بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله رب العالمین صلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین و المعصومین المکرمین».

جعل مقام امامت، مختص پروردگار

مقام امامت جعل پروردگار مهربان عالم است. جعل یعنی قرار دادن این مقام که او در وجود بندگان کامل خودش قرار داده و انتخابش به مردم واگذار نشده است. خداوند به این معنا در قرآن هم اشاره دارد: «مٰا کٰانَ لَهُمُ اَلْخِیرَةُ »(سورهٔ قصص،آیهٔ 68) انتخاب این مسائل برای شما قرار داده نشده است. در سورهٔ مبارکهٔ بقره دارد که وقتی خداوند بزرگ به ابراهیم(ع) فرمود: «إِنِّی جٰاعِلُک لِلنّٰاسِ إِمٰاماً»(سورهٔ بقره، آیهٔ 124) من تو را امام برای همهٔ انسان‌ها قرار دادم، ابراهیم(ع) سؤال کرد: «وَ مِنْ ذُرِّیتِی» آیا این مقام را برای نسل من هم قرار می‌دهی؟ خطاب رسید: «لاٰ ینٰالُ عَهْدِی اَلظّٰالِمِینَ» بله در نسل عادل و معصوم تو قرار می‌دهم؛ اما افرادی که در نسل تو به خودشان ستم کرده‌اند یا ستم می‌کنند یا در آینده ستم خواهند کرد، به این شَرَف باعظمت نائل نمی‌شوند.

امام باید فردی جامعِ همهٔ کمالات و فاقد همهٔ نواقص و عیوب باشد. یک تعریف منطقی است: جامع همهٔ کمالات و خالی از همهٔ عیوب و نواقص. 

اهداف جعل امامت در آیات الهی

خداوند در سورهٔ مبارکهٔ انبیاء می‌فرماید: «وَ جَعَلْنٰاهُمْ أَئِمَّةً»(سورهٔ أنبیاء، آیهٔ 73) آیهٔ فوق‌العاده‌ای است و اهداف امامت در این آیه بیان شده است. ما آنها را از پیشوایان قرار دادیم؛ چون آنها را می‌شناختیم و می‌دانستیم که جامع همهٔ کمالات و فاقد همهٔ عیوب و نواقص هستند. شما چنین شناختی از کسی ندارید که رأی بگیرید و بگویید چه کسی امام باشد! 

الف) هدایت مردم به امر خداوند

این کار شما نیست و اینهایی که من به‌عنوان امام قرار داده‌ام، «یهْدُونَ بِأَمْرِنٰا» مردم را به فرمان و دستور من هدایت و راهنمایی می‌کنند. به چه‌چیزی راهنمایی می‌کنند؟ آنها را با امر خدا به معالم دین، حقایق الهیه، سعادت و کمالات راهنمایی می‌کنند. آیا این هدایت را نباید قبول کرد؟! امامان می‌خواهند انسان‌ها را به چه‌چیزی هدایت کنند؟ به حقایق الهیه، معالم دین، راه سعادت و روش آباد کردن آخرت. به چه دلیل هدایت آنها را قبول نکنیم؟! اگر کسی بگوید که من کمالات، سعادت، تربیت، ادب، رشد و سعادت نمی‌خواهم، باید او را به دیوانه‌خانه معرفی کنند. معلوم می‌شود که او جدای از عقلی که خدا به او داده، تصمیم می‌گیرد و آدم بیچاره‌، ضال و تاریکی است.

-سختی‌های هدایتگران در راه دعوت و راهنمایی مردم

«یهْدُونَ بِأَمْرِنٰا» کار هدایت امامان هم به دستور خود من است. من شما را آفریده‌ام و این زحمت را بر دوش امامان هدایت گذاشته‌ام که شما را هدایت کنند. هیچ‌کدام‌ آنها هم در مقام هدایتگری خوش نبوده‌اند و به انواع آزارها، ظلم‌ها، ستم‌ها، تبعیدها، جنگ‌ها و قتل‌ها گرفتارشان کردند. در قرآن مجید است که می‌فرماید: «یقْتُلُونَ اَلنَّبِیینَ بِغَیرِ حَقٍّ»(سورهٔ آل‌عمران، آیهٔ 21) انبیا را ظالمانه کشتند! دوازده امام معصوم، غیر از دوازدهمی‌شان را که خدا از دست‌برد ستمگران بیرون برد، چه جرمی داشتند؟ اینها سؤالاتی است که کافران، مشرکان، مجرمان و بی‌دینان برای آن جوابی ندارند؛ جز اینکه بگویند اشتباه بَیّن و آشکار در حق اینان شده است. 

ب) انجام کارهای خیر و نیک

«وَ أَوْحَینٰا إِلَیهِمْ فِعْلَ اَلْخَیرٰاتِ»(سورهٔ أنبیاء، آیهٔ 73) به همهٔ امامان هدایت وحی کرده‌ام که تمام کارهای خیر را انجام بدهید. آیا نباید از اینها پیروی کرد؟! 

ج)اقامهٔ نماز

«وَ إِقٰامَ اَلصَّلاٰةِ» به همهٔ آنها امر کردم که نماز را برپا بدارید. 

د) پرداخت زکات

«وَ إِیتٰاءَ اَلزَّکٰاةِ» به همهٔ آنها امر کردم که سخی، کریم و دست‌به‌جیب باشید و از پرداخت زکات بخل نکنید.

بندگی امامان هدایت از ملکوت عالم

«وَ کٰانُوا لَنٰا عٰابِدِینَ» همهٔ امامان هدایت بندهٔ من بودند، نه اینکه بندهٔ من شدند! اشباح اینان در عالم ارواح و ملکوت عالم بندهٔ من بودند؛ یعنی از وقتی که آنها را به‌صورت نور یا روح آفریدم، همان لحظه بندگی مرا با تمام وجود پذیرفتند.

-ناتوانی عقل و ناآگاهی انسان، دلیل بر وجود امام

اگر از وقت ولادتمان، عقل ما کامل، فطرت ما شکوفا، روان‌ ما صددرصد پاک بود و از زمان ولادت هم از دانش لازم برخوردار بودیم، امام نمی‌خواستیم. چرا خدا برای ما امام قرار داد؟ چون ما تهی‌دست، فقیر و ندار بودیم. خدا می‌فرماید: «وَ اَللّٰهُ أَخْرَجَکمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهٰاتِکمْ لاٰ تَعْلَمُونَ شَیئاً»(سورهٔ نحل، آیهٔ 78) من وقتی شما را از مادرتان بیرون آوردم، نفهم صددرصد بودید؛ وقتی شما به‌دنیا آمدید، ناتوان بودید و هیچ قدرتی برای تصمیم‌گیری نسبت به زندگی صددرصد سالم نداشتید. من باید یکی را با شما همراه می‌کردم که عقل‌ شما را تقویت کند، به شما علم بیاموزد، راه را به شما نشان دهد، مرا به شما معرفی کرده و حقایق را برایتان بیان کند. این امام است!

اگر کامل به‌دنیا آمده بودید، نیازی به امام نداشتید؛ ولی شما کامل به‌دنیا نیامده‌اید و باید کامل بشوید. وقتی میوهٔ رسیده شدید، چیده بشوید، شما را در پیشگاه پروردگار قرار دهند و با کامل بودن‌، شما را در بهشت بکارند. ما امام لازم داریم و آدم شدن، به کمال رسیدن، رشید شدن و آگاه شدن به حقایق، وظایف و مسئولیت‌ها بدون امام محال است. 

-علم انسان، علم حیات دنیا

در قرآن مجید می‌گوید: علمی که شما دارید، علم شکم و بدن‌ شماست، نه علم معنویت، نه علم آخرت و نه علم کمالات است. خدا گسترهٔ این علوم و رشته‌های متعدد را انکار نمی‌کند، ولی در آیه می‌فرماید: «یعْلَمُونَ ظٰاهِراً مِنَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا»(سورهٔ روم، آیهٔ 7). «مِنَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا»، نه از دنیا! خدا یک کلمهٔ «حیات» به آن چسبانده است و این یعنی شما بلد هستید که زندگی مادی‌تان را بکارید، درو کنید، بفروشید، بپزید و بخورید؛ وقتی مریض هم شدید، به‌سراغ دارو بروید. حتی همهٔ این وسایل عظیمی که در دنیا کشف شده است، فقط برای بدن کار می‌کند. هواپیما ساخته‌اند که هزار مسافر در دو طبقه جا می‌گیرد، این فقط بدن را جابه‌جا می‌کند و کار دیگری نمی‌کند؛ نه درِ بهشت را به روی ما باز می‌کند، نه اخلاق به ما می‌دهد و نه وظایف ما را بیان می‌کند. کار او جابه‌جایی است؛ یعنی جانشین الاغ، قاطر، شتر و اسب است و هیچ‌چیز دیگری نیست. 

شما برای دندان‌سازی می‌روی، یک یونیت می‌خری که صدمیلیون تومان است. این یونیت چه‌کار می‌کند؟ وقتی همین سنگ‌های آسیای دندان میان دهان ما را کرم می‌خورد، درست می‌کند؛ لق می‌شود، درست می‌کند؛ دندان می‌افتد، دندانی جای آن می‌گذارد و کار دیگری نمی‌کند. حتی همین قطارهایی که الآن ژاپن ساخته است و ششصد کیلومتر روی ریل سرعت دارد، بدن‌ها را جابه‌جا می‌کند. 

-بی‌خبری مادی‌گران جهان از حقایق ملکوتی

قرآن منکر این نیست و می‌فرماید: «یعْلَمُونَ ظٰاهِراً مِنَ اَلْحَیٰاةِ اَلدُّنْیٰا»، نه «مِنَ الدّنیا»؛ هنوز خبر خیلی مهمی از عالم هستی در اختیار دانشمندان نیست! شما حیات و زندگی دنیای‌ خودتان را بلد هستید که چطوری بخورید، چطوری بپوشید، چطوری مسافرت کنید و چه دارویی بخورید. «وَ هُمْ عَنِ اَلْآخِرَةِ هُمْ غٰافِلُونَ» ولی این مادی‌گران جهان از همهٔ حقایق ملکوتی در غفلت، خواب، نفهم، بی‌دانش و بی‌علم هستند. 

کار امامان هدایت برای انسان

شما در همین آیات سورهٔ انبیاء می‌ببینید که امامان هدایت به‌صورت مجانی چه پرداخت‌هایی به ما دارند! مجموع آنچه به ما پرداخته‌اند، کلید می‌شود که هشت درِ بهشت را در قیامت به‌راحتی باز می‌کند. کار امامان هدایت این است که روش زندگی انسانی، عبادات، خدمت به هم‌نوع و اخلاقیات را به ما یاد می‌دهند. این مجموعه در آخر یک کلید برای باز کردن هشت درِ بهشت است. آیا این ظلم نیست که ما فرهنگ امامان هدایت را در زندگی راه ندهیم؟ بله ظلم است، آیا حیف نیست که من در روز قیامت وارد شوم، مرا در پیشگاه حق سرپا نگه دارند و خود پروردگار سر من و امثال من داد بکشد و بگوید: «یٰا حَسْرَةً عَلَی اَلْعِبٰادِ مٰا یأْتِیهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاّٰ کٰانُوا بِهِ یسْتَهْزِؤُنَ»(سورهٔ یس، آیهٔ 30) افسوس بر شما که پیغمبری نیامد، مگر اینکه مسخره‌اش کردید؛ نه اینکه دهن‌کجی کردید یا شکلک درآوردید، بلکه مسخره به این بود که گفتید چیزی نیستید و ما خودمان بلد هستیم که چگونه زندگی کنیم. این بدترین نوع مسخره کردن است!

جهانی از معانی و حقایق در کلام امام هدایت

یک تعلیم از تعلیمات امام هدایت، وجود مبارک حضرت جوادالائمه(ع) در سه جمله است؛ چقدر زیباست! من اگر به شما عرض کنم که این سه‌ جمله را در دفترم بالای پنجاه‌بار نگاه کردم و در آن دقت کردم، دیدم که امام جواد(ع) کلید هشت درِ بهشت را در سه جمله به دست ما داده است. عظمت امام این است که جهانی از معنا و حقایق را در یک خط می‌ریزد. شما «غررالحکم» امیرالمؤمنین(ع) را فقط یک‌بار تماشا کنید؛ نمی‌گویم بخوانید، زحمت خواندن به خودتان ندهید و فقط در یک کتابخانه یا کتاب‌فروشی بروید و بگویید غررالحکم می‌خواهم، می‌گوید در قفسه است؛ کتاب را بردارید و فقط نگاه کنید، کار دیگری نکنید! امیرالمؤمنین(ع) یازده‌هزار جمله برای جهان بشریت به یادگار گذاشته که هر یک‌دانه‌اش یک جهان است. اگر کسی با روایات سروکار نداشته باشد، این حرف را به‌راحتی قبول نمی‌کند. هر یک‌دانه‌اش یک جهان است؛ یعنی یازده‌هزارتا ارتباط بین ما و حقایق عالم برقرار کرده است. 

چند شیعه از این پانصدششصدمیلیونی که آمار می‌دهند و می‌گویند پانصدمیلیون شیعه در کرهٔ زمین است، از کتب غررالحکم، نهج‌البلاغه، صحیفهٔ سجادیه یا شصت‌هفتاد نامهٔ ناب و بی‌نظیری که از حضرت جواد(ع) باقی مانده، خبر دارند؟! من اگر از امام هدایت بی‌خبر باشم، چگونه هدایت می‌شوم؟ دوازده‌ امام دارم، ولی جاهل هستم؛ این جهل عامل نجات من است؟ علم عامل نجات است. 

سه درخواست حضرت جواد(ع) از خداوند

حضرت جواد(ع) می‌فرمایند: «اَللهُمَّ اجعَلنا مِمَّن نَوَی فَعَمِلَ وَ لا تَجعَلنا مِمَّن شَقِیَ فَکَسِلَ وَ لا مِمَّن هُوَ عَلی‌ غَیرِ عَمَلٍ یَتَّکِل». در جملهٔ اول می‌گویند: ما را این‌گونه قرار بده و در دو جملهٔ دیگر می‌گویند: ما را این‌گونه قرار نده. این خیلی جالب است! ما را چگونه قرار بدهد که وقتی مثبت و درست نیت می‌کنیم، به‌عبارت دیگر، می‌خواهیم این خواسته‌مان را عملی کنیم، رها نکنیم و از این خواسته فرار نکنیم، آن را زمین نگذاریم.

-عمل به نیات خیر، رهایی‌بخش انسان از آتش 

من با پیرمردی در شهری صحبت کردم که از ثروتش طبق آیات قرآن و روایات استفاده کند. او در باغ بزرگی خانه داشت و روی تخت نشسته بود و جوی آب هم جلوی او در حرکت بود، به او گفتم: این باغ تو و این جوی آب، انگشت کوچک یک آپارتمان در بهشت و یک جوی نمی‌شود؛ تو می‌میری و زیر خاک می‌روی! گفت: می‌خواهم کارهایی بکنم. «اَللهُمَّ اجعَلنا مِمَّن نَوَی فَعَمِلَ» اگر می‌خواهی، انجام بده و معطل نکن! 

این شخص مُرد و جدیداً از بچه‌هایش خبر گرفتم؛ حالا که می‌خواهند خانه‌ها و زمین‌هایش را که کنار اتوبان‌های آن شهر افتاده، تقسیم کنند، حدود سی‌تا وارث دارد! نه اینکه هر سی‌تا بچه‌اش باشند، دختر داشته که مُرده و بچه‌های آنها می‌خواهند تقسیم کنند. به هر کدام از این سی‌تا نزدیک صدمیلیارد تومان می‌رسد. اینها را گذاشتی و رفتی که چه بشود؟! اینها الآن تقسیم می‌کنند و می‌خورند، امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه می‌گویند: تو فردای قیامت در دادگاه باید بخل و تکاثرت را جواب بدهی؛ جوابی هم نداری! حتی اگر این ورثه‌ها پولت را خرج گناه کنند، بار جهنم آنها را هم باید بکشی. 

-لطف خداوند به بندگان خوش‌نیت، اما تهی‌دست

این کار امام هدایت است که مرا راهنمایی کند و بگوید: با چندرغاز پولت که در مقابل ثروت عظیم هستی هیچ‌چیزی نیست، بهشت را بخر. «وَ اِبْتَغِ فِیمٰا آتٰاک اَللّٰهُ اَلدّٰارَ اَلْآخِرَةَ»(سورهٔ قصص، آیهٔ 77) این حرف مؤمنین زمان موسی(ع) به قارون است که او گفتند: با گوشه‌ای از مال خود آخرت را بخر، اما او گوش نداد. امام جواد(ع) می‌فرمایند: خدایا ما را از کسانی قرار بده که تا نیت خیر می‌کنند، عملی‌اش کنند. حالا ممکن است شما بزرگواران بگویید که ما پول چندانی نداریم؛ با این حرف حضرت جواد(ع) به نظرمان آمد که خیلی نیت کار خیر کنیم، ولی می‌دانیم تا وقتی از دنیا برویم، یک دیوار هم نمی‌توانیم برای یک یتیم بالا بیاوریم. روایات زیاد ما می‌گویند: پاداش این نیت تو را در قیامت به‌طورکامل، مثل اینکه عملی کرده‌ای، به تو می‌دهم. این هم عنایت و لطف خداوند است.

من امروز چند روایت عجیب و غریب دربارهٔ نیت یادداشت کرده‌ام که ان‌شاءالله در جلسهٔ بعد خواهم گفت. خدا کند گیر خودمان، گیر پول خودمان و گیر لذت‌ها، هواها و خواهش‌های خودمان نیفتیم که این اسارت به دست خود، به پول خود و به صندلی خود، آدم را جهنمی می‌کند. 

از خودی ای خدا نجاتم ده ×××××××××× زین محیط بلا نجاتم ده

یک‌دم از من مرا رهایی بخش ×××××××××× از غم ماسوا نجاتم ده

دلم از وحشت جهان بگرفت ××××××××× زین دیار فنا نجاتم ده

نفْس اماره قصد من دارد ××××××××× زین دَم اژدها نجاتم ده

داد خاکسترم به باد هوس ×××××××× از بلای هوا نجاتم ده

غرقه در بحر غم شدم چون فیض ××××××××× می‌زنم دست و پا نجاتم ده 

کلام آخر؛ بهانه‌گیری رقیه(س) در خرابهٔ شام

شب سوم مجلس است، خانهٔ خداست، کنار حرم دختر موسی‌بن‌جعفر(ع) است، دههٔ ذی‌الحجه و ایام شهادت امام باقر(ع)، مسلم‌بن‌عقیل(ع) و روز عرفه است. تمام زمینه‌های استجابت دعا فراهم است، دعا کنید که جهان گرفتار است. اگر بتوانید از امشب به مدت چهل شب به نیت رفع بلا، بخصوص رفع بلای این ویروس از این مملکت، سورهٔ مبارکهٔ یس را با حال بخوانیم، بالاخره جواب ‌ما را می‌دهد. سابقه نداشته که خدا دست رد به سینهٔ گدا بزند! 

دختری از شاه شهیدان، حسین ×××××××× بود سه‌ساله به غم و شور و شِین

گفت کجا رفت پدر مهربان ××××××××× از چه نیامد برِ ما کودکان

گر ز منِ دل‌شده رنجیده است ×××××××× از دیگر اطفال چه بد دیده است

گفت بدو زینب زار، ای عزیز ×××××××××× این‌قدر اشک از غم هجران مریز

نالهٔ تو شعله به عالم زند ××××××××××× بارقه بر خرمن آدم زند

کرده سفر باب تو این چندروز ×××××××××× این‌قدر ای شمع فروزان مسوز

رفت به خواب و ز تنش رفت تاب ××××××××× دید مه روی پدر را به خواب

دست زد و روی پدر بوسه داد ××××××××× پیش پدر لب به شکایت گشاد

که‌ای پدر، ای مهر تو سودای من ××××××××××× رفتی و از جور بَدان، وای من

رفتی و ما زار به دوران شدیم ×××××××× دست‌خوش فتنهٔ عدوان شدیم

در بغل ابی‌عبدالله(ع) است و بابا دست نوازش به سر و صورتش می‌کشید؛ یک‌مرتبه بیدار شد و دید همان خرابه است! چنان گریه می‌کرد که هرچه با او حرف زدند، فقط می‌گفت بابایم را می‌خواهم. نوشته‌اند: چون نزدیک محل زندگی یزید بود، صدای گریهٔ زن و بچه به گوشش رسید. به او گفتند: یکی از بچه‌ها بهانهٔ پدرش را گرفته است. این بی‌رحم گفت: سر بریدهٔ پدرش را برای او ببرید. سر را بغل گرفت و گفت: بابا چند سؤال مرا جواب بده: 

«مَنْ ذَا الَّذي أَيتمني علي صِغَر سِنّي» بابا! حالا که وقت یتیمی من نبود، چه کسی مرا در این سن یتیم کرد؟ 

«مَنْ ذَا الَّذي قَطع وَرِيدَيْكَ» بابا! چه کسی گلوی تو را برید و سرت را از بدنت جدا کرد؟ 

«مَنْ ذَا الَّذي خَضَبكَ بِدِمائكَ» بابا! چه کسی محاسنت را به خون پیشانی‌ات رنگین کرد؟ 

-دعای پایانی

الهی! به حقیقت امیرالمؤمنین(ع) و صدیقهٔ کبری(س)، محرّم را از ما نگیر؛ یک ماه دیگر مانده، پیش نیاید که اعلام کنند حتی دو نفر هم نمی‌توانند با هم جمع بشوند. این خیلی سخت است! حسین جان، خودت لطفی بکن. 

خدایا! در این حرم مطهر، هرچه خوبان عالم از زمان دفن حضرت معصومه(س) دعا کرده‌اند، در حق ما، زن و بچه‌ها و نسل ما مستجاب کن.

خدایا! هر بلایی را از اهل ایمان برگرداندی، از ما هم برگردان. 

خدایا! روح مطهر آیت‌الله‌العظمی بروجردی را از این گریه‌ها، این جلسات و این تبلیغ دین بهره‌مند فرما. 

خدایا! مرجعیت و رهبریت را برای ما حفظ کن. 

خدایا! شرّ آمریکا، اسرائیل، انگلیس و بقیهٔ دشمنان را به خودشان برگردان. 

خدایا! امام زمان(عج) را در این لحظه دعاگوی ما، زن و بچه‌ها و نسل ما قرار بده.

قم/ صحن مسجد اعظم/ تابستان 1399ه‍.ش./ سخنرانی سوم