پرسشها و پاسخها، ص: 87

«مَرَّ النبیُّ صلی الله عليه و آله عَلی رَجلِ وَهُوَ رافِعٌ بَصَرَه إلی السّماءِ يَدْعُو، فَقالَ له رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله: غُضَّ بَصَرَك فَانَّكَ لَن تراهُ» «1»

. پيامبر اكرم به مردی گذر كرد كه ديده به آسمان دوخته دعا می كرد رسول خدا صلی الله عليه و آله به وی فرمود: ديدگانت را ببند؛ زيرا او را نخواهی ديد.

ب: نظر فخر رازی و همفكران او از اشاعره كه می گويند: خدای سبحان را در دنيا نمی توان ديد ولی مؤمنان می توانند در آخرت او را مشاهده كنند.

فخر رازی می گويد:

درست است كه چشم ها نتوانند خدا را بيابند ولی چرا روا نباشد كه انسان خدا را با حسّ ششم- كه مغاير اين حواس است- ادراك كند؟ چنان كه ضرار بن عمرو چنين ادّعايی داشت بنابراين برای استدلال به آيه شريفه جهت اطلاق نفی رؤيت وجهی باقی نماند «2»!

در جواب می گوئيم اگر مقصود از حسّ ششم معرفت قلبی و شهودی است، اين مطلب حق است و نزاعی در آن نيست چنان كه از اهل بيت امكان بلكه وقوع آن رسيده است و اگر مراد از حسّ ششم معرفت حسّی از قبيل همين حواسّ پنج گانه باشد از نظرامتناع تفاوتی بين حسّ ششم با حواسّ پنج گانه ظاهر، وجود ندارد.

ج- قول سوّم، نظريّه مجسّمه و مشبّهه است كه برای خدای سبحان حواسّ ظاهری و باطنی معتقدند و بطلان اين نظريّه مشخص شد.

______________________________
(1) توحيد، شيخ صدوق: 107، باب 8، حديث 1.

(2) التفسير الرازی: 13/ 126.