درخواست نجات سنگدلان

اين نامهربانان سنگدل و بى رحم هاى ظالم كه محبتى به خدا و پيامبران نورزيدند و ديگران را نيز از مهر و محبّت مثبت محروم نمودند و بر اثر بى رحمى به خود ، عذاب ابد را براى خود فراهم آوردند ، در قيامت هنگامى كه دچار عذاب دوزخ مى شوند پنج بار درخواست نجات و بازگشت به دنيا براى انجام كار شايسته مى كنند كه خداى متعال چهار بار جواب آنان را مى دهد و براى مرتبه آخر آنان را براى ابد از دعا و درخواست نجات محروم مى كند :
مرتبه اول :  قالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِن سَبِيلٍ5 .
مى گويند : پروردگارا ! دوبار ما را ميراندى و دوبار زنده كردى ، اكنون به گناهانمان معترفيم ، پس آيا راهى براى بيرون آمدن [ از دوزخ ] هست ؟
خدا به آنان پاسخ مى دهد :  ذلِكُم بِأَنَّهُ إِذَا دُعِىَ اللّه ُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَإِن يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ للّه ِِ الْعَلِىِّ الْكَبِير.
اين [ سختىِ عذاب ] به سبب اين است كه چون خدا به يگانگى [ و بدون معبودانتان ] خوانده مى شد [ يگانگى اش ] را انكار مى كرديد ، و اگر براى او شريك و همتايى قرار داده مى شد ، باور مى كرديد ؛ پس [ اكنون [ داورى ويژه خداى والامرتبه و بزرگ است .
مرتبه دوم :
وَلَوْ تَرَى إِذِ الُُمجْرِمُونَ نَاكِسُوا رُؤُوسِهِمْ عِندَ رَبِّهِمْ رَبَّنَا ابْصَرْنَا وَسَمِعْنَا فَارْجِعْنا نَعْمَلْ صَالِحاً إِنَّا مُوقِنُونَ.
و اگر ببينى زمانى كه [ اين ] مجرمان [ منكر قيامت ] نزد پروردگارشان سرهايشان را به زير افكنده اند [ مى بينى كه مى گويند : ] پروردگارا ! [ به آنچه ما را وعده داده بودى [بينا شديم و [ به دعوت حق ] شنوا گشتيم ، پس ما را به دنيا برگردان تا كار شايسته انجام دهيم ، بى ترديد ما باور كننده [ همه حقايق ] هستيم .
حضرت حق پاسخ مى دهد :  . . . أَوَ لَمْ تَكُونُوا أَقْسَمْتُم مِن قَبْلُ مَا لَكُم مِن زَوَالٍ  .
. . . شما نبوديد كه پيش از اين سوگند ياد مى كرديد كه هرگز براى شما زوال و فنايى نيست ؟ !
مرتبه سوم :
. . . رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحاً غَيْرَ الَّذِى كُنَّا نَعْمَلُ. . . .
. . . پروردگارا ! ما را بيرون بياور تا كار شايسته انجام دهيم غير آنچه انجام مى داديم . . .
خداى تعالى پاسخ مى دهد :  أَوَ لَمْ نُعَمِّرْكُم مّا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَن تَذَكَّرَ وَجَاءَكُمُ النَّذِيرُ فَذُوقُوا فَمَا لِلظَّالِمِينَ مِن نَصِيرٍ .
. . . آيا شما را چندان عمر نداديم كه هر كس مى خواست در آن مقدار عمر متذكّر شود ، متذكّر مى شد ؛ و [ آيا [بيم دهنده اى به سوى شما نيامد ؟ پس بچشيد كه براى ستمكاران هيچ ياورى نيست . . .
مرتبه چهارم :
رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا قَوْماً ضَالِّينَ * رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ  .
پروردگارا ! تيره بختى و شقاوت ما بر ما چيره شد ، و ما گروهى گمراه بوديم . * پروردگارا ! ما را از دوزخ بيرون آر ، پس اگر [ به بدى ها و گمراهى ها ] بازگشتيم ، بى ترديد ستمكار خواهيم بود .
حضرت حق پاسخ مى گويد : . . . قَالَ اخْسَئُوا فِيهَا وَلاَ تُكَلِّمُونِ .
[ . . . اى سگان ! ] در دوزخ گم شويد و با من سخن مگوييد ! .
پس از آن به فرياد و ناله آنان و درخواست هايشان پاسخ نمى دهند و پاسخ ندادن به آنان اوج سختى عذاب براى آن هاست .  به اين حقيقت بايد اعتراف كرد كه هر بدى و رنج و عذابى چه در دنيا و چه در آخرت به ما مى رسد به وسيله خود ما به ما مى رسد و به قول ناصر خسرو : « از ماست كه بر ماست » و قرآن هم به اين مطلب هشدار مى دهد :  . . . مَا أَصَابَكَ مِن سَيِّئَةٍ فَمِن نَفْسِكَ. . . .
. . . و آنچه از بدى به تو رسد ، از سوى خود توست . . .
آرى ؛ عذاب و بدى به سبب معاصى و گناهان حاصل مى شود ، گناهانى كه كار كرد خود انسان است و اين حقيقتى است كه به وسيله آيات قرآن و روايات و تجربه حيات بشر ثابت شده است و در آن هيچ ترديدى نيست . پاداش و كيفر محصول اعمال و اخلاق انسان است ، اعمال و رفتارى كه انسان به اختيار و اراده خود و در كمال آزادى از خود ظهور مى دهد و در اين زمينه نكته بسيار جالبى در روايتى نقل شده كه ذكرش خالى از فايده نيست .  حضرت امام رضا عليه السلام مى فرمايد :  « شَكَا يُوسُفُ فِى السِّجْنِ إلَى اللّه ِ ، فَقَالَ : يَا رَبِّ بِمَا استَحْقَقْتُ السِّجْنَ ؟ فَأوْحَى اللّه ُ إلَيْهِ : أنْتَ اخْتَرْتَهُ حِيْنَ قُلْتَ : رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إلَىَّ مِمَّا يَدْعُونَنِى إلَيْهِ هَلاَ قُلْتَ : العَافِيَةُ أَحَبُّ إلَىَّ مِمَّا يَدْعُونَنِى إلَيْهِ ؟  . يوسف در زندان به حضرت حق شكايت كرد كه پروردگارا ! به چه سبب من مستحق زندان شدم ؟ خدا به او وحى كرد : خودت به خواست خودت اين مورد را انتخاب كردى ، آنگاه كه گفتى : پروردگارا ! زندان براى من از آنچه مرا به آن مى خوانند محبوب تر است ، چرا نگفتى : خدايا ! عافيت براى من از آنچه مرا به آن دعوت مى كنند محبوب تر است .