در چند جمله دورنمائى از وضع رقت بار زن را در فرهنگ هاى بشرى اشاره مى كنم سپس مفصل آن را مى آورم.
در منطقه كلده و آشور رسم چنين بود كه دختران را احيانا براى شوهر دادن به بازار مى بردند و به هر كس طالب آنان بود مى فروختند!
در منطقه ى شبه قاره هندوستان زن وجود مستقلى به حساب نمى آمد، بلكه او را براى شوهر موجودى طفيلى و غير مستقل و وابسته مى دانستند و حيات و زندگى را پس از مرگ شوهر براى او جايز نمى دانستند، و نهايتاً روز چهلم مرگ شوهر او را در آتش انداخته مى سوزاندند! و از نظر هندوها بهترين زن، زنى بود كه پس از مرگ شوهر به اختيار خودش خود را در آتش بيندازد و بسوزاند!!
مصريان هر گاه آب رود نيل كم مى شد دختر جوانى را آرايش مى كردند و به نيل انداخته به كام غرق شدن مى سپردند تا از بركت نابود شدن او رود نيل زياد شود!
در مناطق مختلف آفريها زنان را مانند حيوانات دسته دسته به معرض فروش مى گذاشتند!
در چين قديم پاى دختران را از كودكى با پارچه اى مى بستند و در قالب فلزى قرار مى دادند تا كوچك بماند.
براى زنان چينى ازدواج هم چون معامله بود، پدران و مادران چينى دخترانشان را به هر كس مايل بودند در مقابل گرفتن پول و جنس تقديم مى كردند.
دختران آن منطقه از دانش آموختن ممنوع بوده و پيوسته مورد كتك خوردن و اهانت از طرف پدران و شوهران بودند و به كارهاى بسيار سخت و پر مشقت گمارده مى شدند!
زنان در روم از ارث بردن محروم بودند و در برابر ظلم و ستمى كه نسبت به و در هر زمينه انجام مى گرفت حق مراجعه به دادگاه و دفاع از خويش را نداشت.
اهل روم، تنها براى مردان روح انسانى قائل بودند و عقيده داشتند كه در وجود زن روح انسانى وجود ندارد. در قوانين فرانسه براى ارث برى زن شرايط سنگينى وجود داشت كه نهايتاً نود درصد زنان فرانسوى امكان ارث بردن نداشتند.
در دولت ساسانى كه بر ايران حكومت داشت بنابر قوانينى كه از روزگاران پيشين وجود داشت زن به عنوان شخص قلمداد نمى شد، بلكه از او به عنوان شى ء ياد مى كردند و به همين خاطر صاحب هيچ حقى از حقوق انسانى نبود، بلكه او را مايملك به حساب مى آوردند.
در جزائر اقيانوسيه و آفريقا و استراليا زن در رديف حيوانات اهلى بود، كه بايد به وسيله او كسب منفعت و درآمد شود.
در عربستان كه جاهليت كامل بر مردم و قبائلش حاكم بود دختر را زنده به گور مى كردند تا آبرويشان نزد ديگران محفوظ باشد!
وضع زن در جوامعى كه بيگانه از وحى و رسالت انبيا و فرهنگ حضرت حق بودند بسيار بسيار فاجعهآميز و رقت بار بود، و با آنان به صورتى رفتار مى شد كه براى ما كه به تربيت اسلامى آراسته ايم و قلبى منور از نور قرآن داريم غير قابل باور است.
قوانين موضوعه در فرهنگ بشرى بر اساس غلبه و برترى قوى بر ضعيف بود و چون اكثر جوامع چه متمدن چه غير متمدن زن را ضعيف، داراى روح شيطانى، طفيلى و غير مستقل مى دانستند، قوانينى براى زندگى زن وضع مى شد كه نسبت به زن حاصلى جز ظلم و ستم، زورگوئى، محروميت، و انواع جنايات نداشت.
زن در استراليا
در كشور استراليا كه كشاورزى و دامدارى آبادى داشت زن به عنوان حيوان اهلى شمرده مى شد كه وجودش فقط براى دفع شهوت مرد و توليد نسل مناسب بود.
سابق بر اين عقيده، جنس زن در آن منطقه مورد استعمال ديگرى هم داشت كه در بعضى نقاط بخاطر برخوردن با تمدنى ديگر منسوخ شد و آن اين بود كه هنگام هجوم قحطى و گرانى و كمبود مواد غذائى زن را مى كشتند و مى خوردند!!
شغل اصلى مرد جنگ و شكار بود و زن بايد در بيابان گردى هاى شوهر با بچه هاى خود به انضمام وسائل مختصرى به دنبال مرد حركت كند.
در سواحل رودخانه ها زن به ماهى گيرى مشغول بود و عنصر اساسى تغذيه خانواده را بدين وسيله فراهم مى ساخت، ولى حق نداشت با شوهرش هم غذا شود، بايد صبر مى كرد تا اگر چيزى پس از سير شدن شوهرش باقى مى ماند تناول كند!
زناشوئى مردم آن نواحى جز فحشاء ممتد و پيوسته چيز ديگر نبود.
شوهر يا ارباب زن هيچ گونه عاطفه و مهر و محبتى نسبت به زن در قلب خود احساس نمى كرد، زن در نظر او شى ء و شى ء بسيار كم بهائى بود.
كشيش معروف سالوادو در كتابش موسوم به خاطرات استراليا مى نويسد: يك روز غروب صداى هياهو و جنجال شديدى شنيده شد، زن ها فريادهاى هول انگيزى مى كردند، بر اثر صدا دويدم، هشت نفر زن كنار اجاق در مطبخ يكديگر را به شدت هر چه تمام تر با چماق هاى سنگين مى زدند، نصايح و ميانجى گرى من در برابر اين حيوانات درنده سودمند نيفتاد، ناگريز با عصاى آهنين خود چند ضربت بر كتف و شانه ى دو نفرى كه از همه شريرتر بودند زده بالاخره آنها را از هم جدا ساختم، و به جدالى كه موجب شكستن چندين سرو خرد شدن چندين كتف شده بود خاتمه دادم!
خون به هر طرف جارى بود، لطف داستان اينجاست كه شوهران زنان كنار مطبخ با نهايت خون سردى و بى اعتنائى نشسته و بر اين منازعه خونين مى خنديدند!
من با كمال تعجب از آنان پرسيدم كه چگونه نشسته ايد و مى بينيد زنانتان نزديك است يكديگر را بكشند؟ جواب دادند انتظار دارى در جدال مشتى زن مداخله كنيم، گفتم اگر يكى از آنان در اين ميانه كشته شود چه خواهيد كرد؟ با خنده مسخره آميزى جواب دادند: چيزى نيست اگر يكى بميرد هزاران زن ديگر براى ما هست!
در استرالياى گذشته معمولا پس از مرگ شوهر، زن پس از انقضاى عدّه ى سه روزه ملك برادر شوهر مى شد.
نكته ى قابل توجه اين كه زنان استراليائى كمتر به مرگ طبيعى مى مردند، عموماً پيش از رسيدن اجل هنگامى كه زن مريض مى شد با بى توجهى مرگ او را تسريع مى كردند، گاهى هم بدون مقدمات بيمارى او را خفه مى كردند زيرا عقيده داشتند اگر زياد عمر كند و به پيرى برسد مقدار زيادى از مواد غذائى را خواهد خورد!!
زن در آفريقا
در بيشتر نقاط آفريقا ساختن ساختمان و عمارت، بافتن حصير و فرش، شخم زدن زمين، كاشت و آبيارى شغل زنان است و مردان حاضر نيستند كمترين كمكى به زنان بنمايند، در برخى نقاط آفريقا حتى شغل سلمانى و جراحى و باربرى نيز ويژه ى زنان است. مردها فقط خياطى و رخت شوئى و گاهى آهنگرى را به خود اختصاص مى دهند.
عموماً مشاغل اختصاصى مردان جزو مكاسب شريف و آبرومند شمرده مى شود، مثلًا در آفريقاى جنوبى آهنگرى از مشاغل محترم محسوب است و آهنگر را طبيب آهن مى خوانند، آهنگرى فن صنعتى و علمى است و گاهى براى شاغلش حقوق سياسى ايجاد مى كند، در آفريقاى مركزى مثل اقيانوسيه زن از غذا خوردن با شوهر ممنوع است، فرزندان مطلقا گوش به مادر نمى كنند، پدر خانواده روى كوچك ترين بهانه همسر خود را به اندازه اى ميزند كه مشرف به مرگ مى شود!
عجيب تر اين كه اين فرهنگ ظالمانه را به گونه اى باور زن داده اند كه زن نگون بخت اين وضعيت را براى خود عادلانه مى داند به صورتى كه مطلقاً از اين سرنوشت شكوه و گله اى ندارد!
در نقاط به اصطلاح متمدن آفريقا روزگار زن كمتر از ساير طوايف سياه نيست، در سنگامبى و دارفور كه اولى در آفريقاى غربى و دومى در سودان است زن بايد ركاب شوهر را موقع سوار شدن بگيرد، اغلب سياحان زن هاى اين سرزمين را ديده اند كه آذوقه و محمولات سنگين را به دوش گرفته، پياده دنبال شوهر و اربابش كه بر الاغ سوار است راه پيمائى مى كنند. در برابر اين زحمات طاقت فرسا شوهرانشان آنان را به قيمت كم در برابر پول يا هديه به بيگانگان مى فروشند!
زن در شمال آمريكا
در قبائل نواحى منجمده شمال آمريكا مثل طائفه «فوئژى ها» در تمام فصول سال و حتى زمستان طاقت فرسا زن بى نوا چه براى صيد ماهى و چه براى خارج كردن آب از قايق هاى ماهى گيرى بايد داخل آب شوند. ساختن كلبه هاى مخصوص يخى و پارو زدن قايق ها از مشاغل اختصاصى زنان است، حتى زنان آبستن يا شيرده نيز از اين مشقت ها معاف نيستند!
زن شيرده بايد در موقع كار، نوزاد شيرخوارش را در پوستى پيچيده به پشت خود حمل نمايد، مردان بيش از چند ساعت كار آن هم شكار كردن در طول هفته ندارند، بقيه اوقات بيكارى را به تفريح و تفنن مى گذرانند.
به عوض اين خدمات و بيگارى ها در ايام قحطى و كمبود آذوقه زنان پير را كه ديگر كارآمد نيستند را خفه كرده مى خورند!
طرز خفه كردن اين است كه سر زن را در حفره اى كه از دود زغال و هيزم پر شده نگاه مى دارند تا خفه شود!!
در اكثر قبائلى كه ذكر شد خانواده ها از ترس دستبرد و شبيخون يكديگر كه امرى رائج در ميان آنان است، بايد شب ها به وسيله پاسدارى، خود را از خطر حمله و هجوم دشمن حفظ كنند، انجام اين كار مهم هم به عهده ى زنانى است كه تمام روز را به كارهاى سنگين و اعمال طاقت فرسا گرفتار بوده اند، مردان به راحتى مى خوابند، زنان خانواده بايد آتشى روشن كرده كنار آتش تا صبح پاس بدهند.
زن در آسيا
در اقوام نسبتاً متمدن آسيائى نيز وضع زنان وضع خوبى نيست مثلًا در تبت و چين گرچه زنان حكم حيوان باركش را ندارند، ولى مادام العمر از لحاظ اختيارات اجتماعى صغير و تحت قيموميت پدر يا شوهر مى مانند.
تا چند سال قبل و هنوز هم در بعضى از نقاط چين ازدواج يكى از مظاهر ساده خريد و فروش بود.
در چين زن حق غذا خوردن با شوهر يا پسرانش را ندارد، زن بر سر ميز طعام حكم چوب خشك را دارد زيرا بدون حركت و خاموش نشسته فقط بايد پيپ شوهر خود را روشن كند، وامانده غذاى افراد ذكور خانواده غذاى او را تشكيل مى دهد.
دختران معمولا ارث نمى برند، به جاى ميراث فقط مختصر جهيزيه اى موقع عروسى به آنان داده مى شود.
زن در هند و چين
در منطقه ى هند و چين و بيرمانى شهادت زن بى تأثير است، زنان محضر محكمه را با وجود غير طاهر و ناپاك خود نبايد بيالايند، در موارد خاص هم كه شهادت زن مؤثر و قابل قبول است، زنان بايد فقط درب محكمه ايستاده اداى شهادت كنند.
شوهران بيرمانى حق دارند زنان خود را به خارجى قرض دهند، در موردى كه شوهر يا پدر مقروض باشد دعوا بر عليه زن اقامه مى شود و ممكن است طلبكار به جاى پول از زن يا دختر بدهكار استفاده نمايد.
زن در هندوستان
در هندوستان زن هندو پيش از شوهر رفتن تابع پدر، و ايام شوهر داشتن مطيع شوهر و در بيوه گى تابع پسر خود است، اگر پسر نداشت تابع خويشان پدرى و اگر آنان هم نبودند مطيع پادشاه عصر است، اشخاصى كه ذكر شدند براى زن حكم خداوند را دارند. در هند شوهر، زن خود را به نام خدمتكار و كنيز ناميده به عكس زن بايد او را آقا، ارباب، عالى جناب، و گاهى خداوندگار خطاب كند، در هر صورت براى زن بردن اسم شوهر ممنوع است!
براى زنان داشتن سواد ممنوع است، زنان هند زمان قاعدگى خود و لباس و آنچه را لمس مى كنند نجس قلمداد مى شوند، بايد در گوشه انزوا بمانند تا دوران مسئله ى سر آيد، نكته قابل توجه اين كه نظير اين توهم در اروپاى متمدن نيز وجود دارد، برخى از ملوانان معتقدند هنگامى كه در كشتى در نزديكى ملوان زن حائضى باشد، قطب نما طورى كه بايد صحيح كار نمى كند!!
موجود ضعيف
پيش از اين دوره كه البته هنوز وضع زن به ويژه در اروپا و آمريكا رضايت بخش نيست و در بعضى مناطق آسيائى هنوز به زن ستم مى شود، زن به عنوان موجود ضعيف شناخته مى شد و مى گفتند و بلكه بر اين باور بودند كه زن موجود ضعيفى است كه از تمام جهات نسبت به مرد تابع و مطيع و در برابرنيروى جسم و عقل او زبون و ضعيف است و مطلقا حق مداخله در امور اجتماعى را ندارد، بيرون چهار ديوار خانه براى او شخصيتى نيست.
مالكيت و اختيارات مالكانه او تا حدى است كه مرد صلاح ببيند و اجازه دهد، در مواريث براى او حقى نيست، عبادتش اگر عبادت كند يا بگذارند عبادت نمايد ارزش عبادت مرد را ندارد زيرا ضعيف العقل و بوالهوس است، خروج از محيط خانه براى او ممنوع است.
از نظر حقوقى و قضائى لياقت اين كه با پدر و پسر خود انتساب رسمى داشته باشد ندارد، فقط چون با آنان هم خون است نسبت طبيعى دارد.
دختر چون به مرد اجنبى شوهر خواهد كرد نمى تواند حافظ نسب خانواده پدرى خود باشد، و چون بقاى خانواده ها هدف سازمان هاى اجتماعى اين دوره بوده و اين منظور جز با وجود فرزندان ذكور تأمين نمى شود ارزش پسر و دختر و مرد و زن به هيچ وجه با يكديگر قابل قياس نيست.
ميان زن و مرد از لحاظ فنا و خلود روح تفاوت قائل هستند، در مجامع عيسوى مذهب اسپانيا و ايتاليا يعنى كاتوليك ها در چگونگى سنخيت روح زن بحث و بالاخره پس از مدتى گفتگو و تنقيح سخن چنين نتيجه مى گيرند كه بين تمام زنان فقط حضرت مريم انسان و داراى روح خالد است، بقيه زنان برزخ ميان انسان و حيوان اند!!
پيش از اين دوره كنونى بعضى اقوام معتقد بودند كه زن داراى روح خالدى نيست و بنابراين حكم مى كردند كه نبايد پس از وفات شوهرش زنده بماند و اگر هم ماند نبايد پس از شوهر از دست رفته اش شوهر كند.
اعتقاد برخى از طوائف اين بود كه زن شريف زنى است كه در مرگ شوهر خودكشى نمايد، يا حاضر شود او را زنده زنده با جسد شوهر متوفايش بسوزانند، اين سوختن نه از لحاظ عاطفه و شدت علاقه زن به شوهر است، بلكه از نظر تبعيت و طفيلى بودن است كه زن بايد خود را با جسد شوهر يك جا بسوزاند اگر عاطفه و عشق در اين امر دخالتى داشت بايستى از طرف شوهر هم در موقع مرگ زن نظير اين عواطف اظهار مى شد.
زن در اين دوره خادم مرد شمرده مى شود، شدت و ضعف عنوان خدمت كارى تابع مقتضيات محيط و ميزان تعليمات اقوام و ملت ها بوده است.
شئ مملوك
دوره هاى بسيارى بر زنان مظلوم در تاريخ حيات گذشت كه زن ابزار التذادى براى مرد بيش نبوده و وسيله اى بوده كه در برابر تجاوز و دست درازى مرد نمى توانسته از خود دفاع كند، چون مرد هم به خاطر دور بودنش از تعاليم انبيا جز سير كردن شكم و ارضاء شهوت جنسى انديشه اى نداشته است.
مردى كه از همه قوى تر بود هر چند نفر زنى را كه ميل داشت در اختيار خود نگاه مى داشت، چون براى زن روح و فكر و احساساتى نظير آنچه مرد دارد قائل نبودند.
زن حق نداشت خود را همسر مرد فرض كرده نسبت به معاشقه او با زنان ديگر حسد ورزى كند، چون زن ملك و شئ متعلق به مرد بود، كسى حق نداشت به مالكيت او لطمه وارد سازد، زن هم نمى توانست بدون اجازه و رضاى مالك خود به ديگرى تسليم شود.
مرد مى توانست هر گونه تصرفى كه در ساير اموالش مى كرد در اين شئ هم بنمايد، حق داشت او را قرض يا اجاره دهد!!
حق داشت او را به ديگرى بخشد يا بفروشد، اخراج كند يا بكشد و نيز مى توانست اجازه دهد مردان ديگرى در استمتاع از اين ملك با او شريك شوند،چون دختر هم در مقابل پدر همين موقعيت را داشت پدر گرچه زورمند بود لازم نمى ديد از تجاوزات مردان به دخترش دفاع كند!!
زن در آمريكا و اروپاى امروز
من از وضع آن روزگاران كه اكثر مردم از دانش و تمدن عارى بودند تعجب نمى كنم، تعجبم از وضع زن در آمريكا و اروپاى امروز است، كه جز كالاى شهوت مردان نيستند، و عكس هاى نيمه عريانشان وسيله فروش اجناس است، و از طريق زشت ترين فيلم هاى سينمائى و ماهواره اى و اينترنتى و مجلات كه اكثر ستاره ها و هنرپيشه هايش زنان جوان زيباروى هستند جيب مردان بى غيرت و كثيف تر از خوك پر مى شود، و باز هم عربده مى كشند كه ما با آزاد كردن زن او را به حقوش رسانده و هم دوش مردان قرار داده ايم.
بعضى از مردان آمريكا و اروپاى امروز پا را از وحشيان دوره هاى پيش فراتر گذاشته در كمال بى شرمى و بى حيائى به پسران و دختران خود تجاوز مى كنند و از دختران خود بچه دار مى شوند و ابداً در اين زمينه حيا و شرمى براى آنان نيست، هر روز اخبار چنين جنايات هولناكى روى سايت هاى خبرى جهان منعكس است، و بايد گفت بى شرمانه تر از اين جنايات جنايتى نيست كه مرتكب شوند.
نظام خانواده را در غرب از هم گسيخته اند، مرد هر لحظه همسرش را نخواهد او را با چند فرزند رها مى كند و دنبال معشوقى خيابانى مى رود، زن هر گاه از شوهر خوشش نيايد او را رها كرده دنبال مردى خيابانى مى رود، از اين برتر اين كه مراسم عقد و ازدواج برابر با دين خودشان كهنه شده، و هر دو طرف بخاطر فرار از مسئوليت و گرفتار نشدن به قانون دادگاه ها بدون عقد و شرايط لازم تشكيل خانواده مى دهند و پس از پس انداختن چند حرام زاده يكديگر را رها كرده دنبال كس ديگرى مى روند.
اغلب شناسنامه هاى فرزندان در غرب به نام مادر است زيرا مادر، شوهر معينى نداشته و هر از گاهى بنا به ميل خودش در آغوش كسى بوده است.
از عجائب است كه اينان به اسلام و مقرارت سعادتبخش آن جاهلانه و بدون مطالعه ايراد دارند!
شخصيت زن در غرب در اين روزگار به كلى نابود شده و ارزش هاى وجودى او را بر باد داده اند و زندگى كثيف و ننگينى را بر او تحميل كرده و به باور او داده اند كه زندگى خوب و صحيح و ميزان با تمدن همين است:
غرب زن را البته با بدن نيمه عريان و با پوشش هاى جلف و با آرايش هاى غليظ به صورتى كه بتواند شهوات حيوانى هر بيننده را تحريك كند به تمام مراكز اعم از فروشگاه ها، سوپرها، ادارات، پارك ها، دانشگاه ها، مدارس، كوچه و بازار، مجالس مختلط، دفاتر تجارى، لانه هاى جاسوسى، سينماها، تأترها، تماشاخانه ها و .... كشانيد و غيرت و حميت و كرامت و شرف را به وسيله آنان در اكثر مردان نابود كرد، و از مردان حيواناتى هر لحظه گرسنه شهوت جنسى و متقلب و فتنه گر ساخت!!
عجب است كه اينان اين زندگى غرق در كثافت و آلودگى را زندگى مى دانند، و تابعان شرقى جاهل آنان هم روش آنان را تمدن مى نامند، و زندگى غير آن را ارتجاعى و امّلى و قديمى مسلك قلمداد مى نمايند.
قرآن درباره زندگى ننگين اينان و تابعان جاهلشان مى فرمايد:
قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمالًا الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً:
بگو آيا شما را از زيانكارترين مردم از جهت عمل آگاه كنم؟ آنان كسانى هستند كه كوششان در زندگى دنيا هدر رفته و بى نتيجه مانده، در حالى كه خود مى پندارند خوب عمل مى كنند.
حكيمى فقيه كه به اوضاع اين زمان يعنى زمان نوشتن اين تفسير آشنا بود و تفسيرى بر برخى از آيات سوره نور داشت مى نويسد:
به عقيده من بدبخت ترين جامعه ها و ملل آنانى هستند كه راه راست يعنى راهى كه مشفق ترين دوستان «يعنى خدا و انبيا و امامان و عالمان ربانى» براى معرفى كرده اند نرود و بدون تأمل و فكر دنبال مكتب هاى مادى و اختلافات گشته تا اين كه خود را وسيله بازى به دست يك عده از مغرضين قرار دهد، و مغرضين بقدرى اراجيف و امور اختلافى بى سروته برايش بخوانند تا كاملًا سر كلاف حقيقت از دست آنان رفته و راهى كه به اين روشنى است نبينند و نهايتاً دچار سردرگمى كردند و روز به روز بر بيچارگى خود و دور شدن از حقيقت بيفزايند تا كار به جائى رسد كه يك دسته از مردمان عوام و عوام فريب به نام تجدد و عدم ارتجاع آنان را به ما قبل تاريخ برگردانده توحش روزگار اول را از سر گيرند، و جاهلانه و بدون آگاهى بر همين راه راست كه بهترين وسله سعادت ملى و فردى و اجتماعى و دنيائى و آخرتى است ايراد كنند و بلكه منكر شوند و اظهار عقايد بى پايه و بيجا نمايند.
اين خود درجه كامل انحطاط بشر است و ضعف روحى او را مى رساند.
آه كه بشر بيچاره چقدر مبتلا به ضعف و ناتوانى عقل است، و پناه به خدا كه جهل محض بر او حكومت كند و از روشنائى عقل و استفاده از آن نيز محروم بماند؟!
چنين بشرى چه ستم ها كه به خود نمى كند و چه بيچارگى ها كه بر سر خود نمى آورد؟!!
زن در عربستان
فرهنگ حاكم بر مردم روزگار جاهليت فرهنگ دختركشى بود، ظاهراً اولين قبيله اى كه به ارتكاب اين جرم مبادرت ورزيد قبيله بنى تميم بود.
نعمان بن منذر پادشاه حيره سالى از سال ها بر اين قبيله خشم گرفت برادر خود ديان بن منذر را به سركوبى آنان فرستاد، و سپاه ديان تعداد زيادى از زنان و دختران قبيله بنى تميم را به اسارت گرفت، چندى بعد سران و اشراف قبيله به عذرخواهى نزد نعمان آمده از او درخواست رحم و نرمى كرد، نعمان بر آنان ترحم كرد و مقرر نمود هر زن اسيرى كه ميل دارد به شوهر يا پدرش مسترد شود، وهر زنى خواست بماند مختار باشد.
عده اى از زنان ماندن را ترجيح دادند از جمله دختر قيس بن عاصم كه عمر بن شمر را كه او را اسير كرده بود به شوهرى قبول و ميل كرد با او بماند، قيس از اين اهانت به شدت خشمگين شده نذر كرد كه از آن به بعد دختران خود را زنده به گور كند، ديگران هم به او اقتدا كردند.
در برخى از قبائل عرب دختران تازه به دنيا آمده را سر مى بريدند، بعضى ها كودك را از بالاى قله كوه به پائين پرتاب مى كردند، بعضى ديگر دختر را در آب غرق مى نمودند!!
اوهام و خرافات عجيب و غريب در ايجاد اين وضع رقت بار بى تأثير نبوده، تربيت و پرورش يك دختر جوان و تسليم نمودن او به مرد اجنبى به نام شوهر در نظر اعراب، با حيثيت و با شرف و شجاعت مرد و خانواده او منافات داشت.
در عربستان به ولادت دختر تطير مى زدند، دختر پيدا كردن را شوم مى دانستند، بيچاره زنى كه دختر مى زائيد!!
معمولا ولادت دختر را از دوستان و آشنايان پنهان مى داشتند، گوئى خانواده دختر گناه بزرگى مرتكب شده اند.
مردى كه خبر ولادت دخترش را مى شنيد خشمگين مى شد، هنوز در اقوامى كه تربيت كافى ندارند و دختران مانند پسران ارزش واقعى خود را در خانواده و اجتماع به دست نياورده اند، و از اين نظر هنوز بر دوش پدر و مادر بار سنگينى هستند، ولادت دختر براى خانواده خوش آيند نيست.
وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ كَظِيمٌ (58) يَتَوارى مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ ما بُشِّرَ بِهِ أَ يُمْسِكُهُ عَلى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرابِ أَلا ساءَ ما يَحْكُمُونَ: (59)
چون يكى از آنان را به ولادت دختر مژده دهند از شدت خشم چهره اش سياه گردد و درونش از غصه و اندوه لبريز و آكنده شود!
به سبب مژده بدى كه به او داده اند از قوم و قبيله اش در جائى كه او را نبينند پنهان مى شود و نسبت به اين پيش آمد در انديشه اى سخت فرو مى رود كه آيا آن دختر را با خوارى نگهدارد يا به زور زنده به گورش كند، آگاه باشيد نسبت به دختران بد داورى مى كنند.
نتيجه اى كه در عربستان جاهلى از كشتن دختران گرفته شد اين بود كه بتدريج زن كمياب و هر سه چهار مرد بايستى به يك زن قناعت مى كردند!!
اين زناشوئى وقيح و شرم آور را زواج ضمد مى خواندند، زن پس از وضع حمل مى بايست شوهران خود را جمع كرده پدرى ميان آنان براى طفل خود پيدا مى كرد، مولود به هر يك شباهت بيشتر داشت او پدرش مى شد.
پيداست حيثيت و منزلتى كه در اين طرز زناشوئى براى زن مى توان قائل شد چيست و تا چه اندازه است؟ و فرزندى كه از اين طرز ازدواج به عمل مى آمد و در دامان چنين مادرى تربيت مى شد و از خون و شير چنين زنى تغذيه مى كرد داراى چه اخلاق و روحيه اى بود و در ميان جامعه چه قيمتى داشت!!
برعكس پس از ظهور اسلام تعداد زنان زياد شد به حدى كه اسلام ناچار شد براى رعايت حقوق همه جانبه زن و پاسخ گوئى به احساسات و عواطفشان و ارضاء غرائزشان از طريق معقول و مشروع تعدد زوجات را همراه با شرايط خاص از جمله رعايت عدالت ميان زنان تصويب كند كه اين موضوع بحث مستدل و استوار و قانعكنندهاى را مى طلبد كه اگر عمرم باقى باشد در اوائل سوره ى نساء به آن اشاره خواهم كرد.
در خصوص طلاق هم بدبختى زن در عربستان كمتر از ازدواج نبود، مردى كه زنش را به ميل و اراده خود و بدون هيچ گونه موجب و منطق طلاق مى داد و اين طلاق هم طلاق ظالمانه اى بود حق داشت تا مدت مديدى به او رجوع كند و باز طلاق دهد و هيچ گونه حدى براى دفعات رجوع نبود، گوئى زن مانند گوئى در مقابل چوگان تسليم بود.
اسلام دفعات رجوع را به دو مرتبه محدود كرد:
الطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسانٍ:
طلاق رجعى كه براى شوهر در آن حق رجوع و بازگشت به همسر است دو بار است، شوهر در هر مرتبه از رجوع بايد همسرش را به طور شايسته و متعارف نگه دارد يا بر ترك رجوع، او را به نيكى و خوبى رها نمايد.
منبع : پایگاه عرفان
