پرسشها و پاسخها، ص: 433

«لِانَّكُم أخْرَبْتُم آخِرَتَكُم، وَأَنْتُم تَكرَهُون النَّقلَة مِنَ العُمْرانِ إلیَ الخَرابِ» «1».

«زيرا شما آخرت خود را ويران و دنيای خود را آباد كرده ايد و دوست نداريد از آبادانی به ويرانه منتقل شويد».

البتّه ترس از عقاب و عذاب بعد از مرگ ترس ممدوح است؛ زيرا اين ترس هميشه انسان را به ياد مرگ می اندازد و ياد مرگ هم آثار بسيار مفيدی دارد از جمله اين كه انسان را از خواب غفلت بيدار می كند و او را به فكر جبران گذشته اش می اندازد. اميرالمؤمنين علی عليه السلام می فرمايد:

«مَنْ صَوَّرَ المَوْتَ بَيْنَ عَيْنَيْهِ هانَ امرُ الدّنيا عليه» «2».

«كسی كه مرگ را بين دو چشمش تصور كند امر دنيا بر او سبك می گردد و دنيا را به هيچ می انگارد».

بيان اين نكته ضروری است كه ترس از مرگ نبايد به حدّی باشد كه انسان را از رحمت خداوند مأيوس سازد؛ زيرا گناه هر چند بزرگ باشد رحمت خدا بزرگ تر و وسيع تر از آن است. انسان مؤمن با دو بال خوف و رجا حركت می كند از طرفی به خاطر اعمال و كردار خود در پيشگاه خدا بيمناك می شود و از سوی ديگر به رحمت بيكران الهی نگاه می كند و به آن اميدوار می شود و اين دو بال عامل حركت او به سوی ايمان و عمل نيكو و حسن عاقبت و بهره مندی در آخرت می شود.

______________________________
(1) معانی الاخبار: 390، حديث 29.

(2) غرر الحكم: 146، حديث 2649.