فارسی
دوشنبه 28 خرداد 1403 - الاثنين 9 ذي الحجة 1445
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه
0
نفر 0

تخفيف و رحمت‏

 

منابع مقاله:

کتاب   : تفسير حكيم جلد پنجم

نوشته  : حضرت آیت الله حسین انصاریان

 

حكم قصاص و مخير قرار دادن ورثه در عفو قاتل و يا گرفتن ديه از يك سو تخفيفى در حكم و از سوى ديگر رحمتى از ناحيه حضرت حق براى مكلفين است، چرا كه يهود فقط موظف به قصاص و نصارى مكلف به عفو بوده، و هر كدام در مواردى دشواريهائى به دنبال داشت.

مخير قرار دادن ورثه و انتخاب راه مناسب و دور از مفسده ميان قصاص و عفو، هم تخفيف است و هم رحمت.

تخفيف است براى اين كه انتخاب راه مناسب تر و اصلح به عهده مكلّف است و مجبور به انجام تكليف نيست، و رحمت است به خاطر اين كه با انتخاب راه مناسب تر مصلحت بيشترى عايد جامعه ميشود، يا با قتل ريشه فساد كنده ميگردد و يا با عفو دشمنيها به دوستى مبدل و چه بسا از حيات قاتل جامعه بهره مند ميشود.

 

حيات در آيه شريفه

چنان كه ميدانيم حيات در لغت به معنى زندگى است و آن داراى انواعى است:

1- حيات طبيعى مثل زنده شدن زمين در بهار:

يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها: «1»

2- حيات معنوى كه نتيجه پذيرش دعوت خدا و پيامبر است:

اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ: «2»

3- حيات اخروى كه مردم پس از مرگ در عالم برزخ و قيامت از آن بهره مند ميشوند

ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ: «3»

4- حيات اجتماعى كه در سايه امنيت و عدالت به دست ميآيد.

وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ «4»

بديهى است جامعهاى كه از امنيت و عدالت برخوردار نيست جامعهاى مرده است و قصاص عامل امنيت اجتماعى است.

همان گونه كه از آيه مورد بحث، خردمندان را مورد خطاب قرار ميدهد و اعلام ميدارد كه براى شما خردمندان در مسئله قصاص حيات اجتماعى است فهم حكمت و فلسفه قصاص براى بسيارى از مردم به خصوص براى غرب زدهها روشن نيست لذا ايراهائى به آن وارد كرده اند.

اول: قصاص يك نوع آدم كشى است، چگونه همان امر زشت ميتواند مايه حيات باشد؟

پاسخ: كسى كه روى انگيزههاى مادى و شيطانى، انسان بيگناهى را كشته، شك نيست كه در ميان همه مذاهب و اقوام، چنين آدمى، جانى و متجاوز و بر هم زننده حيات اجتماعى است، هيچ وقت كشتن چنين آدمى مساوى با كشتن يك آدم بيگناه نيست.

همان گونه كه شاخههاى هرز درختان را كه براى رشد ديگر شاخ و بالهاى درخت ميچينند، و همان گونه كه عضو فاسدى از بدن را براى باقى ماندن ديگر اعضا قطع مينمايند و همان گونه كه علفهاى هرز باغات كشاورزى را براى بهره دهى و بالندگى بوتههاى مفيد از بين ميبرند، فردى را كه از روى اراده شيطانى حيان انسان بيگناهى را از بين برده بايد از ميان بردارند و اين برنامه يك عمل پسنديده عقلى جهت حفظ امنيت اجتماعى است.

دوم: قصاص از قساوت و حب انتقام سرچشمه ميگيرد و بايد با تربيت و تذكر آن را از بين برداشت نه با اجراى قصاص آن را تشديد كرد.

پاسخ: انتقام مظلوم از ظالم و جريمه كردن ستمكار جهت برقرارى عدل در جامعه زشت نيست بلكه مصداق روشن عدالت خواهى و ممدوح است، به علاوه تشريع قصاص، تنها براساس انتقام جوئى نيست بلكه اين كار، براى تربيت جامعه و سدّ باب فساد و تجاوز است.

سوم: كسى كه آدم ميكشد، بيمار روانى است، بايد درمان شود و دوايش اعدام نيست.

پاسخ: اگر همه قاتلان را با اين عذر، رها كنيم بيشك آمار آدم كشى زياد، و امنيت اجتماعى از بين خواهد رفت به علاوه اگر اين استدلال را در مورد آدم كشى درست بدانيم، درباره همه متجاوزان و كسانى كه به حقوق ديگران تعدى ميكنند بايد صحيح باشد، زيرا آدمى كه داراى سلامت كامل عقل است هرگز به حقوق ديگران تجاوز نميكند و به اين ترتيب تمام قوانين جزائى را بايد از ميان برداشت و همه متعديان و متجاوزان به جاى زندان و مجازات به بيمارستانهاى روانى روانه شوند!

چهارم: با اعدام قاتل، براى هميشه جامعه از تجربه و نيروى انسانى او محروم ميشود، آيا بهتر نيست او را زندانى كنيم و از تجربه و نيروى انسانياش بهره بگيريم؟

پاسخ: اگر اين كار مشروعيت پيدا كند همان عدم امنيت اجتماعى باز خواهد گشت، بخصوص كه زندانها و كار اجبارى در آن، براى بسيارى ميتواند روح تجاوز را تقويت كند چرا كه از يك سو زندان براى آنان تبديل به آسايش گاهى ميشود، و از سوى ديگر چه بسا مورد بخشودگى قرار ميگيرند و به جامعه بر ميگردند و به كار خود ادامه ميدهند، چنان كه تجربه بازگشت مجرم به جامعه در همه كشورها اين مسئله را ثابت كرده است.

پنجم: ممكن است قصاص براى زمانهاى گذشته كه مردمشان از لحاظ رشد فرهنگى عقب بودهاند، و از تربيت درستى برخوردار نبودند خوب و پسنديده بوده، ولى براى دنياى كنونى كه از لحاظ فرهنگى و تربيت در وضعيت بالائى قرار دارد مطلوب نيست، و وجدان بشر امروزى آن را نميپسندد.

پاسخ: اين شبهه از شبهات پيشين بسيار سست تر است چرا كه اولا جرم و جنايت در عصر ما از گذشته بيشتر است، كيست كه از جنايات آمريكا و اسرائيل و برخى از دولتهاى اروپائى مثل انگليس و فرانسه نسبت به ملت مظلوم فلسطين و عراق و افغان، و جنايات برخى از دولتها به ملت هايشان بيخبر باشد، كيست كه از افزايش جرم و جنايت و كشتار مردم بيگناه به دست آدم كشان حرفهاى و جنگ افروزان بين المللى بياطلاعى باشد؟

و ثانياً اگر روزى به جائى رسيديم كه مردم از لحاظ تربيتى آدم كشى را زشت و از اقدام به آن نفرت داشتند براى موارد استثنائى، اسلام اين دين استوار و محكم راه عفو را نيز قرار داده، طبعاً در آن وقت اصل فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ اعمال خواهد شد. «5»

 

 

پی نوشت ها:

 

______________________________

(1)- روم 50.

(2)- انفال 24.

(3)- بقره 28.

(4)- بقره 179.

(5)- آيات الاحكام، ج 12، ص 194 با اختصار.

 

 


منبع : پایگاه عرفان
0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

آخرین مطالب

منافع مصرف درست نعمت‌ها
گمنامی های یک بانوی مثالی
فراق حضرت یوسف به خاطر رد فقیر بود!
علت رویگردانی انسان از پیمان های الهی
ارزش کار گشائی در اسلام
وفات زبيده خاتون، دختر سه ساله امام حسين (عليه ...
نزول وحی بر قلب پیامبر (ص)
شرط قبولی اعمال
ماه رمضان; بهار دعا و مناجات با خدا
رابطه شب قدر با امام عصر(عج)

بیشترین بازدید این مجموعه

اعمال شب و روز عرفه
نهى از سركشى و فساد
قابل توجه زنان آزاردهنده به همسر
 ارزش و عظمت عيد قربان‏
کمال انسان از نظر دین  
فلسفه عید سعید قربان چیست؟
زمان و کیفیت نزول کتب آسمانی
200 گردنه بین مومن و بهشت!
افزایش رزق و روزی با نسخه‌ امام جواد (ع)
متن دعای معراج + ترجمه

 
نظرات کاربر

پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز



گزارش خطا  

^