اعراض نفس از حق

درباره ارزش، قیمت و موقعیت نفس در وجود مطالبى در دهه اول ماه مبارک رمضان گفته شد و دانستیم که نفس در وجود انسان از مهم ترین موقعیّت برخوردار است. نفس داراى انواع استعدادهاى بسیار مهم است که اگر انسان به آن استعدادها با راهنمایى هاى صاحب نفس که خداست، برسد و به تعبیر پیغمبر اسلام آن استعدادها را مودب به آداب خدا کند، از انسان وجود باارزشى، حتى مافوق ملائکه و عرش خدا به وجود مى آید.بحث دیگرى تحت عنوان «اعراض» که در قرآن مجید در سوره هاى مختلف و متعدّد آیات بسیار مهمى دارد، مسئله اعراض نفس از حق و روگردانى آن از واقعیّت ها مطرح شد. عنوان مطلب آیه 46 سوره مبارکه «یسآ» است، در آن جا که خداوند متعال مى فرماید :« وَمَا تَاْتِیهِم مِنْ ایَهٍ مِنْ ایَاتِ رَبِّهِمْ اِلاَّ کَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِینَ »1 .آیه اى از آیات ما نیامد، مگر این که گروهى از آنها اعراض کردند و اعراض به معناى روگردانى است، به معناى پشت کردن به حق است، و این اعراض هم در وجود انسان معمولاً کار نفس است و وقتى نفس اعراض کند، ارتشى که در اختیار این نفس است که عبارت باشند از اعضا و جوارح انسان، همه آنها هم اعراض خواهند کرد، چون وضع نفس در وجود ما مانند یک فرمانده کل است، تمام نیروها و قدرت ها متمرکز در او هستند و اوست که اگر متخلّق به اخلاق الهى شود، مشکلات حل خواهد شد. دستور شدید هم به این معنا داده شده است که :«تَخَلَّقُوا بِاخلاقِ اللّه ِ وَتَادَّبُوا بآدابِ الرُّوحانیِّینَ»2 .نفس تان را متخلّق به اخلاق خدا و مودب به آداب روحانیّون کنید، که منظور از روحانیّون در این گفتار پیغمبر اکرم، عباد شایسته خدا هستند، بندگان حقیقى خدا در هر لباسى که هستند، آنهایى که در حقشان مى توان گفت که لطیف ترین و نورانى ترین موجود عالَم هستند، البته این نورى که آنها دارند، نور معنوى است.