شايستگان ، به خاطر ايمان و عمل صالح به ويژه حسنات اخلاقى در بهشت عنبر سرشت كنار هم به سر مى برند و حتى پدران و همسران و ذريه ى پاكشان با آنان همنشين هستند . قرآن مجيد در اين زمينه مى فرمايد :( الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلاَ يَنقُضُونَ الْمِيثَاقَ * وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ * وَالَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَعَلاَنِيَةً وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ * جَنَّاتُ عَدْن يَدْخُلُونَهَا وَمَن صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَالْمَلائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِم مِن كُلِّ بَاب * سَلامٌ عَلَيْكُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ ) .كسانى كه همواره به عهد خدا وفا مى كنند و پيمان را نمى شكنند * و آنان كه پيوندهايى را كه خدا به اتصال آن فرمان داده متصل مى دارند و از پروردگارشان مى ترسند و از بدى حساب بيم دارند * و كسانى كه براى تحصيل خوشنودى پروردگارشان صبر مى كنند ، و نماز را برپا مى دارند ، و از آنچه به آنان روزى داده ايم در پنهان و آشكار انفاق مى كنند ، و با خوبى بدى را دفع مى نمايند ، عاقبت خوش سراى ديگر براى آنان است * بهشت هاى جاويدانى كه وارد آن مى شوند و نيز پدران و همسران و فرزندان شايسته ى آنان و فرشتگان از هر درى بر آنان وارد مى شوند ] و مى گويند : [ * سلام و سلامتى بر شما به خاطر صبر و استقامتى كه از خود نشان داديد ، چه عاقبت نيك اين سرا نصيب شما شد » .در اين آيات شريفه به هشت مورد از حسنات اخلاقى و به يك مورد از موارد عبادت و بندگى كه هر يك به جاى خود از بذرهاى پرثمر معنوى است اشاره شده است . بذرهايى كه وقتى در كشتزارى چون دنيا به دست مؤمن كاشته مى شود محصولش بهشت هاى پايدار و استقبال فرشتگان و همنشين شدن او با پدران و همسران و فرزندان شايسته در جوار حق است .
حسنات و مكارم اخلاقى كه در هشت مورد در اين آيات آمده عبارت است از :
1 ـ وفاى به عهد . 2 ـ نشكستن پيمان . 3 ـ حفظ پيوند با آنان كه خدا به پيوند با آنان فرمان داده است . 4 ـ ترس از عظمت حق . 5 ـ بيم از بدى حساب . 6 ـ صبر و استقامت . 7 ـ انفاق در پنهان و آشكار . 8 ـ دفع بدى با خوبى . و يك موردى كه در اين آيات از موارد عبادت به آن اشاره شده است ، نماز است . راستى عجيب است ، اكثر چيزى كه انسان را به خشنودى حق و استقبال فرشتگان و بهشت هاى جاويد و همنشينى با نيكان از اقوام در جوار حق مى رساند حسنات اخلاقى است . به قول شاعر نيك گفتار ، صابر همدانى :
عشق بازان حقيقى همگى جان همند *** زان كه در راه وفا پيرو جانان همند
آن يكى را نتوان زان ديگرى خواند جدا *** چون سراپا همه گوشند و به فرمان همند
گرچه هريك به گلى مايل و دلباخته اند *** خيل نخل اند و در اين باغ نگهبان همند
همه روشن دل و شيرين سخن و رازينوش *** طوطى و آينه دار و شكرستان همند
زان به صورت ننشينند سر خوان كسى *** كه به معنا همگى ريزه خور خوان همند
چند روزى كه در اين دير سپنج اند مقيم *** ميزبان هم و يار هم و مهمان همند
آگهانند ز حال دل هم در همه حال *** گويى از راه درون مرغ سليمان همند
صاحب طينت تكوين و تلوّن نپذير *** باغبان هم گل هاى گلستان همند
زان بود قسمتشان زندگى جاويدان *** تا نگويند كه مستوجب هجران همند
در اينجا لازم است براى هريك از موارد هشت گانه ى حسنات اخلاقى كه در آيات سوره ى مباركه ى رعد مطرح است يك يا چند روايت از پيامبر اسلام و اهل بيت گرامش ذكر كنيم تا بيش از پيش ارزش حسنات اخلاقى روشن شود .
بر گرفته از کتاب زیباییهای اخلاق استاد حسین انصاریان
