كشتزار دنيا و دروگاه آخرت‏

منابع مقاله:

کتاب : زيبائى هاى اخلاق 

نوشته : حضرت آیت الله حسین انصاریان

دنيا مزرعه آخرت

از آيات قرآن و روايات استفاده مى شود كه خداى مهربان دنيا را براى بندگانش به منزله ى مزرعه و كشتزار براى آخرت قرار داده است. انسان بايد در سايه ى تعاليم وحى و هدايت انبيا و امامان چند روزى كه در دنياست مانند زارعى عاقل و دهقانى بصير بذر ايمان و عمل صالح و حسن خلق را در اين كشتزار بپاشد، و پس از ورود به آخرت بهترين محصول و ميوه را كه رضاى حق و بهشت جاويد است تحصيل كند.

انسان با همه ى وجود بايد مواظب باشد زرق و برق امور مادى، و ظاهر دل فريب اجناس و عناصر، او را از زراعت براى آخرت غافل نكند، و به هوا و هوس و شهوات نامناسب دچار ننمايد، و از شاهراه هدايت به دركات انحراف و ضلالت نيندازد، كه اگر چنين شود از وجود او موجودى چون فرعون و قارون و نمرود و شداد و معاويه و يزيد ساخته مى شود كه به چيزى در دنيا جز آدم كشى و غارتگرى و پايمال كردن حقوق انسان ها و مخالفت با حقايق و ضدّيت با پيامبران و امامان رضايت نخواهد داد.

آنان كه با بى خبرى از حقايق و جهل به معارف و جداى از هدايت حق زندگى مى كنند، منتهاى آرزو و آخرين هدف و تنها مقصدشان دنياست، و ماوراى آن چيزى را نمى بينند. آنان با چنين انديشه اى يقيناً گرد حقايق نمى گردند، و به شجره ى طيبه ى ايمان وصل نمى شوند، و عمل صالحى را انجام نمى دهند، و به مكارم اخلاقى آراسته نمى گردند؛ وجودشان از نظر سيرت و حركات از هر حيوانى حيوان تر و از هر درنده اى درنده تر و از هر شيطانى خبيث تر است.

اينان به خاطر گرايش غلط و اشتباه و باطلشان به دنيا، قلبشان هم چون سنگى سخت و بلكه سخت تر از سنگ است كه هيچ بذرى از بذرهاى معنوى و الهى و ملكوتى در قلبشان رشد و نمو نمى كند، بلكه بذرهاى معنوى در قلب آنان تباه و ضايع مى گردد.

اينان به خاطر اين كه از اين حقيقت ناب كه در كلام معصوم آمده كه:

الدُّنيا مَزْرَعَةُ الآخِرَة «1»

. دنيا مزرعه ى آخرت است.

غافلند. در شوره زار وجودشان جز بذر گناه و معصيت نمى كارند؛ بذرى كه محصولش خشم و نفرت خدا و عذاب دردناك دوزخ است.

دنيايى كه در قرآن و روايات مذمت شده در حقيقت نگاه اين گونه بى خبران و برداشت اشتباه آنان و انديشه ى باطل و غلط ايشان است كه به سبب انحراف در نگاه و برداشت و انديشه عناصر و اجناس و مواد و ابزار را جز در مسير شهوات حيوانى و غرايز نفسانى و هرگونه گناه و معصيت و زشتى و آلودگى به كار نمى گيرند، و خود را به خسارت ابدى و زيان هميشگى دچار مى كنند.

اتصال به چنين دنيايى با چنين نگاه و برداشت و انديشه اى عامل تخريب انسانيت و از دست دادن آخرت آباد و محروم ماندن از فيوضات حضرت رب الارباب و دور شدن از رحمت حق و دچار شدن به پوچى و پوكى و بر باد رفتن استعدادهاى معنوى و سقوط در منجلاب معاصى و ورود به هلاكت ابدى و باز ماندن از سعادت و خوشبختى هميشگى و سرمدى است.

از ديدگاه قرآن و روايات، دنيا مدرسه اى است كه بايد در آن معرفت آموخت؛ خزينه اى است كه بايد در آن گنج سعادت اندوخت؛ خياط خانه اى است كه بايد در آن براى جسم و جان لباس طاعت و عبادت دوخت؛ و گذرگاهى است كه بايد از آن به سوى آخرت كوچيد؛ و مزرعه اى است كه بايد در آن بذر ايمان و عمل و اخلاق كاشت.

قيامت و دروگران

در صحنه ى باعظمت قيامت بيش از دو دسته ى دروگر وجود ندارد:

1- دسته اى كه نگاهشان به دنيا- زمانى كه در دنيا بودند- نگاهى صحيح و درست بود، و بر پايه ى آن نگاه، دنيا را مزرعه ى آخرت به حساب آوردند، و به همين سبب همه ى توان و همت خود را براى كاشتن بذر ايمان و عمل و اخلاق به كار گرفتند، و در قيامت كِشته ى خود را كه به صورت خشنودى حق و بهشت جلوه مى كند درو مى كنند، و تا ابد از اين محصول شيرين بهره مى گيرند.

2- دسته اى كه نگاهشان به دنيا- زمانى كه در دنيا بودند- نگاهى باطل و نادرست بود و بر پايه ى آن نگاه، دنيا را جز خانه اى براى خوش گذرانى و شكم چرانى و شهوت رانى نديدند؛ و به همين خاطر همه ى توان و همت خود را براى پاشيدن بذر گناه و معصيت و تجاوز و ستم به كار گرفتند، و در قيامت كِشته ى خود را كه به صورت خشم و نفرت حق و هفت دوزخ آشكار مى شود درو مى كنند، و تا ابد از اين محصول تلخ و ناگوار را با ذلت و خوارى مى چشند، و كسى هم آنان را براى نجات از اين وضع ناهنجار يارى نمى دهد، و دست شفاعت به سويشان دراز نمى كند، و بردارنده ى بارى بار آنان را به دوش خود برنمى دارد. چنان كه در قرآن مجيد آمده:

«وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى » «2».

و هيچ كس بار گناه ديگرى را به دوش نمى كشد.

آرى، قيامت روز عدل و انصاف و حساب و ميزان است، و جز نور اسما و صفات حق و حسنات اخلاقى نورى در آن پرتوافشانى نمى كند. تمام قدرت و همه ى شوكت در آن روز در اختيار خداست؛ و خدا در آن روز با همه ى بندگانش به عدل و داد و انصاف و لطف و كرم و محبت رفتار مى كند، و كسى را مجبور نمى كند كه براى نجات كسى بارى از گناه آن كس را به دوش خود بردارد، بلكه هر خلاف كارى در گرو اعمال خود است، به جز اهل ايمان كه حرّ و آزادند و بارى بر دوش ندارند.

در آن روز تمام وسايل نجات از بدكاران قطع مى شود، و آنان براى رهايى خود از عذاب هيچ وسيله اى را نمى يابند. ولى اهل ايمان براى نجات سريع خود وسايلى چون ايمان و عمل و به ويژه حسنات اخلاقى و شفاعت شفيعان را در اختيار دارند.

قرآن درباره ى بدكاران كه راهى به هيچ وسيله اى ندارند مى فرمايد:

«إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ اتُّبِعُوا مِنَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا وَ رَأَوُا الْعَذابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ» «3».

آنگاه كه سردمداران (كفر و شرك و سركشان و طاغوتيان و شاهان و قلدران) از پيروانشان بيزارى مى جويند؛ و عذاب را مشاهده كنند، و ميانشان پيوندها (و همه ى وسايل نجات) بريده شود.

فرار بدكاران از بدكاران در قيامت

كتاب هاى شيعه و اهل سنت از پيامبر روايت كرده اند كه:

مادرى با فرزندش كه هر دو بار گناه سنگين دارند وارد عرصه ى قيامت مى شوند. مادرى كه كانون مهر و محبت و عشق ورزى به فرزند است؛

مادرى كه براى پرورش فرزندش حاضر است از شيره ى جانش به فرزند شير دهد؛

مادرى كه براى نجات فرزندش از آسيب و بلا حاضر است خود را به هر آب و آتشى بزند؛

مادرى كه ضرب المثل مهر و محبت است؛

اين مادر در قيامت به فرزندش مى گويد: به ياد دارى نه ماه تو را در شكم خود حمل كردم و دو سال در آغوشم به تو شير دادم و چگونه در هر موقعيتى از تو نگه دارى و حفاظت كردم و براى به ثمر رسيدنت چه رنج هايى را تحمل نمودم، اكنون بيا مقدارى از بار گناه من را به پرونده ى خود منتقل كن تا مرا به دوزخ نبرند.

ولى فرزند با شنيدن اين پيشنهاد از مادر مى گريزد و فرار را بر قرار ترجيح مى دهد تا ديگر بار اين پيشنهاد را نشنود!!

آرى، قيامت براى بدكاران روزى است كه:

«يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ* وَ أُمِّهِ وَ أَبِيهِ* وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ».

روزى كه [در قيامت ] انسان از برادر و پدر و مادر و همسر و فرزندش مى گريزد.

ولى شايستگان در قيامت به سوى يكديگر مى روند و از ديدن و شناخت يكديگر مسرور و شاد مى شوند و با هم در سايه ى رحمت حق اجتماع مى كنند.

و آنان كه از سرمايه ى معنوى بيشترى برخوردارند از برادران و خواهران دينى خود در پيشگاه حق شفاعت مى كنند و خداى مهربان شفاعتشان را مى پذيرد.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- عوالى اللآلى: 1/ 267، الفصل العاشر، حديث 66؛ بحار الانوار: 70/ 148، باب 124.

(2)- اسراء (17): 15؛ فاطر (35): 18؛ زمر (39): 7.

(3)- بقره (2): 166.