قسمت سوم: آثار ترك خدمت
آنچه گذشت: قسمت دوم: آثار خدمت به خلق
پشیمانى، نزول بلا، پرده درى
ابوخالد كابلى مى گفت: شنیدم كه امام زین العابدین علیه السلام مى فرمود: «... الذنوب التى تورث الندم.... ترك صلة القرابة حتى یستغنوا... و الذنوب التى تنزل البلاء ترك اغاثة الملهوف و ترك معونة المظلوم... و الذنوب التى تكشف الغطاء... ترك التقرب الى الله عزوجل بالبر و الصدقة... و قساوة القلوب على اهل الفقر و الفاقة و ظلم الیتیم و الارملة و انتهار السائل و رده باللیل... ; (17) از گناهانى كه پشیمانى به بار مى آورد... ترك صله رحم به حدى كه احساس خویشاوندى نكند... از گناهانى كه باعث نزول بلا مى شود، به فریاد مظلوم نرسیدن و كمك نكردن به ستمدیدگان است... از گناهانى كه پرده حیا را مى درد... نزدیك نشدن به خداى عزوجل با نیكوكارى و صدقه و سنگدلى بر اهل فقر و تهیدستان و ستم به یتیم و بیوه زنان و دست رد به سینه سائل زدن هنگام شب است.»
نزول بلایى مثل یعقوب
امامى كه دیدگاهش این باشد كه خداوند هیچ سائلى را باز نمى گرداند «یا من لایرد سائله و لایخیب آمله... (18)، اى خدایى كه سائلى را برنمى گرداند و آرزومندى را ناامید نمى كند. اى آن كه درگاهش به روى درخواست كنندگان باز و پرده درش از مقابل امیدواران برداشته است...» خود نیز در برخورد با نیازمندان مى كوشد چنین صفتى را كسب كند. از این رو ابوحمزه ثمالى (ثابت) مى گفت: روز جمعه اى نماز صبح را با امام زین العابدین علیه السلام به جا آوردم. امام به سوى منزل رفت. من هم با ایشان بودم. وقتى به منزل رسیدیم، یكى از خادمه ها را صدا زد و فرمود: «امروز روز جمعه است; هر نیازمندى آمد، مبادا رد كنید.» من گفتم: هر سائلى كه مستحق نیست! فرمود: «اى ثابت! از آن مى ترسم كه یكى مستحق باشد و ما به او چیزى ندهیم و رد كنیم و به خانواده ما چیزى فرود آید كه به یعقوب و خانواده اش نازل شد. اطعامشان كنید.» (19)
اگر بهشت مال تو بود، در دادن آن به مراتب بیشتر از دادن مال، بخل مى ورزیدى
نشانه بخل
امام سجاد علیه السلام مى فرمود: «از پروردگارم شرم دارم كه یكى از برادرانم را ببینم و از خدا براى او بهشت را بخواهم اما از دادن درهم و دینار، بخل ورزم كه وقتى قیامت شود، به من گفته شود: اگر بهشت مال تو بود، در دادن آن به مراتب بیشتر از دادن مال، بخل مى ورزیدى.» (20)
نیامرزیدن همیشگى
امام سجاد علیه السلام فرمود: «من بان شعبانا و بحضرته مؤمن جائع طاو قال الله عزوجل: ملائكتى اشهد كم على هذا العبد اننى امرته فعصانى و اطاع غیرى وكلته الى عمله و عزتى و جلالى لا غفرت له ابدا; (21) كسى كه سیر بخوابد و در كنار او مؤمنى گرسنه باشد، خداى متعال به فرشتگان مى فرماید: نگاه كنید به این بنده ام كه من امر كردم ولى فرمان نبرد و غیر مرا اطاعت كرد. پس من هم او را به عملش واگذاشتم. سوگند به عزت و جلالم هرگز او را نمى آمرزم.»
«من كان عنده فضل ثوب فعلم ان بحضرته مؤمنا محتاجا الیه فلم یدفعه الیه اكبه الله عزوجل فى النار على منخریه (22) ; كسى كه لباس اضافى داشته باشد و بداند در اطرافش مؤمنى به آن نیاز دارد و ندهد، خدا او را به رو در آتش مى اندازد.»
تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه – حسین عسگری
17. معانى الاخبار، صدوق، ص 27، ح 2 و مستدرك الوسایل، ج 12، ص 95.
18. صحیفه سجادیه، «مناجات راجین ».
19. دارالسلام، نورى، ج 2، ص 145، به نقل از تفسیر عیاشى. شرح داستان حضرت یعقوب را در آن ببینید.
20. زندگانى امام زین العابدین علیه‌السلام، ص 262 نقل از مصادقة الاخوان، صدوق، ص 34.
21. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 569.
22. همان، ص 568.
