Cavab:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
(İnsanlara doğru yolu göstərən, bu yolu açıq dəlilləri ilə aydınlaşdıran və (haqqqı batildən) ayıran (Quran) ramazan ayında nazil edilmişdir.)(Bəqərə/185).
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ
(Biz onu mübarək bir gecədə (qədr gecəsində) nazil etdik. Biz (o Kitab vasitəsilə kafirləri Öz əzabımızla) qorxuduruq! )(Duxan/3)
Qeyd olunan ayələrin zahiri mənalarından belə məlum olur ki,Quran Peyğəmbər (s)-ma mübarək Ramazan ayında birdəfəyə nazil olmuşdur.Lakin
وَقُرْآناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً
(İnsanlara aramla (yavaş-yavaş) oxuyasan deyə, Biz Quranı hissələrə ayırıb (ayə-ayə, surə-surə) göndərdik. Biz onu tədriclə, (iyirmi üç ilə yaxın bir müddət ərzində) nazil etdik.).(İsra/106).-ayəsimim zahiri mənasından belə bir qənaətə gəlmək olur ki, Qurani-Kərim Peyğəmbər (s)-ma birdəfəyə deyil, tədrici olaraq nazil olmuşdur. Bu məzmunda nəql olunan rəvayətlərdə də Quranın Peyğəmbər (s)-ma be’sət dövründə, yəni 23 illik peyğəmbərlik dövründə nazil olduğu göstərilir. Yuxarda qeyd olunan ayələrin zahiri mənalarında ziddiyət nəzərə çarpdığı üçün təfsir alimləri bu barədə müxtəlif fikirlər irəli sürmüşlər ki, onlardan daha doğrusu İmam Cəfər Sadiq (ə)-dan nəql olunan rəvayətdə öz əksini tapır. Mərhum Koleynin ,,Üsuli-kafi”-adlı kitabında Həfəs ibn Ğəyyasdan və onun da İmam Cəfər Sadiq (ə)-dan nəql etdiyi rəvayətdə deyilir: Ravi deyir: İmam Cəfər Sadiq (ə)-dan
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
İnsanlara doğru yolu göstərən, bu yolu açıq dəlilləri ilə aydınlaşdıran və (haqqqı batildən) ayıran (Quran) ramazan ayında nazil edilmişdir.)(Bəqərə/185).-ayəsi barədə soruşdum. İmam Cəfər Sadiq (ə) buyurdu: Qurani-Kərim Ramazan ayında beytul-mə’mura birdəfəyə sonra isə iyirmi üç il müddətində tədrici olaraq Peyğəmbər (s)-ma nazil olmuşdur. İmam Cəfər Sadiq (ə)-dan nəql olunan rəayətdən də belə məlum olur ki, Quran Həzrəti Məhəmməd (s)-ma peyğəmbərlik verilməzdən əvvəl beytul-mə’mura birdəfəyə nazil olmuş, peyğəmbərlik verildikdən sonra zaman və məkanın tələblərinə uyğun olaraq iyirmi üç il müddətində Həzrəti Cəbrailini vasitəsilə tədrici olaraq ona nazil olmuşdur. Tədqiqatçılardan biri belə bir fikirdədir ki, Beytul-mə’mura birdəfəyə nazil olan Quran hal-hazırda əlimizdəki Quran olmamış, bəlkə bəşər düşüncəsindən üstün olan Quranın həqiqəti olmuşdur. Allah-Təala da onu Peyğəmbər (s)-mın qəlbinə birdəfəyə, sonra isə tədrici olaraq kəlmə-kəlmə nazil etmişdir. Peyğəmbər (s)-da zaman və məkanın tələblərini nəzərə alaraq ayə və surələri camaata çatdırmış və onları İlahı göstərişlərdən agah etmişdir. Bu barədə ətraflı məlumat əldə etmək istəyənlər Əllamə Təbatəbainin,,Təfsirul mizan” adlı təfsir kitabına müraciət edə bilərlər.
************
وَقَتْلَهُمُ الأَنبِيَاء بِغَيْرِ حَقٍّ
(Peyğəmbərləri haqqsız yerə öldürdürürlər.) (Ali-İmran/181).
