        
قرآن کریممفاتیح الجناننهج البلاغهصحیفه سجادیهآشنایی با استاد انصاریان
                سخنرانی‌ها
            کتابخانه دیجیتال سخنرانی  مکتوبدروس تفسیر سوره حمددروس تفسیر سوره بقرهدروس تفسیر نهج‌البلاغه(خطبه 86)دروس تفسیر نهج‌البلاغه(خطبه 234)
                    فروشگاه اینترنتی
                
                مقالات دینی و اخلاقی
            پاسخ به شبهات دینی و اعتقادی اخبار و گزارش ها 
            کلیپ‌ها
            نگارخانهتالیفاتمرکز نشربرنامه سخنرانی‌هاسخنرانی مکتوب
    
            فارسی
        
             English 
             عربی 
             اردو 
             Français 
             Azəri 
             Deutsch 
             Indonesian 
             Hindi 
             বাঙ্গালী 
             Pусский 
             Español 
             Turkish 
             ไทยแลนด์ 
        
                    شنبه 08 ارديبهشت 1403                
            -
                
                    السبت 17 شوال 1445                
            
            قرآن کریم
            مفاتیح الجنان
            نهج البلاغه
            صحیفه سجادیه

انتخاب دعا انتخاب فراز

فراز 3 از دعای 30 ( دعا برای حفظ از ولخرجی )

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ احْجُبْنِي عَنِ السَّرَفِ وَ الِازْدِيَادِ ، وَ قَوِّمْنِي بِالْبَذْلِ وَ الِاقْتِصَادِ ، وَ عَلِّمْنِي حُسْنَ التَّقْدِيرِ ، وَ اقْبِضْنِي بِلُطْفِكَ عَنِ التَّبْذِيرِ ، وَ أَجْرِ مِنْ أَسْبَابِ الْحَلَالِ أَرْزَاقِي ، وَ وَجِّهْ فِي أَبْوَابِ الْبِرِّ إِنْفَاقِي ، وَ ازْوِ عَنِّي مِنَ الْمَالِ مَا يُحْدِثُ لِي مَخِيلَةً أَوْ تَاَدِّياً اِلَي بَغْيٍ أَوْ مَا أتَعَقَّبُ مِنْهُ طُغْيَاناً .

انتخاب ترجمه

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا از اسراف و زیاده‌خواهی بازدار و به بخشیدن و میانه‌روی مستقیم ساز و نیکو اندازه نگاه داشتن را به من بیاموز و مرا به لطف خود از ولخرجی حفظ کن و روزی‌ام را از وسایل حلال جاری فرما و خرج کردنم را در راه‌های خیر و نیکی جهت ده؛ و ثروتی که برای من خودبینی ایجاد کند، یا به ستمگری کشاند، یا به دنبال آن دچار طغیان و سرکشی شوم، از من بگیر.

انتخاب شرح

اقتصاد و اسراف‌

نعمت‌ها و بركات خداوندى براى جهان آفرينش و گل سرسبد آن آدم و آدميان به اندازه كفايت تقدير شده است. اما به شرط اين كه بيهوده به هدر داده نشود و با زياده روى يا كوتاهى در درست مصرف كردن، به مواهب آسيب وارد نشود و پروردگار در اين برنامه فايده و خير و بركت قرار داده است.

امير المؤمنين (عليه السلام) در اهميّت ميانه‌روى بدون مصرف گرايى مى‌فرمايد:

إِذا أَرادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَيْراً أَلْهَمَهُ الْاقتِصادَ وَ حُسْنَ التَّدْبِيرِ وَ جَنَّبَهُ سُوْءَ التَّدْبيرِ وَ الْاسْرافَ.«1»

هر گاه خداوند خوبى بنده‌اى را بخواهد به او صرفه‌جويى و نيك‌انديشى عطا كند و از بد انديشى و زياده‌روى، دور سازد.

حضرت صادق (عليه السلام) در فضيلت اعتدال در زندگى مى‌فرمايد:

ضَمِنْتُ لِمَنِ اقْتَصَدَ أَنْ لايَفْتَقِرَ وَ قالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: ﴿يَسَلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ﴾«2»وَ الْعَفْوُ الوَسَطُ وَ قالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: ﴿وَ الَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا﴾«3»وَ الْقَوامُ الْوَسَطُ.«4»

من براى كسى كه ميانه روى كند ضمانت مى‌كنم كه فقير نشود. خداوند عزوجل فرموده است: «از تو مى‌پرسند: چه چيز انفاق كنند؟ بگو: از آنچه افزون بر نياز است؛ مراد از زيادتى رعايت حد وسط است. و نيز خداوند عزوجل فرموده است: «و آنان كه وقتى انفاق مى‌كنند، نه از حدّ معمول [و متعارف‌] مى‌گذرند و نه تنگ مى‌گيرند، و [انفاقشان‌] همواره ميان اين دو در حدّ اعتدال است قوام به معناى اعتدال و حدّ متوسط است.

امام على (عليه السلام) مى‌فرمايد:

الْاقْتِصادُ يُنْمِى الْقَليلَ.«5»

ميانه‌روى، مال اندك را رشد مى‌دهد.

الْإِسْرافُ يُفْنِى الْجَزِيلَ.«6»

اسراف مال زياد را نابود مى‌سازد.

ميانه‌روى، كفاف زندگى را تأمين كرده و هزينه امور را بيمه مى‌كند. و موجب فقر و فلاكت هم نمى‌شود، در غير اين صورت نخست براى انسان فقر مادى و نيازمندى مالى پديد مى‌آيد و سپس انسان به فقر معنوى كه تهى شدن از ارزش دينى و درونى است؛ دچار مى‌گردد كه از مهمترين آنها از بين رفتن عزّت نفس است.

اسراف و تبذير و فرق آن‌

فرق اسراف و تبذير در لغت اين است كه: اسراف به معنى خارج شدن از حدّ اعتدال بدون آنكه انسان چيزى را به ظاهر ضايع كرده باشد و يا غذاى خود را آنچنان گران قيمت تهيه كند كه با قيمت آن بتوان عده زيادى را آبرومندانه يارى رساند.

امّا تبذير آن است كه مصرف به صورت ريخت و پاش و بى‌رويه باشد، مثل اينكه براى دو نفر ميهمان غذاى ده نفر را تهيه كنيم كه اين عادت بعضى نابخردان است كه به سادگى و كم‌چرب بودن آن ابراز شرمندگى مى‌كنند و باقيمانده را در زباله‌دان مى‌ريزند و به سخاوت خويش افتخار مى‌كنند.

مولا اميرمؤمنان (عليه السلام) كه سرآمد عدالت پيشگان جهان است، آنگاه كه به ايشان گفتند: چرا در تقسيم بيت المال ميان همه مساوات مى‌كنى و شرافت ما را در نظر نمى‌گيرى؟ فرمود:

الا وَ انَّ اعْطاءَ الْمالِ فى‌ غَيْرِ حَقِّهِ تَبْذِيرٌ وَ اسْرافٌ وَ هُوَ يَرْفَعُ صاحِبَهُ فى‌ الدُّنْيا وَ يَضَعُهُ فِى الآخِرَةِ وَ يُكْرِمُهُ فِى النَّاسِ وَ يُهينُهُ عِنْدَ اللَّهِ. وَ لَمْ‌يَضَعِ امْرُؤٌ مالَهُ فى‌ غَيْرِ حَقِّهِ وَ لا عِنْدَ غَيْرِ اهْلِهِ الَّا حَرَمَهُ اللَّهُ شُكْرَهُمْ، وَ كانَ لِغَيْرِهِ وُدُّهُمْ فَانْ زَلَّتْ بِهِ النَّعْلُ يَوْماً فَاحْتاجَ الى‌ مَعُونَتِهِمْ فَشَرُّ خَدِينٍ وَ الْامُ خَليلٍ.«7»

بدانيد كه پرداخت مال در غير موردش تبذير و اسراف است، و اين كار شخص را در دنيا سربلندى مى‌دهد ولى در آخرت موجب سرشكستگى است، او را در ديده مردم با ارزش اما نزد خداوند خوار مى‌كند. كسى مالش را در برنامه غير حق و نزد غير مستحق صرف نكرد، مگر اينكه خداوند او را از سپاسگزارى همان مردم محروم كرد، و محبّتشان متوجّه غير او گشت، و اگر روزى قدمش بلغزد و به يارى آنان نيازمند شود همان مردم، بدترين دوست و پست‌ترين رفيق خواهند بود.

در دنياى امروز كه هزاران كودك و مردمان گرسنه، در انتظار پاره‌اى نان و غذا در صف‌ها مى‌نشينند و براى كاميابى خود مانند بردگان كار مى‌كنند، چگونه بشر به خود اجازه مى‌دهد كه منابع طبيعى و نعمت‌هاى الهى را به هدر دهد و براى رسيدن به شهوات نامحدود خود امكانات و سرمايه‌ها را بى‌حدّ و اندازه مصرف كند.

آيا دور ريختن نان و خوراك و مصرف بى‌رويّه آب و برق و گاز و ولخرجى‌هاى خودسرانه كه همه آنها با تلاش‌ها و سرمايه‌هاى مردمى و ملّى يك كشور در حال توسعه به دست مى‌آيد؛ اسراف و تبذير نيست و ما هميشه بايد منتظر بلا و حادثه‌اى سهمگين باشيم تا گروهى در غفلت‌ها نابود شوند و عدّه كمى عبرت بگيرند.

دو حكايت در اسراف‌

بشر بن مروان از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‌كند كه: ما بر حضرت وارد شديم و ايشان دستور داد براى ميهمانانش مقدارى خرماى تازه بياورند، بعضى رطب را مى‌خوردند و هسته آن را به دور مى‌افكندند، حضرت فرمود: اين كار را نكنيد كه اين مصرف بى‌رويّه است؛ خدا فساد را دوست ندارد.«8»

پيامبر عزيز اسلام (صلى الله عليه و آله) از راهى عبور مى‌كرد، يكى از يارانش به نام سعد مشغول وضو گرفتن بود و آب زياد بر اعضايش مى‌ريخت، حضرت فرمود: چرا اسراف مى‌كنى اى سعد!

عرض كرد: آيا در آب وضو نيز اسراف است؟

حضرت فرمود: بله، هر چند در كنار نهر آب باشى.«9»

______________________________

(1)- غرر الحكم: 353، حديث 8057.

(2)- بقره (2): 219.

(3)- فرقان (25): 67.

(4)- من لايحضره الفقيه: 2/ 64، حديث 1721.

(5)- غرر الحكم: 353، حديث 8062؛ مستدرك الوسائل: 13/ 53، حديث 14724.

(6)- غرر الحكم: 359، حديث 8118.

(7)- نهج البلاغه: خطبه 126.

(8)- بحار الأنوار: 72/ 303، باب 77، حديث 5؛ تفسير العياشى: 2/ 288، حديث 58، ذيل آيه 26 سوره اسراء.

(9)- تفسير الصافى: 3/ 187، ذيل آيه 26 سوره اسراء؛ مسند احمد بن حنبل: 2/ 221.