حركت دسته جمعى كائنات و نيروى جاذبه و دافعه‏

قرآن و روايات اهل بيت پيش از آن كه دانشمندان فلكى قرن هيجدهم به بعد به اين حقيقت با كمك ادوات و ابزارهاى علمى و دوربين ها و تلسكوب ها نجومى آگاه گردند كه همه ستارگان، قمرها، خورشيد ها، كهكشان ها، سحابى ها از زمان پيدايش به سوى مقصودى در حركت اند، و ميان همه آنان جاذبه و دافعه برقرار است، و همين دو نيرو باعث شده كه نظام متقن هستى پابرجا بماند با زبان صراحت و اشاره و كنايه حقايقى را بيان كرده اند:

ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ:

آنگاه آهنگ آفرينش آسمان كرد، در حالى كه به صورت دود «گاز سديم» بود پس به آن و زمين گفت خواه يا ناخواه بيائيد آن دو فرمان حق را پاسخ گفتند و اعلام نمودند فرمانبردار آمديم.

اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ:

خداست كه آسمان ها را بدون پايه هائى كه آنها را ببينيد برافراشت، آنگاه بر تخت فرمانروائى بر كائنات چيره و مسلط شد، و خورشيد و ماه را رام و مسخر ساخت كه هر كدام تا زمان معينى در حركت اند كار جهان و جهانيان را تدبير مى كند، نشانه هاى قدرت و ربوبيت خود را در پهنه ى هستى به روشنى بيان مى نمايد تا شما به ديدار «قيامت و محاسبه اعمال به وسيله» پروردگارتان يقين كنيد.

از اين دو آيه و ديگر آيات مشابه اين دو آيه سه حقيقت استفاده مى شود:

1- سكونى در هيچ يك از كائنات نيست.

2- همه با هم در سايه نظامى متقن به سوى مقصودى مثبت در حركت اند.

3- بر همه كائنات قانونى تحت عنوان جاذبه و دافعه «بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» حكومت دارد.

حركات همه كائنات در مدارات و فلك هاى معين و سپس حركات دسته جمعى آنها در كتاب هاى علمى به تفصيل بيان شده است، قانون جاذبه و دافعه نيز همراه با محاسبات دقيق به وسيله دانشمندان ثبت اوراق كتب با ارزش گشته، شما مى توانيد براى كسب اطلاعات بيشتر به منابع لازم مراجعه كنيد.

منظومه شمسى ما در هر ثانيه بيست كيلومتر به دنبال ستاره اى بنام وِگا در پهنه فضا به سوى سرنوشت و مقصد معينى يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى حركت مى كند، و كره خاك به اراده حق مجبور است حركات وضعى و انتقالى خود را چنان ترتيب دهد كه از كاروان عقب نمانده و نيز پيشروى ننمايد.

روى اين حساب كراتى كه بر اثر خطاى ديد ما ساكن و ثابت بنظر مى آيند ساكن نيستند بلكه عموماً در حركت اند.

آنچه تاكنون جزء اصول مسلم علمى در آمده است، اين است كه در كائنات سكونى وجود ندارد و حركات كرات هم نسبى هستند.

تعمق در مشاهدات روزانه و مطالعه نتايج و تحقيقات دانشمندان در رشته هاى علوم مخلتفه بخصوص فيزيك و هيئت، اين حقيقت را كه همه كائنات در سير و حركت اند بر ما ثابت مى سازد.

فيزيك از حركت ذرات بى نهايت كوچك حكايت مى كند هيئت از سير و حركت حيرت آور كرات بى نهايت بزرگ سخن مى راند.

حركت شرط اساسى تعادل و بقاى اجرام آسمانى است، و هيچ يك از كرات آسمانى در حال توقف و سكون نيست، هر يك از آنها اگر لحظه اى توقف كند فوراً از مدار خود خارج شده و به كرات ديگر بر مى خورد و در جا متلاشى مى شود.

«ليندبلاد» مدير رصدخانه استكهلم و «ائورت» استاد دانشگاه ليد چنين كشف كردند كه اين آسياب عظيم به دور خود مى چرخد، يعنى كليه ستارگان كهكشان كه تعداد آنها به صد هزار ميليون بالغ مى شود بر روى دايره هاى بسيار عظيم به دور مركز كهكشان مى گردند، ولى سرعت حركت همه آنها يكسان نيست.

هر ستاره اى كه به مركز نزديك تر است گردش مدارى خود را زودتر به پايان مى رساند، و هر يك از آنها كه دورتر است مدت گردش مدار انتقالى آن نيز طولانى تر است، مثلًا خورشيد كه در فاصله سى هزار سال نورى از مركز كهكشان قرار دارد در هر ثانيه 270 كيلومتر حركت مى كند و مدار خود را درمدت هر 220 ميليون سال يك مرتبه مى پيمايد.

اين مدار به اندازه اى بزرگ است كه خورشيد آن را در مدت عمر چهار هزار ميليون ساله ى خود بيش از تقريباً هيجده بار نپيموده است.

زمين ما كه يكى از اعضاء منظومه شمسى و يكى از ملتزمين ركاب خورشيد است، در اين حركت با خورشيد همراه است و به خاطر پيروى از خورشيد در هر ثانيه 270 كيلومتر و در هر ساعت 972 هزار كيلومتر راه مى پيمايد.

كهكشان ها به طور كلى مانند چرخ هاى عظيمى مى گردند و گروهى از آنها تندتر از كهكشان ما و برخى آهسته تر حركت مى كنند و مجموع آنها در عين حركت چرخ مانندشان در فضائى كه مرز آن براى كسى روشن نيست به سوى مقصد مثبتى در حركت اند.

در رابطه با دافعه و جاذبه در قرآن مجيد و روايات نكات عجيبى را كه دلالت بر معجزه بون قرآن و آگاهى اهل بيت از كائنات دارد ملاحظه مى كنيم:

خَلَقَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها:

خداوند آسمان ها را بدون ستون هائى كه آنها را ببينيد آفريد.

اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها:

خداست كه آسمان ها را بدون ستون هائى كه آنها را مشاهده كنيد برافراشت.

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ وَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحاطَ بِكُلِّ شَيْ ءٍ عِلْماً:

خداست كه هفت آسمان و نيز مثل آنها هفت زمين را آفريد، همواره فرمان او در ميان آنها نازل مى شود تا بدانيد كه خدا بر هر كارى تواناست و اين كه مسلماً علم خدا به همه چيز احاطه دارد.

در كتاب مجمع البحرين در كنار مادّه كوكب حديثى از اميرمؤمنان وارد شده كه در پاسخ شخصى فرمود:

«هذه النجوم التى فى السماء مدائن مثل المدائن التى فى الارض مربوطة كل مدينة بعمودين من نور:»

اين ستارگان آسمانى شهرهاى تمدن دارى چون مناطق متمدن روى زمين است كه با دو ستون نورى به هم مربوطاند.

از آيات و روايت بسيار مهم اميرمؤمنان چند نكته علمى استفاده مى شود:

1- برافراشته شدن كرات و خارج نشدن از مدار و فلك خود به وسيله ستون هاى آسمانى «دافعه، جاذبه»

2- ستون هاى آسمانى قابل رؤيت نيستند.

3- ستون هاى آسمانى بر دو بخش است.

4- اگر يكى از دو ستون از آسمان ها حذف شود نظام همه كائنات در هم مى ريزد، و خيمه حيات همه موجودات برچيده مى شود.

قانون جاذبه با قوه گريز از مركز يعنى قانون دافعه بر همه سيارات حكم فرماست، و اين دو نيرو بطور متعادل در هر يك از اجرام سماوى و كرات بالا به تناسب وجودشان در آنها موجود است.

اگر قانون جاذبه و دافعه به طور مساوى در يك كره برقرار نباشد نظم به هم مى ريزد، ولى حضرت حق با حاكم نمودن اين دو نيرو كه ثمره اراده وحكمت و عدالت و ربوبيت اوست سماوات را در جايگاه مخصوص به خودشان نگاه مى دارد.

اميرمؤمنان در نهج البلاغه در ابتداى خطبه 202 مى فرمايد:

«فَفَتَقَها سَبْعَ سَماواتٍ بَعْدَ ارْتِتاقِها، فَاسْتَمْسَكَتْ بِاءَمْرِهِ وَ قامَتْ عَلَى حَدِّهِ:»

هفت آسمان را پس از آن كه به هم پيوسته بود از هم باز كرد، آسمان ها به فرمان او خود را از افتادن و گريختن از مدار خود نگاه داشتند و بر اساس اندازه اى كه براى آنها مقرر فرموده بود برپا شدند.

و در جاى ديگر مى فرمايد:

«لكنه سبحانه دبرها بلطفه و امسكها بامره و اتقنها بقدرته:»

وضع همه ستارگان و عناصر آسمانى را به لطف خود تدبير نمود، و به فرمان خويش آنها را در مدار معينشان نگاهدارى فرمود، و به قدرتش محكم و متقن قرار داد.