Cavab: İnsanların məişət və maaddi həyatını rahatlaşdıran ixtira və kəşflərin insana yalnız o zaman müsbət dünyəvi təsiri ola bilər ki, ixtira və kəşfləri edən şəxslər iman sahibləri olsunlar və həmin işi görməkdə yalnız Allahın razılığını qazanmağa can atsınlar və gördükləri işin mükafatını da yalnız Allahdan istəsinlər. Allahı və axirət dünyasını inkar edən və gördükləri işlərdə Allahdan qeyrisinin razılığını qazanmağa çan atanlar isə yalnız dünyada həsrətində olduqları və arzu etdikləri şan-şöhrət, ad-san və küllü miqdarda var-dövlət sahibi olarlar. Lakin bütün bunlarla yanaşı hər hansı bir kafir və ya müşrikin Allahın xəlq etdiyi məxluqatdan birinə yaxşılıq etməsi onun dünya və ya axirət dünyasında mal və ruzisinin artması, məqsəd və istəyinə çatması, ömürünün uzanması və ya hər hansı bir bəlanın ondan uzaqlaşdırılması kimi şeylərlə mükafatlandırılmasına səbəbə olar. Bəzən də, onların gördükləri xeyirxah işlərin daxili dəyişikliyə səbəb olur və buda onların tövbə edərək iman gətirmələrinə kömək edir. Bu isə onların dünyalarını imanla dəyişmələrinə səbəb ola bilir. Bəzəndə kafir və müşriklərin bəşər övladı üçün gördüklər xeyirxah işlər onların dünya və axirət dünyasındaki əzablarının azalmasına səbəb olur. Bunu da nəzərdən qaçırılmamalıyıq ki, onların gördükləri xeyirxah işlər təsiredici, kəmiyyət və keyfiyyət baxımından biri-birindən fərqli ola bilər.
************
