جهان دو قطبی سلفیت جهادی

سلفیت جهادی اصطلاحی است که از اواخر دهه هشتاد قرن گذشته در برخی جریان های سیاسی اسلامی مطرح شد. بر اساس این تفکر جهاد فعلی در جهت ایجاد تغییر است؛ این نوع جهاد به صورت جریانی فکری در عهد سادات (در مصر) بروز و ظهور یافت و اعلام شد که این شیوه سلفیون (گذشتگان) است و جهاد یکی از ارکان آن محسوب می شود. جهاد از دید سلفی ها در واقع بر مسلمانان سلفی واجب است و باید علیه دشمن اشغالگر یا علیه نظام حاکم که جایگزین حکومت اسلام شده قیام کنند. (1)
 

سلفیون خود را حماة الاسلام یا محافظان اسلام می خوانند. هر کس به غیر از خود را کافر و خارج از دین دانسته و قتل و کشتار وی را مباح و واجب می دانند. زمانی که از آنها در مورد ثواب و عقاب کشتار پیروان مذاهب اسلامی دیگر می پرسیم باز هم از این موضع کوتاه نمی آیند و اعتقادات خود را به همه ی مسلمانان به غیر از خودشان تعمیم می دهند. از آنها می پرسیم آیا کودکان سایر ادیان که به دین پدرانشان در خواهند آمد نیز باید به قتل رساند؟ پاسخ این است: قتل عام آنها در مدارس، تفریح گاه ها و بازارها واجب است و استفاده از مواد انفجاری برای قتل تعداد بیشتری از آنها امری پسندیده. آنها معتقدند هر کس ده نفر یا بیشتر از کافران (با تعریف نادرستی که از کافر ارائه می دهند) بکشد، باید «امیر» خوانده شود. از دید آنها قتل لازم است با چاقوها به سبک قدیم و به شیوه ذبح صورت گیرد که طبیعتاً شیوه ای بدوی و خشونت بار در جهادی است که آنها بر خود واجب می دانند(2) در حالی که اسلام دین مهر و عطوفت است و پیامبر ما پیامبر مهربانی است. از صد و چهارده سوره ی قرآن، صد و سیزده سوره با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز شده است و پیام آور رحمانیت خداست که برای همه ی بشر و رحیمیت است که شامل خواص است. پس چگونه ممکن است که این تفکر افراطی و نمود عملی خشونت آمیز آن اسلامی باشد؟! (4)

سلفیون خود را حماة الاسلام یا محافظان اسلام می خوانند. هر کس به غیر از خود را کافر و خارج از دین دانسته و قتل و کشتار وی را مباح و واجب می دانند. زمانی که از آنها در مورد ثواب و عقاب کشتار پیروان مذاهب اسلامی دیگر می پرسیم باز هم از این موضع کوتاه نمی آیند و اعتقادات خود را به همه ی مسلمانان به غیر از خودشان تعمیم می دهند

حال بهتر است به بنیان فکری سلفیت جهادی بپردازیم. حامی اصلی و در واقع نظریه پردازی این نوع تفکر، وهابیت و سلفیت است. همان گونه که می دانید هر وهابی سلفی است اما هر سلفی لزوماً وهابی نیست. معتقدان به سلفیت جهادی، جهاد مسلحانه علیه حکومت های موجود در کشورهای اسلامی و نیز علیه دشمنان خارجی را واجب می دانند و در این زمینه ایده های محدود و در بسیاری از موارد گنگ و مبهم در مبانی حکومت اسلامی و تشکیل حکومت اسلامی ارائه می کنند. جریان سلفیت جهادی خود را جریانی منطبق بر آموزه های اسلامی برگرفته از قرآن، سنت، و اجماع معرفی می کند؛ که در فقه، فقه سیاسی، و شیوه تعامل با مردم نمود یافته است. از دید آنها ایجاد تغییر با اعمال زور و خشونت بهترین و صحیح ترین شیوه، و قتل و ارعاب برترین ابزار دستیابی به حکومت اسلامی از طریق قهر و استیلاست. منتسبین به این عقیده خود را برای انجام فعالیت های انتحاری و کشتار خودشان و دیگران آماده می کنند. سلفیت جهادی خود را دومین جریان از جمله جنبش های سلفیت معاصر در کنار سلفیت عملی معرفی می کند. در واقع هر دو یک منشأ دارند ولی در عین حال در مواردی اختلافاتی هم میان سلفیت عملی و اخوان در زمینه تبیین حدود و شیوه حرکت دیده می شود.
در این سری مقاله سعی داریم به ابعاد گوناگون این جنبش از ابتدای شکل گیری تاکنون بپردازیم.

سید قطب

نام گذاری سلفیت جهادی

 اصطلاح سلفیت جهادی اصطلاحی ایجابی در ادبیات جهادی است که از سالیان گذشته یعنی از اواخر دهه هشتاد قرن بیستم در ادبیات جهادی افرادی مانند: ابومحمد المقدسی، عبدالقادر عبدالعزیز، ابوقتادة الفلسطینی، ابومصعب السوری، و ایمن ظواهری مشاهده می شود.

در بسیاری از متون اصل و ریشه سلفیت جهادی را در عربستان سعودی می دانند؛ در حالی که این طور نیست؛ بلکه اصل و ریشه ی آن را باید در نظرات سید قطب و در سرزمین مصر جستجو کرد. سید قطب پس از انقلاب فکریش در زمان ناصر در دهه شصت (1957) این نظرات را در قالب چند کتاب به تحریر درآورد. در آن زمان آهنگ درگیری میان اخوان المسلمین و عبدالناصر به راه افتاده بود و به شدت تحت تاثیر نوشته های ابی الاعلی المودودی _  به خصوص کتاب المصطلحات الاربعة فی القرآن _ این افکار سپس در دهه ی هفتاد با نوشته های صالح سریه در کتاب «رسالة الایمان» در سال 1973 و محمد عبدالسلام فرج در کتاب الفریضة الغائبة در اواخر 1980 و نیز نوشته های دو سازمان جهادی در مصر در همان زمان یعنی الجماعة الاسلامیة (نوشته های عاصم عبدالماجد، عصام الدین دربالة و ناجح ابراهیم) و جماعة الجهاد  عبدالقادر عبدالعزیز. از سوی دیگر عبدالله عزام در افغانستان این تفکر را اخذ کرده و از آن برای ایجاد وحدت میان سلفی های عرب و غیر عرب علیه اشغال افغانستان توسط شوروی استفاده کرد.(2)
البته به غیر از افرادی که این تفکر را مثبت ارزیابی کردند و آن را به لحاظ نظری و عملی تقویت کردند، افرادی مانند ابی عزیز عبدالاله السحنی الجزائری در «رسالة الردم لمصطلح السلفیة الجهادیة» و محمد الفزازی در مقاله ای به رد این اندیشه و دلایل آن پرداختند. (3)

نبیل نعیم- از رهبران سابق القاعده و منتقد این سازمان تروریستی

امروز برخی از رهبران سلفیت جهادی و پس از مدتی فعالیت به انحرافی بودن این افکار پی برده و از مسیری که در پیش گرفته بودند باز گشته اند. نمونه ی بارز آن آقای نبیل نعیم نفر سوم سازمان تروریستی القاعده است. وی به کرات در سخنرانی ها، سایت های خبری، و شبکه های ماهواره ای علل و عوامل ایجاد این سازمان، وابستگی های آن به غرب، و انحرافات آنها را بیان کرده است. وی پس از دیدار از ایران، و نظام جمهوری اسلامی ایران، آن را اصیل ترین و معتدل ترین و واقع بین ترین نظامی اسلامی در میان کشورهای اسلامی خواند و به شدت تحت تأثیر دیدگاه امام خمینی (ره) و امام خامنه ای (دام ظله) قرار گرفت.(4) در بخش های بعدی سعی می کنیم ضمن بیان گفتارهای افشاگرانه وی، اندیشه سلفیت جهادی را از لحاظ وجه تسمیه و اندیشه های بنیادین بیشتر و دقیق تر بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
منابع:
1. بقلم أبو مصعب السوری, ص 685.
2. -تأملات فی مصطلح "السلفیة الجهادیة" بقلم سمیر الحمادی. ^ الحیاة، 15 أکتوبر 2005
 3. تأملات فی مصطلح "السلفیة الجهادیة" بقلم سمیر الحمادی/ المنشور فی موقع السکینة السعودی
4.برگرفته از مصاحبه دکتر سیدهادی سید افقهی

دکتر سمیه جولایی