منابع :
کتاب : تفسير حكيم جلد دو
نوشته : استاد حسین انصاریان
قرآن مجيد در سوره مباركه نحل آيه 43 و سوره مباركه انبيا آيه 7 از همه مردم دعوت ميكند براى پى بردن به حقايق، و درك معالم دين، و شناخت پيامبران و اهدافشان و به دست آوردن معرفت و عرفان به آنچه در رشد و كمالشان مؤثر است در برابر دانشمندان و عالمان زانوى ادب زده و لب به پرستش بگشايند و بيمارى جهل خود را با داروى علم آگاهان معالجه كنند، و به فضاى نورانى حقايق وارد شوند، و در جادّه بينش و بصيرت قدم بگذارند تا با سرمايه علم و معرفت كه از راه آموختن به دست آوردهاند سعادت دنيا و آخرت خود را تأمين نمايند و هماى پاداش جاودانى و خوشنودى حضرت حق را در آغوش گيرند، و از بند اسارت ننگ بار دوزخ كه ثمره تلخ نشنيدن كلام حق، و درو ماندن از عمل صالح و تعقل ننمودن در همه امور است رهائى يابند و به بهشت ابدى و خانه سرمدى درآيند.
قرآن مجيد درباره فضيلت آموختن و يادگرفتن و ترغيب شديد نسبت به اين كار با ارزش ميفرمايد:
فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ ... «1»
پس چرا از هر جمعى گروهى [به سوى عالمان ] كوچ نمى كنند تا دينشناس شوند و به فهم معالم الهى نائل گردند.
فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ: «2»*
پس اگر نمى دانيد از اهل دانش و بينش بپرسيد.
از آيه شريفه به طور قطع وجوب پرسش و سؤال براى رفع بيمارى جهل و آشنا شدن به معارف الهيه و احكام شرعيه استفاده ميشود.
همانطور كه از آيه شريفه وجوب پرسش استفاده ميشود به همين صورت از ديگر آيات وجوب ياد دادن نيز استفاده ميشود، و پنهان داشتن علم و كتمان حقايق از گناهان به حساب ميآيد.
قرآن درباره وجوب ياد دادن و آموزش علم به ديگران ميفرمايد:
وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَ لا تَكْتُمُونَهُ: «3»
و ياد كن هنگامى كه خدا از كسانى كه به آنان كتاب آسمانى داده شد پيمان گرفت كه حتماً بايد احكام و حقايق آن را براى مردم بيان كنيد و پنهانش ننمائيد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم درباره ارزش ياد گرفتن و آموختن و رفت و آمد به مجالس علم و دانش در رواياتى ميفرمايد:
«من طلب علما فادركه كتب الله تعالى له كفلين من الاجر، ومن طلب علما فلم يدركه كتب الله له كفلًا من الاجر:» «4»
كسى كه خواهان دانشى باشد، پس آن را بيابد، خدا از پاداش براى او دو نصيب مينويسد و كسى كه در طلب علمى باشد و آن را نيابد خدا از پاداش يك نصيب براى او مينويسد.
«من احب ان ينظر الى عتقاءالله تعالى من النار فلينظر الى المتعلمين فوالذى نفسى بيده ما من متعلم يختلف الى باب العلم الا كتب الله تعالى له بكل قدم عبادة سنة وبنى الله بكل قدم مدينة فى الجنة و يمشى على الارض وهى تستغفر له و يمسى و يصبح مغفورا له وشهدت الملائكه انهم عتقاءالله من النار:» «5»
كسى كه دوست دارد به آزاد شده هاى خدا از آتش دوزخ نظر كند به دانشجويان و آموزندگان بنگرد، به كسى كه جانم به دست اوست، دانشجوئى در رفت و آمد به باب دانش و علم نيست مگر اين كه خداوند به هرقدمى عبادت يكسال براى او ثبت ميكند، و به هر قدمى شهرى در بهشت براى او بنا ميكند، و روى زمين راه ميرود در حالى كه زمين براى او طلب مغفرت ميكند، و آمرزيده صبح و شب مينمايد، و فرشتگان گواهى ميدهند كه اينان آزاد شده هاى خدا از آتش دوزخ اند.
«من جاؤه الموت وهو يطلب العلم ليحيى به الاسلام كان بينه وبين الانبياء درجة واحدة فى الجنة:» «6»
كسى كه مرگ به سويش آيد، در حالى كه دنبال دانش است تا به وسيله آن اسلام را زنده كند، در بهشت ميان او و پيامبران يك درجه تفاوت است.
از نظر اهل بيت پى گيرى شناخت پروردگار و شناخت وجود خويش، و شناخت تكاليف و مسئوليتها و شناخت خطرها و زيانها امورى بسيار با ارزش است.
حضرت صادق در روايتى دنبال كردن و طلب دانش و فروتنى در برابر معلم و نسبت به دانشجو را لازم و واجب ميداند:
«اطلبوا العلم وتزينوا معه بالحلم والوقار وتواضعوا لمن تعلمونه العلم وتواضعوا لمن طلبتم منه العلم ...» «7»
واجب است پى گير دانش باشيد و آن را با بردبارى و وقار زينت دهيد، و به كسى كه به او دانش ميآموزيد فروتنى نمائيد، و به كسى كه از شما درخواست علم ميكند تواضع كنيد.
اين نكته را نيز ناگفته نگذارم كه اگر انسان به ترك همه گناهان ظاهرى و باطنى و آشكار و پنهان موفق شود، و دلى پاك و قلبى سليم و روحى آراسته پيدا كند، و به نور حق منور گردد، و قدم از صراط مستقيم عقب نگذارد، و به تمام تكاليف و مسئوليت هاى شرعى و اخلاقى عمل كند خداوند برخى از حقايق و معارف را به قلب او الهام ميكند و بدون زحمت رفتن نزد معلم به او تعليم ميدهد چنان كه از رسول الهى روايت شده:
«من اخلص لله اربعين صباحاً جرت من قلبه على لسانه ينابيع الحكمة:» «8»
كسى كه چهل روز خود را براى خدا خالص و پاك نمايد، چشمههاى حكمت از قلبش بر زبانش جارى ميشود و از حضرت عيسى خطاب به حواريون نقل شده:
«لاتقولوا العلم فى السماء من يصعد ياتى به ولا فى تخوم الارض من ينزل يأتى به ولا من وراء البحرمن يعبر ياتى به بل العلم مجعول فى قلوبكم تادبوا بين يدالله بآداب الروحانيين يظهر عليكم:» «9»
نگوئيد دانش در آسمان است هركس به جانب آن بالا رود به آن ميرسد، و نه در اعماق زمين است كه هر كس به سوى آن فرود آيد به آن ميرسد، و نه در پشت درياهاست هركس به طرف آن عبور كند آن را مييابد بلكه اين مايه ملكوتى و سرمايه عرشى در قلوب شما نهاده شده، در پيشگاه خدا به آداب فرشتگان مؤدب شويد تا بر شما آشكار گردد.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- توبه، آيه 122.
(2)- نحل، آيه 43؛ انبياء، آيه 7.
(3)- آل عمران، آيه 187.
(4)- محجة البيضاء، ج 1، ص 18.
(5)- محجة البيضاء، ج 1، ص 18؛ منيته المريد، 5.
(6)- محجة البيضاء، ج 1، ص 18.
(7)- شافى، ج 1، ص 79.
(8)- اصول كافى.
(9)- منازل السائرين، 5.
منبع : پایگاه عرفان
