تنها چهار تن از بزرگان و برگزیدگان، تا سال سیصد و بیست و نه که پایان غیبت صغری می باشد بر مکان ایشان آگاهی و اطلاع داشته و با امام عصر(ع) ارتباط مستقیم داشتند و واسطه ی میان حضرت صاحب الزمان(ع) و مردم بودند. این چهار بزرگوار که نایب خاص حضرت مهدی لقب داشتند، عبارتند از:
1- جناب عثمان بن سعید عمروی
2- جناب محمد بن عثمان بن سعید عمروی
3- جناب حسین بن روح نوبختی
4- جناب علی بن محمد سیمری
این افراد به ترتیب سمت نیابت امام قائم را در دوران حیات خود عهده دار بودند. برخی وظایف و فعالیت های نایبان خاص عبارت است از:
1- بر طرف کردن تردید شیعیان درباره حضرت مهدی
2- پاسخگویی به پرسش های فقهی و مشکلات علمی و عقیدتی
3- آماده کردن شیعیان برای غیبت کبرا
4- رهبری دوستداران و طرفدارن امام زمان(ع) و حفظ مصالح اجتماعی شیعیان
5- جلوگیری از فرقه گرایی و گروه گروه شدن شیعیان
6- مبازره با مدعیان دروغین نیابت
7- گرفتن اموال متعلق به امام و مصرف آن در موارد لازم
پس از درگذشت چهارمین نائب به دستور حجّت، دیگر وکیلی برگزیده نشد و غیبت کبری آغاز گردید. در این دوره رهبری ظاهری شیعه به مراجع تقلید، یعنی فقهای دارای شرایط لازم، سپرده شد. روشن است که نیابت خاص آن حضرت، با نیابت عام که مجتهد جامع الشرایط دارد، مسئولیتی بس متفاوت است.
لازم به ذکر است که در طول تاریخ عده ی زیادی بودند که دعوی نیابت خاصّه از ناحیه ی مقدّسه ی حضرت ولی عصر را نمودند، مانند محمد بن نصیر النّمیری، حسین بن منصور حلّاج، ابن ابی غرافر و محمد بن علی شلمغانی و برخی دیگر که به همّت دانشمندان آگاه و تائید امام زمان(ع) فساد گفتارشان بر همگان آشکار شد و همه ی آنان سرکوب و مطرود گردیدند.
در این جا مناسب است به فهرست چند گروه از احادیث مربوط به ویژگی های مهدی(ع) از کتاب منتخب الاثر، تالیف آیت الله صافی گلپایگانی اشاره شود، این کتاب گزیده ای از روایات بی شماری است که شیعه و سنّی درباره ی مهدی آورده اند.
مهدی هم نام و هم کنیه ی رسول اکرم است.((48 حدیث))
مهدی نهمین فرزند امام حسین است.((148 حدیث))
مهدی پسر امام حسن عسکری است.((146 حدیث))
مهدی دوازدهمین و آخرین ائمه است.((136 حدیث))
مهدی پنهان از مردم به دنیا می آید.((14 حدیث))
مهدی غیبتی بس طولانی دارد.((91 حدیث))
مهدی بسیار زیاد عمر می کند.((318 حدیث))
مهدی عدالت همگانی می آورد.((129 حدیث))
این ویژگی ها که متّکی به صدها حدیث است، از نشانه های قائم می باشد و همه ی مهدی نماها از آن بی بهره اند.
حضرت ولیعصر در نگاه امام حسن عسگری
امام عسکری(ع) خطاب به آن موعود یگانه چنین می فرمایند:
"...خداوند با دست تو کمر ستمگران را می شکند،
شعائر دین را باز می گرداند،
آفاق جهان را روشن می سازد،
آرامش و صلح را از کران تا کران برقرار می کند،
کودکی که در گهواره آرمیده، آرزو می کند که بتواند به سوی تو بشتابد،
و وحشیان صحرا آرزو می کنند تا مگر به کنار تو راهی بیابند،
اقطار و اکناف جهان سبز و خرّم می شود،
چهره ی دنیا خندان و قلّه های شرف و عظمت از تو شاداب و خرامان می گردد،
شالوده ی حق استوار می شود و فراری های احکام دین به آشیانه های خود باز می گردند،
ابرهای پیروزی باران نصرت را سیل آسا بر تو فرو می ریزد،
دشمنانت خوار و زبون و دوستانت عزیز و پیروز می شوند،
در روی زمین از ستمگران جنایتکار و منکران طغیانگر و دشمنان متجاوز و مخالفان معاند، احدی باقی نمی ماند.
آری، هر کس به خدا توکّل کند، خداوند او را بس است. خداوند کار خود را به پایان می رساند و خداوند برای هر چیزی اندازه و زمانی مقرّر کرده است."
منبع : (آینده جهان /66و67 ، به نقل از بحار الانوار 52/35)