پرسشها و پاسخها، ص: 43

حذف گرديده است.

درباره ريشه اين كلمه اقوال زيادی مطرح است كه علامه نهاوندی رحمه الله در كتاب وسيلة النجاة «1» حدود سيزده قول را بيان كرده اند. بعضی گفته اند از «الَهَ» مشتق شده و بعضی گفته اند از «وَلَهَ» گرفته شده است و إله فعال به معنای مفعول است مانند كتاب به معنای مكتوب، اگر از الَهَ مشتق شده باشد به معنای عَبَدَ خواهد بود پس اللَّه يعنی ذات شايسته پرستش كه از جميع جهات كامل است چون موجودی كه دارای نقص است شايسته پرستش نخواهد بود پس همين كه گفته می شود: الاله يعنی آن ذاتی كه به گونه ای است كه او را بايد پرستش كرد و قهراً اين معانی در اين كلمه نهفته است: ذات مستجمع جميع صفات كماليه و مبرّا از هر گونه نقص.

و اگر از وَلَه مشتق شده باشد يعنی تَحيَّر، و إله يعنی حيران و يا به معنای شيدا و عاشق است و از اين جهت خداوند را اللَّه گفته اند كه عقل ها از درك ذات مقدّس او حيران و يا متوجّه و عاشق او و پناهنده به او هستند.

احتمال قوی دارد كه الَهَ و وَلَهَ دو لهجه از يك لغت باشند يعنی اوّل وَلَهَ بوده و بعد آن را به صورت الَه استعمال كرده اند و وقتی آن را به صورت الَه تلفّظ كردند معنای پرستش هم پيدا كرده است. بنابراين معنای كلمه اللَّه اين چنين می شود:

آن ذاتی كه همه موجودات نا آگاهانه واله او هستند و او تنها حقيقتی

______________________________
(1) وسيلة النجاة، نهاوندی: 59.