بهره از شب و روز

يكى از سفارش‌هاى كه پيغمبر عظيم الشأن اسلام به ابوذر در رابطه با قطعه‌اى از عمر داشتند اين بود كه جوانى خود را قبل از اين كه خزان پيرى به تو حمله كند، غنيمت بدان. كلمه غنيمت در گفتار رسول خدا صلى الله عليه و آله آمده است؛ يعنى از اين فرصت جوانى، نشاط و قدرت بدن بهره ببر.

اميرالمؤمنين عليه السلام جمله‌اى دارند كه در كتاب «غرر الحكم» نقل شده است، اين كتاب، جملات قصارى است كه در همه موضوعات انسانى، اخلاقى، تربيتى از اميرالمؤمنين عليه السلام نقل شده است و غير از «نهج البلاغه» است. نزديك به يازده هزار جمله كوتاه است كه در تاريخ عالم نمونه و نظير ندارد. هيچ حكيم، فيلسوف، عارف، موعظه‌گر و دلسوزى توان اين كه مردم را اين گونه دعوت به حقايق كند، نداشته است.

اين كتاب در چهارصد سال قبل به وسيله يكى از بزرگترين دانشمندان شيعه كه بعضى‌ها او را بر شيخ بهايى مقدم مى‌دانند، به نام آقا جمال خوانسارى در شش جلد، ترجمه و توضيح مختصرى داده شده است. كار ايشان در اين كتاب به قدرى مهم بوده كه در زمان شاه، با خرج دانشگاه تهران كه آن زمان دانشگاه طاغوتى بوده، چاپ شده است و زحمت چاپ اين كتاب را هم عالم بزرگوار و آگاهى كه به‌ نام محدّث ارموى كشيده است. ايشان واقعاً باعث شد كه اين كتاب از لابلاى قفسه‌هاى كتابخانه‌ها بيرون بيايد و وارد زندگى شود.

اميرالمؤمنين عليه السلام درباره عمر، قطعه هشدار دهنده مهمى دارند و مى‌فرمايد:

«انَّ اللَّيلَ وَ النّهارَ يَعْمَلانِ فيكَ فَاعْمَلْ فيهما و يَأخُذان مِنكَ فَخُذ مِنهُما»

ساعات شبانه روز از دست شما عمر و سرمايه شما را مى‌گيرد. چون بيست و چهار ساعت كه عبور مى‌كند، به همين اندازه شما را از زندگى و دنيا دور كرده، به مردن نزديك مى‌كند. چرخ شب و چرخ روز در دست شما نيست كه بخواهيد كُند يا تعطيلش كنيد.

اميرالمؤمنين عليه السلام در جمله ديگرى مى‌فرمايد:

هر نفسى كه مى‌كشيد، از عمر شما كم مى‌شود و از دنيا دور شده، به آخرت نزديك مى‌شويد. شب و روز كه با عبور و گذشتن خود دارند از شما كم مى‌كنند و از عمر شما مى‌گيرند، شما نيز در برابر شب و روز به مقابله برخيزيد. او دارد از شما مى‌گيرد، شما نيز از او بگيريد و نگذاريد كه شب و روز از شما به باطل و بيهوده رد شود. شما از ظرف شب و روز بهره، سرمايه و سود بگيريد.