آموزه مهدويت در زيارت عاشورا

چكيده

در اين زيارت با زمينه‌هاي توصيف شده از تولا و تبرا، سلام و لعن، سِلم و حُرب، و درخواست ثبات و پايداري در احقاق حق، ابراز نفرت و انزجار از پايه گذاران ستم و مباشران قتل امام حسين( و پيروان آنان در طول تاريخ، مي‌توان مهديِ ياوران تمام عيار و آگاه و در حال آماده باش.
در اين مقالة كوتاه پيوندها و زيارت عاشورا و آموزه مهدويت بررسي مي‌شود، لذا بايد به سه مطلب كليدي توجه شود:
الف) عاشوراي حسيني؛
ب) زيارت عاشورا؛
ج) جايگاه آموزه مهدويت در متن زيارت عاشورا.

الف) ويژگي‌هاي ‌عاشوراي حسيني نماد تمام‌عيار اسلام ناب محمدي

1. اوج خداخواهي و خداگرايي و خدامداري را در عاشوراي حسيني مي‌بينيم؛
2. عاشوراي حسيني را سمبل اسلام ناب محمدي و در تقابل با جاهليت اموي و اسلام تحريف‌شده مي‌بينيم؛
3. نماد كامل عزت و ايثار و فداكاري براي رهايي از اسارت‌هاي مادي و دنيوي انسان‌.
4. بيان‌كننده ر روش صحيح تعامل با جاذبه‌هاي زندگي دنيوي هنگام تزاحم دين و دنياي انسان؛
5. عاشوراي حسيني تابلوي زرّين جلوه‌هاي بسيار نغز مكارم اخلاق محمدي و تجلّي عيني معنويت و غلبه ارزش‌گرايي بر تمام جاذبه‌هاي مادي؛
6. عاشوراي حسيني بزرگ‌ترين و مؤثرترين تجربه عملي موفق در نشان دادن موفقيت تِزِ پيروزي خون بر شمشير و تحكيم صحيح سنت‌هاي الهي در جهت اجزا فرهنگ عدالت مدار الهي در عمق وجدان‌هاي جوامع بشري؛
7. عاشوراي حسيني آغاز حركت جديد امت اسلامي به سوي جامعه عدل‌مدار الهي و احياگر ارادة آهنين يك امت زنده در پيچ و خم تحريف‌هاي پيچيده شيطاني و ماسك‌هاي مزوّرانه دين نما و دين‌زدا؛
8. عاشوراي حسيني سمبل تمام‌عيار تولا و تبرا (دشمن شناسي و دشمن ستيزي)؛
9. عاشوراي حسيني نشان دهنده چگونه آميختن عشق و شجاعت با مظلوميت و حق‌طلبي پيروزمندانه در عمق هستي؛
10. عاشوراي حسيني حلقه وصل دو محمد در تاريخ: محمد خاتم انبياء و محمد خاتم اوصيا، محمدِ پايه‌گذار آغاز‌گر دين حق، و محمد تحقق دهنده و گسترش دهندة حاكميت دين حق.

ب ) ويژگي هاي منحصر به فرد زيارت عاشورا و كليد واژه هاي آن

1. براي زيارت امام حسين( در روز عاشورا و در كربلاي معلّا ثواب دو هزار حج و دو هزار عمره و دو هزار غزوه (شركت در دو هزار جنگ در راه خدا) آن هم همراه با رسول‌الله در تمام اين حج‌ها و عمره‌ها و جهادها، و همراه با امامان معصوم مطرح مي‌باشد. گويا براي هيچ زيارتي چنين ثوابي منظور نشده است.
در صورتي كه اين زيارت از راه دور انجام گيرد ثواب آن كمتر از هزار حج و هزار عمره و هزار غزوه با رسول خدا نخواهد بود.
ثواب تحمّل مصيبت تمام انبيا و اوصيا و صديقان و شهدا تا روز قيامت را به او مي‌دهند. و زيارت كننده امام حسين( را (با زيارت ويژه)، همراه شهداي كربلا قرارمي‌دهند، و ثواب زيارت انبيا و تمام زائران امام حسين( را براي او در نظر مي‌گيرند.
حال اين سؤال پيش مي‌آيد كه چرا اين همه ثواب براي اين زيارت در نظر گرفته‌اند؟
2. محور اصلي زيارت عاشورا مهم‌ترين محور در اسلام ناب است. حبّ و بغض، تولا و تبرا، (دوستي و دشمني)، خمير ماية تمام رفتارهاي انسان‌ها در طول مسير زندگي، و روح متحرك و مؤثر در وجود انسان‌هاي كامل مي‌باشد.
اين تولا و تبرا در قالب لعن و سلام، رخ نموده، و خط مشي واقعي يك انسان مسلمان ناب را در وجود او پايه گذاري كرده و او را در مسير اسلام ناب مي‌برد.
3. تكرار فراوان لعن و سلام و واژه‌هاي هم‌خانواده با اين دو مفهوم معنايي خاص و رنگي ويژه به اين زيارت مي‌دهد.
4. واژة لعن در متن زيارت 22 مرتبه و واژة برائت نُه مرتبه از قاتلان و پيروان و پايه‌گذاران ستم بر اهل‌بيت( مطرح شده است.
5. صد بار لعن ويژه كه نشان‌دهندة برائت و دوري جستن و فاصله گرفتن از تمام ستم‌گران و تضييع كنندگان حق محمد و آل محمد و مباشران قتل حسين بن علي( و مقدم داشتن اين لعن بر سلام كه در هر بار نيز سه مرتبه واژة لعن تكرار مي‌گردد كه در مجموع 334 بار لعن صريح و برائت در ذهن زيارت كننده با اين زيارت آميخته مي‌شود. كه گوياي امري مهم و ضروري در جهت فاصله گرفتن از تمام عوامل ستم، ستم‌گري و ستمگران مي‌باشد.
6. حداقل ده بار سلام بر حسين بن علي( با عناوين بسيار تأثير گذار بر فكر و روان زيارت كننده ديده مي‌شود، مانند:
السلام عليك يا ابا عبدالله، السلام عليك يا ابن رسول الله، السلام عليك يا ابن أمير المؤمنين وابن سيد الوصيين، السلام عليك يا ابن فاطمة سيدة نساء العالمين، السلام عليك يا ثار الله و ابن ثاره والوتر الموتور.
و آن‌گاه تكرار اين سلام در تمام متن زيارت و پرداختن به سلام ويژه به تعداد صد بار و در هر بار سه سلام بر حسين و ياران حسين و فرزندان حسين، به تعميق ارتباط و ايجاد احساسي ويژه و نشان دهنده وابستگي كامل به امام شهيدان مي‌انجامد كه در هيچ زيارت ديگري ديده نمي‌شود.
7. در اين زيارت بعضي از كليد واژه‌هاي مهم با اندكي تفاوت حداقل هر كدام دو بار تكرار مي‌شود، مانند:
اتقرّب إلي الله و إلي رسوله... بموالاتك وبالبراءة ممن قاتلك؛
به سوي خدا و رسول خدا و ... نزديك مي‌شوم، و اين نزديك شدن با موالات و دوستي تو و برائت از دشمنان و قاتلان تو انجام مي‌گيرد.
أن يجعلني معكم في الدنيا والآخرة؛
خدا مرا با شما قرار دهد. هم در دنيا و هم در آخرت.
اللهم اجعل محياي محيا محمّد وآل محمد ومماتي ممات محمد وآل محمد
خدايا زندگي مرا هم‌چون زندگي محمد و آل محمد و مرگ مرا هم‌چون مرگ محمد و آل محمد قرار بده.
أن يثبّت لي عندكم قدم صدقٍ في الدنيا و الآخرة؛
و مرا نزد شما جايگاهي پايدار در دنيا و آخرت مرحمت فرمايد.
اللهم لك الحمد حمد الشاكرين لك علي مصابهم؛
خدايا تو را سپاس مي‌گويم همانند سپاس سپاس‌گزاران و شاكران بر مصيبت بزرگشان.
ستايش و سپاس بر اين مصيبت بسيار بزرگ، انسان زيارت كننده را به مقامي ‌والا مي‌برد و او را در تحمّل مصيبت‌ها پايدار و استوار و ثابت قدم ميسازد. تمام اين خواسته‌ها در آماده سازي براي فداكاري و جانبازي براي دين خدا به انسان نيرو مي‌بخشد و او را براي ياري امام مهدي( در حال آماده باش در مي‌آورد.

ج) آموزة مهدويت در زيارت عاشوراي حسيني

8 . در اين زيارت به طور ويژه دو بار در متن زيارت و يك بار در متن حاشيه‌اي زيارت به خون‌خواهي حسين و ياران و فرزندان او در ركاب امام زمان توجه ويژه داده شده است:
وجعلنا و اياكم من الطالبين بثاره مع وليّه الإمام المهدي من
آل محمّد(.
آمدن اين آموزه در متن زيارت و در عبارت‌هاي پيرامون اين زيارت در روز عاشورا هنگامي‌ كه مؤمنان هم‌ديگر را تسليت مي‌دهند، چه مفهوم و معنايي دارد؟
و نيز نشر و ترويج و تحكيم اين آموزه در رفتار روزانة مؤمنان چه پيامي براي ما دارد؟
در سه عبارت وارد شده در اين زيارت چنين مي‌خوانيم:
فأسأل الله الذين أكرم مقامك وأكرمني بك أن يرزقني طلب ثارك مع امام منصور من أهل‌بيت محمد(؛
حالا كه اين مصيبت بسيار بزرگ بر من وارد شده است و تمام مسلمين و بر اهل آسمان و زمين سنگيني كرده است از خدا مي‌خواهم به خاطر جايگاه بسيار بلندي كه نزد او داري و به سبب تو به من كرامت داده است، خون‌خواهي خون ترا به من روزي دهد، آن‌هم با رهبري پيروز و منصور و ياري شده از اهل‌بيت محمد(.
فأسأل الله الذي أكرمني بمعرفتكم و معرفة أولياءكم ورزقني البراءة من اعدائكم أن يجعلني معكم في الدنيا والآخرة وأن يثبت لي عندكم قدم صدق في الدنيا والآخرة، وأسأله أن يبلّغني المقام المحمود لكم عندالله وأن يرزقني طلب ثاري مع امام هديً ظاهر ناطقٍ بالحق منكم؛
از خدايي كه معرفت و شناخت شما و دوستان شما را به من كرامت كرده و برائت از دشمنانتان را به من روزي داده، مي‌خواهم كه مرا همراه با شما در دنيا و آخرت قرار دهد، و مرا در محبت و ياري شما استوار گرداند، و جايگاه مستحكم و پايداري در محبت و دوستي و نصرت شما به من عطا كند، و از او مي‌خواهم كه مرا به مقام ستوده شده در نزد او برساند، و با امامي از اهل‌بيت محمد( كه امامي هدايت‌كننده و رهبري آشكار و حق خواه و حق‌گو باشد، به من توفيق دهد كه حق شما و خون شما را كه خون من هم مي‌باشد مطالبه نمايم. و در اين حق‌شناسي شريك او باشم.
وجعلنا واياكم من الطالبين بثاره مع وليه الامام المهدي من آل‌محمد(؛
خداوند ما را با شما از خونخواهان حسين بن علي در معيت و همراهي ولي او، كه امام مهدي از آل محمد است، قرار‌دهد.
اين عبارت را شيعيان و دوست‌داران حسين در روز عاشورا به هم‌ديگر تذكر مي‌دهند و شعار خود قرار مي‌دهند.
9. مي‌دانيم كه خواندن اين زيارت در هر روز مورد سفارش بوده و به روز عاشورا اختصاص ندارد.
اگر هر روز ما عاشورا باشد و زيارت عاشورا ورد زبان مؤمنان قرار گيرد، چه مفاهيمي پر ارج و عظيم در تار و پود وجود او كاشته مي‌شود؟
اين‌جاست كه زيارت عاشورا يك پل عظيم ارتباطي ميان محمدِ خاتم انبيا‌(
ومحمد خاتم اوصيا( برقرار مي‌نمايد، و زمينه هاي ياري در مهدي ياوران شكوفا مي‌گردد،‌ و مقدمات ظهور در وجود مؤمنان به امام مهدي و بذرهاي نهفتة در دلشان آبياري مي‌شود، و دكترين مهدويت حركتي پويا و تكاملي مستمر و تأثير غير قابل وصف منحصر به فرد پيدا مي‌كند.
توجه ويژه به ياران و دوست‌داران اهل‌بيت بسيار قابل تأمل است كه خود مقاله اي جداگانه مي‌طلبد و نقشي بسزا در زمينه سازي براي تحقق آرمان مهدويت دارد.
10. در دعاي ندبه نيز با جملة أين الطالب بدم المقتول بكربل قيام مهدي آل‌محمد را تجلي پيروزي قيام حسيني مي‌دانند، و با خاستگاهي چون قيام حسين بن علي و شعاري جان‌گداز و مصيبتي بسيار بزرگ در تاريخ بشريت، اين نهضت عظيم امام مهدي( را به حركت در مي‌آورد، و جنب و جوش ويژه اي در ياران مهدي و فرزند رشيد حسين بن علي به وجود مي‌آورد، تا تمام پايه‌هاي ستم‌گري را در طول و عرض زمين از بُن بركَند.
إنّ ما تضمّنته زيارة‌ عاشوراء من التولّي لأولياء الله والتبرّي من أعداء‌ الله، والسلام علي الحسين وأنبائه وأصحابه واللعن لأعدائهم، والسلم لمن سالمهم والحرب لمن حاربهم، وما تضمّنته من طلب الثبات والاستقامة في إحقاق الحق وإبطال الباطل، وإظهار التنفر والانزجار ممّن أسس أساس الظلم علي اهل‌البيت( وممّن باشر قتلهم وأعان عليه علي مدي الأجبال تجعل من الزائر ثائراً واعياً منتظراً ومنتصراً للحقّ وأهل الحقّ علي الدوام بقيادة الإمام المهديّ من آل‌محمد(، وتصنع من الاعتقاد بالإمام المهدي( وقضيّته واقعاً حيّاً يهيّيء الأرضيّة اللازمة لدولة الإمام المهدي وثورثه التي سوف يقودها من أجل العدل والسلام.

نويسنده: سيد منذر حکيم