ปรัชญาของการทำกุรบานในพิธีฮัจญ์

จากคำถามที่ว่า

 

อายะฮ์ที่ 190-196 ซูเราะฮ์บะเกาะเราะฮ์ได้กล่าวไว้ว่า บุคคลใดก็ตามที่ได้กลับจากอุมเราะฮ์ตะมัตตุอ์มาสู่พิธีฮัจญ์นั้น ให้ทำกุรบานจากอูฐ, วัว และแพะเท่าที่มีความสามารถ การที่เราจะต้องฆ่าสัตว์มากมายขนาดนี้จะมีประโยชน์อะไรสำหรับประชาชน พิธีกรรมทางศาสนาที่ไม่ส่งผลอะไรต่อประชาชนจะมีไว้เพื่ออะไร ? พิธีกรรมเหล่านี้นอกจากจะไม่ช่วยอะไรสังคมแล้ว ยังจะสร้างความเดือดร้อนในแง่ของอนามัยแก่พวกอาหรับท้องถิ่นที่น่าสงสารอีกด้วย

 

สามารถตอบได้ว่า แท้จริงปรัชญาของกุรบานในพิธีฮัจญ์ มีรายละเอียดดังต่อไปนี้

 

เนื่องจากอัลลอฮ์คือผู้ทรงกำหนดบทบัญญัติของอิสลาม บทบัญญัติทั้งหมดจึงตราขึ้นโดยคำนึงถึงความเหมาะสมและคุณประโยชน์สำหรับสิ่งมีชีวิตทุกประเภท ถึงแม้ว่าเราจะไม่สามารถรับรู้ถึงเหตุผลประกอบบทบัญญัติก็ตาม บทบัญญัติของอิสลามประการหนึ่งที่เป็นข้อบังคับสำหรับผู้ประกอบพิธีฮัจย์ก็คือ การเชือดกุรบานในวันอีดกุรบาน ณ แผ่นดินมินา

 

นักวิชาการในโลกอิสลามได้อ้างอิงโองการกุรอานและฮะดีษบทต่าง ๆ เพื่อกล่าวถึงประโยชน์และปรัชญาหลากหลายของการทำกุรบานในพิธีฮัจญ์ ซึ่งเราจะกล่าวถึงปรัชญาบางประการ ณ ที่นี้

 

1. การทำกุรบานเป็นสัญลักษณ์ของการกำราบกิเลส

 

การที่บรรดาฮุจญาจได้ทำการกุรบานในวันอีดกุรบานนั้น เป็นสัญลักษ์หนึ่งของการทำกุรบานอารมณ์ไฝ่ต่ำของตนเอง ดังคำสั่งของอัลลอฮ์ที่มีต่อท่านนบีอิบรอฮีม (อ.) เกี่ยวกับการเชือดท่านนบีอิสมาอีล (อ.) ก็เป็นไปเพื่อการนี้ด้วยเช่นกัน ด้วยการกระทำดังกล่าวท่านจึงสามารถต่อสู้กับการเสพติดความรักที่มีต่อบุตร ซึ่งเป็นการยึดติดที่ฝังรากลึกที่สุดของอารมณ์ อย่างไรก็ดี ดังที่การปฏิบัติตามคำสั่งนี้มีบทบาทสำคัญในการปลดเปลื้องพันธนาการของอารมณ์ไฝ่ต่ำ ตลอดจนพันธะทางอารมณ์ที่ท่านอิบรอฮีมและท่านอิสมาอีล(อ.)มีอยู่ ทำให้ตำแหน่งของนบีทั้งสองท่านนี้ได้รับการเชิดชูให้สูงส่งขึ้นในทัศนะของอัลลอฮ์ (ซ.บ.) ดังนั้นการที่บรรดาฮุจญาจได้กระทำกุรบานก็ถือเป็นการต่อสู้กับอารมณ์ใฝ่ต่ำเพื่อขจัดพันธะทางโลกย์ และช่วยให้หลุดพ้นจากความลุ่มหลงในทรัพย์สินและโลกีย์นั่นเอง

 

2. เสริมสร้างตักวาและความใกล้ชิดต่ออัลลอฮ์ (ซ.บ.)

 

อัลกุรอานได้กล่าวเกี่ยวประเด็นนี้ว่า

“เลือดเนื้อของมันหาได้ถึงอัลลอฮ์ไม่ แต่การยำเกรงของพวกเจ้าจะถึงพระองค์...”

 เนื่องจากพระองค์อัลลอฮ์ (ซ.บ.) ไม่มีความต้องการเนื้อกุรบานแต่อย่างใด เพราะพระองค์ไม่มีร่างกายและไม่มีความต้องการใด ๆ ทั้งสิ้น พระองค์เป็นผู้ที่มีความสมบูรณ์และปราศจากข้อจำกัดทุกประการ

 

กล่าวคือ เป้าหมายของอัลลอฮ์ (ซ.บ.) ในการกำหนดให้การทำกุรบานเป็นวาญิบนั้นคือ การที่ทำให้มนุษย์สามารถก้าวไปถึงจุดสูงสุดของตักวาในฐานะมนุษย์ที่สมบูรณ์แบบ และช่วยให้ใกล้ชิดยังพระผู้เป็นเจ้ามากขึ้น ทุกๆการอิบาดะฮ์เปรียบเสมือนชั้นเรียนของการขัดเกลา การทำกุรบานสอนให้มนุษย์ตระหนักถึงการเสียสละและเตรียมพร้อมเป็นชะฮีดในหนทางของอัลลอฮ์ อีกทั้งเป็นบทเรียนของการช่วยเหลือผู้ยากไร้

 

หากได้คำนึงถึงปรัชญาที่กล่าวมา แม้ในกรณีที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์จากเนื้อของกุรบาน ก็สามารถได้รับประโยชน์เหล่านี้ได้เป็นอย่างดี

 

3. การช่วยเหลือผู้ยากไร้ (การแจกจ่ายอาหาร)

 

มีหลายโองการในกุรอานที่แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า เป้าหมายประการหนึ่งของการทำกุรบานก็คือ การรับประทานเนื้อกุรบาน เพื่อให้ผู้ที่ทำกุรบานและผู้ยากไร้สามารถรับประโยชน์เนื้อเหล่านี้โดยถ้วนหน้า

 

ด้วยหลักการอันทรงคุณค่าประการนี้นี่เองที่บรรดามุสลิมไม่ควรที่จะทิ้งเนื้อกุรบาน ณ แผ่นดินมินาให้เน่าเสียหรือฝังดิน แต่ทว่าเนื้อกุรบานในแผ่นดินอันศักดิ์สิทธ์นี้ อันดับแรกจะต้องแจกจ่ายผู้ยากไร้ในพื้นที่ก่อน และหากในวันเวลาดังกล่าวไม่สามารถหาผู้ยากไร้ได้ จะต้องนำส่งไปยังพื้นที่อื่นๆ เพื่อให้ผู้ยากไร้ผู้อื่นได้ใช้บริโภคเนื้อเหล่านี้ และหากเนื้อเหล่านี้ไม่ได้ส่งถึงมือผู้ยากไร้ได้ทันท่วงทีและเน่าเสียเสียก่อนที่จะเป็นไปตามปรัชญาที่กล่าวมา ก็ไม่สามารถจะกล่าวได้ว่าการกุรบานถือเป็นสิ่งที่ไม่จำเป็น แต่ทว่าบรรดามุสลิมจะต้องพยายามที่จะใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีที่ทันสมัยเพื่อที่จะรักษาทรัพย์สินมหาศาลนี้เอาไว้ และแจกจ่ายแก่ผู้ยากไร้ให้ทันท่วงที กล่าวคือ จะต้องไม่คิดว่าเพราะเหตุที่เนื้อเหล่านี้ไม่ถูกแจกจ่ายแก่ผู้ยากไร้ ทำให้ไม่มีความจำเป็นที่จะต้องทำกุรบานอีกต่อไป แต่จะต้องถือว่า เนื่องจากการทำกุรบานเป็นสิ่งที่วาญิบ และหนึ่งในปรัชญาของการทำกุรบานคือเพื่อให้ผู้ยากไร้ได้ใช้ประโยชน์จากเนื้อเหล่านี้ ดังนั้นจะต้องสรรหาสิ่งอำนวยที่จำเป็นสำหรับการนี้นั่นเอง

 

เป็นที่น่ายินดีที่ในหลายปีมานี้มีสิ่งอำนวยความสะดวกมากมายตามโรงเชือดสัตว์ที่นครมักกะฮ์ โดยเฉพาะการแช่แข็งเนื้อสัตว์ทำให้สามารถแจกจ่ายเนื้อเหล่านี้ให้แก่ผู้ยากไร้ ซึ่งช่วยไม่ให้เนื้อสัตว์เหล่านี้สูญเสียไปอย่างเปล่าประโชน์ ถึงแม้ว่าการจัดการทั้งหมดนี้จะไม่ส่งผลร้อยเปอร์เซนต์ แต่ก็เชื่อได้ว่าประสบความสำเร็จในระดับหนึ่งแล้ว โดยอีกไม่ช้ากระบวนการดังกล่าวอาจจะแล้วเสร็จร้อยเปอร์เซ็นต์

 

ขอขอบคุณเว็บไซต์อิสลามเควสท์