اعمال زيان بخش در قيامت

امّا عقوبت مجرمين: گذشته از آيات قرآن كه در دسترس همگان است روايات عجيبى دراين باب وارد شده كه به گوشه اى از آن روايات لازم است اشاره شود: عَنْ أبى عَبْدِاللّهِ عليه السّلام: إيّاكُمْ وَ الْغَفْلَةَ، فَإنَّهُ مَنْ غَفَلَ فَإنَّما يَغْفُلُ عَلى نَفْسِهِ، وَ إيّاكُمْ وَ التَّهاوُنَ بِأمْرِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ، فإنَّهُ مَنْ تَهاوَنَ بِأَمْرِاللّهِ أهانَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ:
امام صادق فرمود: شما را از غفلت و بى توجّهى به حقايق زنهار مى دهم، كه هر كس غفلت ورزد به ضرر خويش اقدام كرده; و شما را از سبك شمردن دستور الهى بر حذر مى دارم، كه هر كس دستور خدا را سبك بشمارد خداوند او را در قيامت خوار و بى مقدار سازد. عَنع موسَب بْنِ جعفَر عليهما السّلام: مَلْعُونٌ مَنِ اتَّهَمَ أخاهُ، مَلْعُونٌ مَنْ غَشَّ أخاهُ، مَلْعُونٌ مَنْ لَمْ يَنْصَحْ أخاهُ، مَلْعُونٌ مَنِ اغْتابَ أخاهُ: تهمت زننده، غشّ كننده، و كسى كه خير خواه مردم نيست و غيبت كننده هر چهار از رحمت خدا بدورند. سَمِعْتُ أبا عَبْدِاللّهِ عليه السّلام يَقُولُ: لَوْجَحَدَ أميرَالْمُؤْمِنينَ عليه السّلام جَميعُ مَنْ فِى الاْرْضِ لَعَذَّبَهُمْ اللّهُ جَميعاً وَ أدْخَلَهُمع النّارَ: حسين بن علا مى گويد: از حضرت صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: اگر همه اهل زمين امامت و رهبرى و واجب الاطاعه بودن اميرالمؤمنين عليه السّلام را انكار كنند و از اطاعتش سر باز زنند خداوند همه را عذاب خواهد كرد و به اين جزم بزرگ به دوزخشان خواهد فرستاد. عَنع أبى عَبْدِاللّهِ عليه السّلام قالَ: مَنِ ادَّعَى الاْمامَةَ وَ لَيْسَ مِنْ أهْلِها فَهُوَ كافِرٌ: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس مدّعى امامت و پيشوائى و رهبرى مسلمين شود و حقيقتاً لايق اين مقام نباشد كافر است. عن أبى جَعْفَر عليه السّلام قالَ: فى كِتابِ عَلىٍّ عليه السّلام: ثَلاثُ خَصال لا يَموتُ صاحِبُهُنَّ أبَداً حَتّى يرى وَ بالَهُنَّ: اَلْبَغْىُ، وَقَطيعَةُ الرَّحِمِ، وَ الْيَمينُ الْكاذِبَةُ يُبارَزُاللّهُ بِها: امام باقر عليه السّلام از نوشته اميرالمؤمنين عليه السّلام نقل مى كند: سه خصلت است كه دارندگان ان نميرند تا مجازات و و بال آن را در دنيا ببينند: ستمكارى، قطع رحم، قسم دروغى كه به آن با خداوند بزرگ مبارزه شود. عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله أنََّهُ كانَ يَقُولُ: اَلْمَكْرُوَ الخَديعَةُ فِى النّارِ: از رسول خداست كه مكرّر مى فرمود: نيرنگ به مردم و فريب دادن آنان دو گناهى است كه كننده اش در آتش دوزخ است! قلَ عِلِىٌّ عليه السّلام: تَحْرُمُ الْجَنَّةُ عَلى ثَلاثَة: النَّمّامِ، وَالْقَتّالِ، وَ عَلى مُدْمِنِ الْخَمْرِ: على عليه السّلام فرمود: بهشت بر سه كس حرام است: سخن چين، خونريز، شراب خوار. عَنْ أبى عَبْدِ عليه السّلام قالَ: مَنْ تَعَصَّبَ عَصَبَهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ بِعِصابَة مِنَ النّارِ: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس نابجا تعصّب ورزد خداوند پيشانى بندى از آتش بر سر او بندد. عن أبى عبداللّه عليه السّلام قالَ: ثَلاثَةٌ لا يَنْظُرُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ إلَيْهِمْ: ثانى عِطْفِهِ، وَ مُسْبِلُ إزارِهِ خُيَلاءَ، وَالْمُنْفِقُ سِلْعَتَهُ بِالاْيْمانِ، إنَّ الْكِبْرِياءَ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ:  امام صادق عليه السّلام فرمود: سه كس را خداوند عزّوجلّ نظر رحمت نيفكند: آن كه بزرگى بفروشد، آن كه از تكبّر دامن روى زمين كشد، آن كه با سوگند دروغ متاع خويش را رواج دهد. سپس فرمود: براستى كه بزرگ منشى مخصوص پروردگار عالميان است.
اى كرمت نظرم داده كار جهان را *** والياقليم جسم ساخته جان را
داده شتاب و درنگ از ره حكمت *** قدرت تو هيئتت زمين و زمان را
كرده گهر پاش و دُرفشان به طبيعت *** از كرم ابر بهار و باد خزان را
بهر شكار خرد ز غمزه و ابرو *** داده به هر ماهروى تير و كمان را
در چمنم گلشن وجود خلايق *** كرده بسى جويبار آب روان را
هر چه ازين پيش بود و باشد از اين پس *** علم تو دانسته آشكار و نهان را
مى نرسد پا بر آستان جلالت *** وقت سياحت خيال وهم و گمان را
لطف تو معنى نهفته در دل آگاه *** حكمت تو در زبان نهاده بيان را
قدرت تو داده ترجمانى فكرت *** ز اوّل فطرت سخنسراى زبان را
مهر تو در سنگريزه هاى بدخشى *** تعبيه كردست داروى خفقان را
از پى نظم امور عالم هستى *** قوّت اِعطا و منع داده بَنان را
شهپر مرغان كه از قبيل جماد است *** صنع تو كردست آلت طيران را
لطف تو كان را نهايتى نه پديد است *** نظم معاش و معاد خلق جهان را
از همه عالم گزيده بهر رسالت *** راهبر ساكنا كَوْن و مكان را
شمع نبوّت چراغ دوده آدم *** احمد مرسل مثلّث قَمَران را
ابن يمين است روز حشر و ركابش *** تا كه بتابد سوى بهشت عنان را
عن أبى جَعْفَر و أبى عَبْدِاللّهِ عليهما السّلام قالا: لا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ فى قَلْبِهِ مَثْقالُ ذَرَّة مِنْ كِبْر:
امام باقر و صادق فرمودند: در قلب هر كس ذرّه اى از كبر باشد وارد بهشت نمى شود. عَن أبى عبدِاللّهِ عليه السّلام: أيُّما ناش نَشَأَ فى قَوْمِهِ ثُمّ لَمْ يُؤَدَّبَ عَلى مَعْصِيَتِهِ كانَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ أوَّلَ ما يُعاقِبُهُمْ فيهِ أنْ يَنْقُصُ مِنْ أرْزاقِهِمْ: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر جوان نورسى كه در ميان قومى پرورش يابد و آنان ويرا در گناهى كه از او سوزند مجازات و توبيخ و تأديب نكنند، خداوند عزّوجلّ نخستين عقوبتى كه بر آنان روا دارد آن است كه روزى آنها را كاهش دهد. قغلَ رسُول اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله: مَنْ أذْنَبَ ذَنْبآً وَ هُوَ ضاحِكٌ دَخَلَ النّارَ وَ هُوَ باك. رسول خدا فرمود: هر كس مرتكب گناهى شود و خندان باشد، در حال گريه به دوزخ رود. عن أبى عَبْدِاللّهِ عليه السّلام قالَ: شاهِدُ الزُّورِ لا تَزُولُ قَدَماهُ حَتّى تَجِبَ لَهُ النّارُ:  امام صادق عليه السّلام فرمود: كسيكه شهادت دروغ بدهد، از آن مكان گام برنداشته جهنّم بر او لازم و حتم گردد. قالَ أبُو عَبْدِاللّهِ: مَنْ حَلَفَ عَلى يَمين وَ هُوَ يَعْلَمُ أنَّهُ كاذِبٌ فَقَدْ بارَزَاللّهَ عَزَّوَجَلَّ. امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس براى اثبات يا نفى حقّى قسم ياد كند و بداند كه دروغ مى گويد، گوئى به مبارزه با خداوند بزرگ برخاسته. عَنْ عِبّادِبْنَ كَثير النَّواءِ قالَ: سَأَلْتُ أبا جَعْفَر عليه السّلام عَنِ الْكَبائِرِ قالَ: كُلَّ شَىْء أوْعَدَاللّهُ عَلَيْهِ النّارَ: عبّاد بن كثير نَوّاء مى گويد: از امام باقر پرسيدم: كبائر كدامند؟ حضرت فرمود: آن اعمالى كه خداوند بر ارتكاب آنها وعده آتش داده است. امام باقر فرمود: خداوند عزيز در قيامت مردمى را از گورها برمى انگيزاند در حالى كه دستهايشان به گردن گره خورده به نحوى كه توانائى برداشتن اندك چيزى ندارند اگر چه به اندازه انگشتى باشد، و به همراه آنان فرشتگانى باشند كه آنها را سخت سرزنش و تبيخ كنند و گويند: اينان كسانى هستند كه از مال بسيارى كه حضرت حقّ در اختيار آنها نهاده بود حقّ خدا را نپرداختند. عَنْ حمّاد الرّازيِژ قالَ: سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّهِ عليه السّلام يَقُولُ: مَنْ أفَطَرَ يَوْماً مِنْ شَهرِ رَمَضانَ خَرَجَ رُوحُ الاْيمانِ مِنْهُ:حمّاد رازى مى گويد: حضرت صادق عليه السّلام مى فرمود: هر كس يك روز از ماه رمضان را بدون عذر شرعى روزه نگيرد، روح ايمان از او جدا مى شود!
عَن مُعَلَّى بْنِ خُنَيْس قالَ سَمِعْتُ أبا عَبْدِاللّهِ عليه السّلام يَقُولُ: قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ: لِيَأْذَنْ بِحَرْب مَنّى مَنْ أذَلَّ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنَ، وَلْيَأْمَنْ مِنْ غَضَبى مَنْ أكْرَمَ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنَ: مُعَلَّى بن خُنَيْس مى گويد: حضرت صادق مى فرمود: خداوند سبحان فرموده: هر كس بنده مؤمن مرا پست شمارد يا او را خوار و ذليل گرداند خود را آماده مبارزه با من نموده (يا به من اعلان جنگ داده است)، و آن كه بنده مؤمن را تجليل و احترام نمايند از غضب و خشم من در امان است.
عَنْ أبى عبدِاللّهِ عليه السّلام قالَ: مَنْ بَهَتَ مُؤْمِناً أوْمُؤْمِنَةً بِما لَيْسَ فيهِما بَعَثَهة اللّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ فى طينَةِ خَبال حَتّى يَخْرُجَ مَمّا قالَ: قُلْتُ: وَ ما طينَةُ خَبال؟ قالَ: صَديدٌ يَخْرُجُ مِنْ فُرُجِ الْمُومِساتِ: امام ششم فرمود: هر كس به مرد مؤمن يا به زن مؤمنه اى افترا ببندد و آنان را به چيزى كه در آنها نيست تهمت زند، خداوند او را روز قيامت در طينت خيال برانگيزد و نگهدارد تا از عهده آنچه گفته بيرون آيد. راوى مى گويد: گفتم: طينت خبال چيست؟ فرمود: چركابى كه از عورت زنان بدكاره بيرون مى آيد. قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله: أرْبَعَةٌ لا تَدْخُلُ بَيْتاً واحِدَةٌ مِنْهُنَّ إلاّ خَرِبَ وَلَمْ يُعْمِرْ بِالْبَرِكَةِ: الْخِيانَة، وَ السِّرقَةُ، وَ شُرْبُ الْخَمْر، وَ الزِّنا: رسول خدا فرمود: چهار چيز است كه يكى از آنها داخل زندگى كسى نشد مگر آنكه آن را ويران ساخت و بركت را زا آنجا دور كرد: خيانت، دزدى، باده نوشى، زنا. عَنْ أبى عبدِاللّهِ عليه السّلام قالَ: مُدْمِنُ الزِژنا وَ السَّرَقِ وَ الشُّرْبِ كَعابِدِ وَثَن. امام صادق عليه السّلام فرمود: كسى كه كارش به طور مكرّر زنا يا دزدى يا ميگسارس است كيفرش همچون كيفر بت پرست است.
امام صادق عليه السّلام فرمود: دين خود را ورع و تقوا و بى نيازى به خدا از همه، به صرفنظر كردن درخواست حاجت از شاه و سلطان حفظ كيند و بدانيد هر مؤمنى كه براى قدرتمندى يا مخالفت دين به طمع مال فروتنى كند خداوند او را گمنام گرداند و بر اين كار بر او خشم گيرد و او را واگذار به همان شخص نمايد، و چنانچه به سبب فروتنى در برابر ستمكار مالى به دست آورد خداوند بركت را از آن مال مى برد، و اگر چيزى از آن را به مصرف حجّ يا عمره يا آزاد كردن بنده برساند پاداش نخواهد داد.قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله: لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيْر مالَمْ يَتَخاوَنُوا، وَ أدُّوا الاْمانَةَ، وَ آتَوُا الزَّكاةَ; وَ إذالَمْ يَفْعَلُوا ذلِكَ ابْتُلُوا بِالْقَحْطِ وَالسِّنينَ: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: كار امّت من همواره به خير و خوبى و صلاح است تا وقتى كه به يكديگر خيانت نكنند، و امانت را به صاحبش برسانند، و زكات مال خود را بدهند، و هرگاه اين دستوران را به كار نبستند گرفتار به قحطى و خشكسالى خواهند شد. امام صادق عليه السّلام فرمود: على عليه السّلام فرمود: همانا در جهنّم آسيائى است كه خرد مى كند، بعد فرمود: آيا نمى پرسيد چه چيز را خرد مى كند؟ پرسيدند: يا اميرالمؤمنين چه چيز را خرد مى كند؟ فرمود: علماى فاجر، قاريان فاسق، زمامداران ستمكار، وزيران خيانتكار و كدخدايان دروغزن را.
همانا در دوزخ شهرى است كه آن را حصينه مى گويند، آيا نمى پرسيد در آن چيست؟ پرسيدند چيست؟ فرمود: دستهائى كه با رهبرى مصلح و امامى بر حقّ پيمان بست ولى آن پيمان را شكست.عَنِ الْمَعْصُومِ: كُلُّ بِدْعَة ضَلالَةٌ، وَ كُلُّ ضَلالَة سَبيلُها إلَى النّارِ: به سند مرفوع از معصوم رسيده: هر حرف و مكتب من درآوردى بدعت و گمراهى است، و هر گمراهى راهش به سوى آتش است.  عَنْ أبى عبدِاللّهِ عليه السّلام: مَنْ وَلِىَ شَيْئاً مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمينَ فَضَيَّعَهُمْ ضَيَّعَهُ اللّهُ تَعالى: امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس متولژى كارى از امور مسلمين شود و وظيفه خود را صحيح و درست انجام ندهد و صاحب حقّ را به حقّش نرساند خداوند وى را از رحمتش بى نصيب گرداند. قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله: إذا كانَ يَوْمُ الْقِيامَةِ نادى مُناد: أيْنَ الظَّلَمُ وَ أعْوانُهُمْ وَ مَنْ لاقَ لَهُمْ دَواءً أوْرَبَطَ لَهُمْ كيساً أوْمَدَّ لَهُمْ مَدَّةَ قَلَم، فَاحْشُرُوهُم مَعَعُمعْ: رسول خدا فرمود: چون روز قيامت شود منادى حقّ ندا دهد: كجايند بيدادگران و ارانشان، و آنان كه براى آنها ليقه به دوات گذاشند، يا سركسيه و جوالى را براى آنها ريسمان بستند، يا قلمى را اصلاح نمودند، پس همه كمككاران را با خود ظالمان قرار دهيد.
عَنْ أبى عبدِاللّهِ، عَن أبيهِ عليهما السّلامُ قالَ: لِلزّانى سِتُّ خِصال: ثَلاثٌ فِى الدُّنْيا، وَ ثَلاثٌ فِى الاْخِرَة ر. أمَّا التَّى فِى الدُّنْيا فَيَذْهِبُ بِنُورِ الْوَجْهِ، وَ يُورِثُ الْفَقْرَ، وَ يُعَجِّلُ الْفَناءَ. وَ أمَّا الَّتى فِى الاْخِرَةِ فخَطُ الرَّبِّ، وَ سُوءُ الْحِسابِ، وَ الْخُلُودُ فِى النّارِ: امام صادق از پدرش عليهما السّلام نقل كرد كه فرمود: زناكار را شش عقوبت و وبال است: سه در دنيا و سه در آخرت. امّا آنچه در دنياست: رفتن نور چهره، فقر، افتادن مرگ. و امّا آنچه در آخرت است: خشم حقّ، سوء محاسبه، خلود در آتش. اين بود اجر و مزد نيكوكاران وعقاب بدكاران كه حضرت سجّاد عليه السّلام در جملات مورد بحث به آن اشاره فرموده اند و من به اندازه لازم به تفصيل و توضيح آن با كمك حضرت محبوب اقدام كردم.حكيم سنائى در زمينه عمر و دنيا و حساب و كتاب وتوحيد چه نيكو سروده است:
مسلمانان سراى عمر در گيتى دو در دارد *** كه خاص و عام نيك و بد بدين هر دو گذر دارد
دو در دارد حيات و مرگ كاندر اوّل و آخر *** يكى قفل از قضا دارد يكى بند از قدر دارد
 چو هنگام بقا باشد قضا اين قفل بگشايد *** چو هنگام فنا آيد قدر اين بند بردارد
اجل در بند تو دايم در بند اَمَل آرى *** اجل كار دگر دارد اَمَ كار دگر دارد
هر آن عالم كه در دنيا به اين معنى بينديشد *** جهان را پر خطر بيند روان را بر خطر دارد
هر آنكس كو گرفتار است اندر منزل دنيا *** نه درمان الجل دارد
نه سامان حذر دارد كمر گيرد اجل آن را كه در شاهىّ و جيّارى *** ز حل مُهر نگين دارد
قمر طِرْف كمر دارد اگر تو فى المثل ماهىّ و از گردون سپردارى *** بسر عمر ترا لابد زمانه بى سپر دارد
ايا سرگشته دنيا مشو غَره به مهر او *** كه بس سركش كه اندر گور خشتى زير سر دارد
طمع در سيم و زر چندين مكن گردين و دل خواهى *** كه دين و دل تبه كرد آن كه در دل سيم و زر دارد
چه نوشى شربت نوشين و آخر ضربت هجران *** همه رنجت هَبا گردد همه كارت هدر دارد
سنائى را مسلّم شد كه گويد زهد پرمعنا *** ندانند قيمت نظمش هر آن كو گوش كر دارد
 وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَوْ حَب عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَى مَا أَبْلاَهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ، وَ أَسْبَغَ عَلَيْهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ لَتَصَرَّفُوا فِي مِنَنِهِ فَلَمْ يَحْمَدُوهُ وَ تَوَسَّعُوا فِي رِزْقِهِ فَلَمْ يَشْكُرُوهُ، وَ لَوْ كَانُوا كَذَلِكَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِيَّةِ إِلَى حَدِّ الْبَهِيمِيَّةِ فَكَانُوا كَمَا وَصَفَ فِي مُحْكَمِ كِتَابِهِ، إِنْ هُمْ إِلاَّ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلاً: سپاس و حود و شكر و ثنا خداوندى را كه اگر بندگانش را از شناختن كيفيت سپاسگزارى خود بر نعمتهاى پى در پى كه به ايشان داده، و بخششهاى پيوسته كه بر آنها تمام گردانيده باز مى داشت، هر آينه نعمتهاى پى در پِيَش را صرف نموده و بى سپاس و حمد مى گذاشتند، و در روزى فراخى يافته و گشايش مى ديدند و شكرش را بجا نمى آوردند; و اگر بر اين صفت قرار مى گرفتند تمام انسانها از حدود انسانيّت به مرز حيوانيتّت سقوط مى كردند، چنانكه در كتابش نسبت به ناسپاسان فرموده:إنْ هُمْ إلاّ كَالاْنعامِ بَلْ هُمْ أضَلُّ سَبيلاً:آنان چيزى جز بسان چهارپايان نيستند، بلكه از آنها نيز گمراه ترند.