حركت دسته جمعى كائنات و نيروى جاذبه و دافعه‏

قرآن و روايات اهل بيت پيش از آن كه دانشمندان فلكى قرن هيجدهم به بعد به اين حقيقت با كمك ادوات و ابزارهاى علمى و دوربين‏ها و تلسكوب‏ها نجومى آگاه گردند كه همه ستارگان، قمرها، خورشيد ها، كهكشان‏ها، سحابى‏ها از زمان پيدايش به سوى مقصودى در حركت‏اند، و ميان همه آنان جاذبه و دافعه برقرار است، و همين دو نيرو باعث شده كه نظام متقن هستى پابرجا بماند با زبان صراحت و اشاره و كنايه حقايقى را بيان كرده‏اند:

ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ:

آنگاه آهنگ آفرينش آسمان كرد، در حالى كه به صورت دود «گاز سديم» بود پس به آن و زمين گفت خواه يا ناخواه بيائيد آن دو فرمان حق را پاسخ گفتند و اعلام نمودند فرمانبردار آمديم.

اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ثُمَّ اسْتَوى‏ عَلَى الْعَرْشِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ:

خداست كه آسمان‏ها را بدون پايه‏هائى كه آنها را ببينيد برافراشت، آنگاه بر تخت فرمانروائى بر كائنات چيره و مسلط شد، و خورشيد و ماه را رام و مسخر ساخت كه هر كدام تا زمان معينى در حركت‏اند كار جهان و جهانيان را تدبير مى‏كند، نشانه‏هاى قدرت و ربوبيت خود را در پهنه‏ى هستى به روشنى بيان مى‏نمايد تا شما به ديدار «قيامت و محاسبه اعمال به وسيله» پروردگارتان يقين كنيد.

از اين دو آيه و ديگر آيات مشابه اين دو آيه سه حقيقت استفاده مى‏شود:

1- سكونى در هيچ يك از كائنات نيست.

2- همه با هم در سايه نظامى متقن به سوى مقصودى مثبت در حركت‏اند.

3- بر همه كائنات قانونى تحت عنوان جاذبه و دافعه «بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» حكومت دارد.

حركات همه كائنات در مدارات و فلك‏هاى معين و سپس حركات دسته‏جمعى آنها در كتاب‏هاى علمى به تفصيل بيان شده است، قانون جاذبه و دافعه نيز همراه با محاسبات دقيق به وسيله دانشمندان ثبت اوراق كتب با ارزش گشته، شما مى‏توانيد براى كسب اطلاعات بيشتر به منابع لازم مراجعه كنيد.

منظومه شمسى ما در هر ثانيه بيست كيلومتر به دنبال ستاره‏اى بنام وِگا در پهنه فضا به سوى سرنوشت و مقصد معينى‏ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى‏ حركت مى‏كند، و كره خاك به اراده حق مجبور است حركات وضعى و انتقالى خود را چنان ترتيب دهد كه از كاروان عقب نمانده و نيز پيشروى ننمايد.

روى اين حساب كراتى كه بر اثر خطاى ديد ما ساكن و ثابت بنظر مى‏آيند ساكن نيستند بلكه عموماً در حركت‏اند.

آنچه تاكنون جزء اصول مسلم علمى در آمده است، اين است كه در كائنات سكونى وجود ندارد و حركات كرات هم نسبى هستند.

تعمق در مشاهدات روزانه و مطالعه نتايج و تحقيقات دانشمندان در رشته‏هاى علوم مخلتفه بخصوص فيزيك و هيئت، اين حقيقت را كه همه كائنات در سير و حركت‏اند بر ما ثابت مى‏سازد.

فيزيك از حركت ذرات بى‏نهايت كوچك حكايت مى‏كند هيئت از سير و حركت حيرت‏آور كرات بى‏نهايت بزرگ سخن مى‏راند.

حركت شرط اساسى تعادل و بقاى اجرام آسمانى است، و هيچ يك از كرات آسمانى در حال توقف و سكون نيست، هر يك از آنها اگر لحظه‏اى توقف كند فوراً از مدار خود خارج شده و به كرات ديگر بر مى‏خورد و در جا متلاشى مى‏شود.

«ليندبلاد» مدير رصدخانه استكهلم و «ائورت» استاد دانشگاه ليد چنين كشف كردند كه اين آسياب عظيم به دور خود مى‏چرخد، يعنى كليه ستارگان كهكشان كه تعداد آنها به صد هزار ميليون بالغ مى‏شود بر روى دايره‏هاى بسيار عظيم به دور مركز كهكشان مى‏گردند، ولى سرعت حركت همه آنها يكسان نيست.

هر ستاره‏اى كه به مركز نزديك‏تر است گردش مدارى خود را زودتر به پايان مى‏رساند، و هر يك از آنها كه دورتر است مدت گردش مدار انتقالى آن نيز طولانى‏تر است، مثلًا خورشيد كه در فاصله سى هزار سال نورى از مركز كهكشان قرار دارد در هر ثانيه 270 كيلومتر حركت مى‏كند و مدار خود را درمدت هر 220 ميليون سال يك مرتبه مى‏پيمايد.

اين مدار به اندازه‏اى بزرگ است كه خورشيد آن را در مدت عمر چهار هزار ميليون ساله‏ى خود بيش از تقريباً هيجده بار نپيموده است.

زمين ما كه يكى از اعضاء منظومه شمسى و يكى از ملتزمين ركاب خورشيد است، در اين حركت با خورشيد همراه است و به خاطر پيروى از خورشيد در هر ثانيه 270 كيلومتر و در هر ساعت 972 هزار كيلومتر راه مى‏پيمايد.

كهكشان‏ها به طور كلى مانند چرخ‏هاى عظيمى مى‏گردند و گروهى از آنها تندتر از كهكشان‏ما و برخى آهسته‏تر حركت مى‏كنند و مجموع آنها در عين حركت چرخ مانندشان در فضائى كه مرز آن براى كسى روشن نيست به سوى مقصد مثبتى در حركت‏اند.

در رابطه با دافعه و جاذبه در قرآن مجيد و روايات نكات عجيبى را كه دلالت بر معجزه بون قرآن و آگاهى اهل بيت از كائنات دارد ملاحظه مى‏كنيم:

خَلَقَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها:

خداوند آسمان‏ها را بدون ستون‏هائى كه آنها را ببينيد آفريد.

اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها:

خداست كه آسمان‏ها را بدون ستون‏هائى كه آنها را مشاهده كنيد برافراشت.

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ وَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحاطَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عِلْماً:

خداست كه هفت آسمان و نيز مثل آنها هفت زمين را آفريد، همواره فرمان او در ميان آنها نازل مى‏شود تا بدانيد كه خدا بر هر كارى تواناست و اين كه مسلماً علم خدا به همه چيز احاطه دارد.

در كتاب مجمع البحرين در كنار مادّه كوكب حديثى از اميرمؤمنان وارد شده كه در پاسخ شخصى فرمود:

«هذه النجوم التى فى السماء مدائن مثل المدائن التى فى الارض مربوطة كل مدينة بعمودين من نور:»

اين ستارگان آسمانى شهرهاى تمدن‏دارى چون مناطق متمدن روى زمين است كه با دو ستون نورى به هم مربوطاند.

از آيات و روايت بسيار مهم اميرمؤمنان چند نكته علمى استفاده مى‏شود:

1- برافراشته شدن كرات و خارج نشدن از مدار و فلك خود به وسيله ستون‏هاى آسمانى «دافعه، جاذبه»

2- ستون‏هاى آسمانى قابل رؤيت نيستند.

3- ستون‏هاى آسمانى بر دو بخش است.

4- اگر يكى از دو ستون از آسمان‏ها حذف شود نظام همه كائنات در هم مى‏ريزد، و خيمه حيات همه موجودات برچيده مى‏شود.

قانون جاذبه با قوه گريز از مركز يعنى قانون دافعه بر همه سيارات حكم‏فرماست، و اين دو نيرو بطور متعادل در هر يك از اجرام سماوى و كرات بالا به تناسب وجودشان در آنها موجود است.

اگر قانون جاذبه و دافعه به طور مساوى در يك كره برقرار نباشد نظم به هم مى‏ريزد، ولى حضرت حق با حاكم نمودن اين دو نيرو كه ثمره اراده وحكمت و عدالت و ربوبيت اوست سماوات را در جايگاه مخصوص به خودشان نگاه مى‏دارد.

اميرمؤمنان در نهج‏البلاغه در ابتداى خطبه 202 مى‏فرمايد:

«فَفَتَقَها سَبْعَ سَماواتٍ بَعْدَ ارْتِتاقِها، فَاسْتَمْسَكَتْ بِاءَمْرِهِ وَ قامَتْ عَلَى حَدِّهِ:»

هفت آسمان را پس از آن كه به هم پيوسته بود از هم باز كرد، آسمان‏ها به فرمان او خود را از افتادن و گريختن از مدار خود نگاه داشتند و بر اساس اندازه‏اى كه براى آنها مقرر فرموده بود برپا شدند.

و در جاى ديگر مى‏فرمايد:

«لكنه سبحانه دبرها بلطفه و امسكها بامره و اتقنها بقدرته:»

وضع همه ستارگان و عناصر آسمانى را به لطف خود تدبير نمود، و به فرمان خويش آنها را در مدار معينشان نگاهدارى فرمود، و به قدرتش محكم و متقن قرار داد.