پرسشها و پاسخها، ص: 462

كسی اطّلاعی ندارد و بستگی به افراد و اعمال آن ها دارد چون عذاب قبر به منزله كفّاره گناهان و جبران كوتاهی ها است؛ از اين رو كسانی كه گناه بيشتری در نامه عمل دارند عذاب آن ها بيشتر خواهد بود.

از روايات استفاده می شود كه روح بعد از جدا شدن از اين بدن به بدن های لطيفی شبيه به بدن دنيوی كه در اصطلاح به آن «بدن مثالی» می گويند تعلّق می گيرد و سؤال و فشار قبر نيز مربوط به روح و آن بدن مثالی است.

با توجّه به آنچه اشاره كرديم اين روح است كه فشار را تحمّل می كند.

بنابراين انسان غرق شده يا سوخته يا به دار آويخته اگرچه در قبر به معنای مشهور آن نباشند اما روح آن ها وارد عالم برزخ شده و در فشار و زحمت بسيار سختی نسبت به كردار خود قرار می گيرد.

در روايتی از امام صادق عليه السلام می خوانيم كه از حضرت سؤال كردند:

اگر كسی چندين روز به دار آويخته شده باشد فشار قبر درباره او چگونه است؟ امام فرمودند:

«خدای زمين خدای هوا نيز هست؛ به هوايی كه بر او احاطه دارد دستور داده می شود كه از هر طرف بر او فشار وارد كند» «1».

______________________________
(1) الكافی 3/ 241، باب المسألة فی القبر، حديث 17؛ بحار الأنوار: 6/ 266، باب 8، حديث 112.