پرسشها و پاسخها، ص: 505

از ارواح مؤمنان خالی نبوده و آتش از ارواح كافران و گنه كاران خالی نمانده است. شايد اين گونه می پنداری كه چون قيامت برپا گردد و خداوند بدن های اهل بهشت را با ارواح آن ها همراه گرداند و بدن های اهل دوزخ را همراه ارواحشان در جهنّم يكی سازد ديگر او در شهرها مورد پرستش قرار نمی گيرد؟ و خلقی نمی آفريند تا او را بپرستند و به يكتايی و بزرگی او بپردازند؟

چنين نيست، به خدا سوگند آفرينشی خواهد داشت كه بدون نر و ماده پدر و مادر پديد آمده و او را بندگی كنند، بزرگش شمارند و توحيدش گويند او زمينی می آفريند كه آن ها را حمل كند و آسمانی بيافريند كه در سايه اش باشند آيا نمی بينی كه خداوند می فرمايد «يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ» «1» و می فرمايد: «أَ فَعَيِينا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ» «2» آيا ما از آفرينش نخستين عاجز و درمانده شديم تا از دوباره آفريدن عاجز و درمانده شويم؟ چنين نيست بلكه آنان با اين همه دلايل روشن و استوار باز در آفرينش جديد در ترديدند.

______________________________
(1) ابراهيم (14): 48.

(2) ق (50): 15.