَمُونَ شَيْئاً * جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِى وَعَدَ الرَّحْمنُ عِبَادَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّهُ كَانَ وَعْدُهُ مَأْتِيّاً
مگر آنان كه توبه كرده و ايمان آورده و كار شايسته انجام داده‏اند ، پس آنان به بهشت درآيند و ذرّه‏اى مورد ستم قرار نمى‏گيرند . * بهشت‏هاى جاويدى كه [ خداى ] رحمان به بندگانش وعده داده در حالى كه اكنون از نظرها پنهان است ، يقيناً وعده خدا آمدنى است . و بازگشت اهل تقوا در محشر به آن است :
يَوْمَ نحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمنِ وَفْداً
[ ياد كن ] روزى را كه پرهيزكاران را به ضيافت و ميهمانى [ خداى [ رحمان گرد مى‏آوريم .
و پديده با عظمت شفاعت ظهورى از آن واقعيت است : يَوْمَئِذٍ لاَّ تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَرَضِى لَهُ قَوْلاً
در آن روز شفاعت كسى سودى ندهد مگر آن كه [ خداى [رحمان به او اذن دهد و گفتارش را [ در مورد شفاعت از ديگران ] بپسندد . همچنين در آيه شريفه بِسْمِ اللّه‏ِ سخن از رحيميت خداست كه هر رزق حلالى و هر گذشت و لطفى جلوه‏اى از آن است : فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ حَلاَلاً طَيِّباً وَاتَّقُوا اللّه‏َ إِنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ رَحِيمٌ  .
آنچه از غنيمت [ در ميدان جنگ ] گرفته‏ايد ، حلال و پاكيزه بخوريد و از خدا پروا كنيد ؛ يقيناً خدا بسيار آمرزنده و مهربان است . . . . مَا عَلَى الُْمحْسِنِينَ مِن سَبِيلٍ وَاللّه‏ُ غَفُورٌ رَحِيمٌ .
. . . بر نيكوكاران [ معذور ] هيچ مؤاخذه و سرزنشى نيست ، و خدا بسيار آمرزنده و مهربان است .
و راه ورود به رحمت خاص الهى است :
. . . سَيُدْخِلُهُمُ اللّه‏ُ فِى رَحْمَتِهِ إِنَّ اللّه‏َ غَفُورٌ رَحِيمٌ.
. . . به زودى خدا آنان را در رحمتش در آورد ؛ زيرا خدا بسيار آمرزنده و مهربان است .
و موجب پذيرش توبه و پذيرش صدقات است : أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللّه‏َ هُوَ يَقْبَلُ التَّوبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَأْخُذُ الْصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللّه‏َ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ.
آيا نداسته‏اند كه فقط خداست كه از بندگانش توبه را مى‏پذيرد و صدقات را دريافت مى‏كند ؟ و يقيناً خداست كه بسيار توبه‏پذير و مهربان است . و همچنين راه نجات از نفس اماره مى‏باشد :
وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِى إِنَّ النَّفْسَ لاَءَمَّارَةُ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّى إِنَّ رَبِّى غَفُورٌ رَّحِيمٌ .
من خود را از گناه تبرئه نمى‏كنم ؛ زيرا نفس طغيان گر بسيار به بدى فرمان مى‏دهد مگر زمانى كه پروردگارم رحم كند ؛ زيرا پروردگارم بسيار آمرزنده و مهربان است . و موجب آفرينش ابزار زندگى است :
وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلاَّ بِشِقِّ الاْءَنفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ  .
و بارهاى سنگين شما را تا شهرى كه جز با دشوارى و مشقت به آن نمى‏رسيد ، حمل مى‏كنند ؛ يقيناً پروردگارتان رئوف و بسيار مهربان است . و نعمت‏هاى بى‏شمار و نزول قرآن جلوه‏اى از آن است :
وَإِن تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللّه‏َ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ اللّه‏َ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ  .
و اگر نعمت هاى خدا را شماره كنيد ، هرگز نمى‏توانيد آن‏ها را به شمار آوريد ؛ يقيناً خدا بسيار آمرزنده و مهربان است . تَنزِيلَ الْعَزِيْزِ الرَّحِيمِ  . [ قرآن ] نازل شده تواناى شكست‏ناپذير و مهربان است .
پايان قرآن مجيد هم با سوره‏اى است كه ابتدايش آيه بِسْمِ اللّه‏ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ و محتوايش دعوت مردم براى پناه بردن به رب ناس ، پادشاه ناس و معبود ناس است كه لطف و مهر و رحمتش نسبت به ناس بى‏نهايت و بى‏پايان است . اگر انسان به وسيله قرآن تربيت شود و قلبش جلوه‏گاه آيات كتاب خدا گردد ، بى‏ترديد منبعى از مهر و محبّت و عاطفه و دل سوزى مى‏شود . نكته‏اى كه بسيار مهم است و در اين بخش شايسته است مورد توجه قرار گيرد ، اين است كه ما اهل ايمان شبانه روز در ده ركعت نماز از نمازهاى يوميه بيست بار حضرت حق را به دو صفت رحمن و رحيم به صورت فريضه‏اى شرعى مى‏خوانيم ، اين دو صفت فقط براى قرائت با زبان مقرّر نشده است ، بلكه نمازگزار با تكيه به عنايت و لطف حق بايد قلب خود را از طريق نماز كه منبع فيض و انرژى است به مهر و رحمت بيارايد و آن را در همه امور مثبت براى ديگران به خاطر خدا و جلب خشنودى او هزينه كند تا از اين راه به پاداش و ثواب دنيايى و آخرتى برسد و درونش همچون درون پيامبر صلي الله عليه و آله ـ كه در سوره مباركه توبه به رئوف و رحيم بودن بر اهل ايمان وصف شده25
ـ آراسته شود و نهايتاً متخلق به اخلاق حق گردد .

بر گويندگان و نويسندگان كتاب‏هاى دينى است كه مردم را با محبّت و عشق پروردگار به بندگان آشنا كنند و درباره حضرت حق به صورتى سخن و قلم نرانند كه مردم را به خصوص گناه‏كارى كه علاقه دارد از گناهش برگردد و توبه كند ، از او برانند و نااميد كنند . پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله مى‏فرمايد :
« إنَّ رَجُلاً قَالَ يَوماً : وَاللّه‏ِ لاَ يَغفِرُ اللّه‏ُ لِفُلانٍ قَاَلَ اللّه‏َُ عَزَّوَجَلَّ : مَنْ ذَالَّذى تَألَّى عَلَىَّ أن لاَ أغفِرَ لِفُلانٍ ؟ فَإنِّى قَدْ غَفَرْتُ لِفُلانٍ وَأحبَطْتُ عَمَلَ المُتَأَلِّى بِقَولِهِ : لاَ يَغْفِرُ اللّه‏ُ لِفُلانٍ ».
روزى مردى گفت : به خدا سوگند خدا فلانى را نمى‏آمرزد ، خداى عزّوجلّ فرمود : كيست آن كه سوگند خورد من فلانى را نمى‏آمرزم ، بى‏ترديد فلانى را آمرزيدم و عمل سوگند خورده را به خاطر افترايى كه به من بست كه خدا فلانى را نمى‏آمرزد نابود كردم ! !
آرى ؛ كسى كه خدا را نسبت به بنده‏اش بى‏مهر و محبّت نشان دهد و راه رحمت او را بسته انگارد ، جريمه‏اش نابودى اعمال اوست .