لطفا منتظر باشید

فیلسوف ری

  • تاریخ انتشار:   22 خرداد 1387
  • تعداد بازدید:   1545

محمّد بن زکریای رازی، فیلسوف نامدار ایرانی، در اوّل شعبان 251 هجری قمری، مطابق با 865 میلادی در ری به دنیا آمد. شهری که در آن روزگار مرکز علم و ادب بود و دانشمندان و مفاخر جهان اسلام از آن شهر به جهانیان معرفی می‏شدند. نسبتش به مناسبت زادگاهش، ری، رازی است. او در کتاب‏های گوناگون؛ به عناوین و اوصاف مختلف مانند: جالینوس عرب، فیلسوف عرب، طبیب مارستانی، طبیب مسلمانان و علّامه در علم اوائل خوانده شده است.

دوران تحصیلاز آغاز جوانی و تحصیلات زکریای رازی چندان سخنی در تاریخ نگفته‏اند. برخی می‏گویند که او در جوانی زرگری می‏کرده، و برخی نوشته‏اند که او در ابتدا صّراف بوده است. بعد در چهل سالگی برای کسب علوم پزشکی و فلسفی به بغداد رفت و پس از چندی، سرآمد پزشکان زمان خود گردید. بغداد در آن روزگار، مرکز مترجمان زبردست آثار علمی یونانی، سُریانی و عربی بود. هم‏چنین وجود بیمارستانهایی که در زمان هارون و آل برمک تاسیس شده بود، محل خوبی برای مطالعات رازی به شمار می‏آمد.

مشاغلدر برخی از منابع نوشته شده که محمد بن زکرّیای رازی، فیلسوف نامدار ایرانی، بیمارستان عَضُدی را اداره می‏کرده است. نیز پس از آن‏که رازی به اوج علمی خود رسید و شهرتش عالم‏گیر شد، پادشاهان از او دعوت می‏کردند تا به نزدشان برود. رازی بعد از مدتی به زادگاه خود، ری برگشت و تصّدی بیمارستان آن‏جا را عهده‏دار شد. او خود در بسیاری از کتاب‏هایش، به بیمارستان‏های بغداد و ری اشاره کرده است.

در محضر اساتیدعشق وافر به تحصیل و فراگیری علم طب، موجب گردید که محمد بن زکرّیای رازی در محضر استادان برجسته‏ای حاضر گردد. از شمار آنان می‏توان به استادان بزرگی چون: علی بن ریّن طبری، از دانشمندان معروف ایرانی؛ ابو زید بلخی، از نوابغ روزگار رازی که با فلسفه و علوم قدیمه آشنایی کامل داشته و گفته می‏شود رازی خود از کتاب‏های او استفاده می‏کرده است؛ و نیز ابو العباس ایرانشهری اشاره کرد.

تشیع رازیمحمدبن زکریای رازی فیلسوف و حکیم نامدار و معروف ایران، با نقض‏هایی که بر فرقه‏های کلامی و به ویژه معتزلیان داشته، می‏تواند راهگشای ما در بحث از تشیع او باشد. به رغم اتهام رازی به الحاد و مادی‏گری، در تاریخ حیات فکری جهان اسلام، داده‏ها و اسناد تاریخی ـ فلسفی برجای مانده، که بر گرایش شیعی عمیق رازی دلالت می‏کنند. هم‏چنین توجه به آثاری چون الامامُ الفاضِل المعصوم و الامام و الماموم المُحِقّین و دیگر نوشته‏های او، تاییدی بر این مطلب است.

عالم نامدار جهان تشیع، ابن طاووس در کتاب الاَمان خود نقل کرده که رازی شیعه‏مذهب بوده است. هم‏چنین مرحوم علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی، در کتاب الذَریعه الی تَصانیفِ الشیعَه رازی را در شمار مولفان شیعه دانسته است.

کتاب‏ها و مقالات رازیاز رازی کتاب‏ها و مقاله‏های بسیاری به یادگار مانده است. کوشش فراوان او در راه علم و تحقیق، موجب شد که در علوم و فنون مختلف صاحب‏نظر باشد و زحمت مداومش، باعث گردید که کتاب‏های بسیاری را به رشته تحریر درآورد. نخستین صورت از تالیفات رازی، فهرستی است که خود او برای کتاب‏هایش نوشته که «ابن الندیم» هم آن را در کتاب الفهرست نقل کرده است. برخی از آثار او عبارت‏اند از:

الحاوی، الجَذْر الحِصّیه، الاَسرار، المَدْخل التعلیمی، الطِبُ الرّوحانی، السیرهُ الفلسفیه، اَمارت الاِقبال الدوله، اللّذه و العلم الالهی.

دو اثر مهم و ارزشمند رازی در باب اخلاقمحمد بن زکرّیای رازی، پزشک و فیلسوف نامدار ری، آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشته است. در این میان، از کتاب‏های مهم و ارزشمند او، می‏توان به کتاب السیره الفلسفیه و الطب الروحانی اشاره کرد.

کتاب السیرهُ الفلسفیه، دفاعیه‏ای فلسفی است با تاکید بر رعایت اعتدال یک فیلسوف در زندگی شخصی رازی و الطب الروحانی، به بیان مطالب عمده فلسفه اخلاق در بیست فصل می‏پردازد و شیوه رازی در آن، بر آشکار کردن ماهیت رذایل اخلاقی در نخستین گام، و آن‏گاه بر شرح چگونگی و نحوه پرهیز از این رذیلت‏ها قرار داد.

غروبمحمد بن زکریای رازی، در اواخر عمر چشمانش آب آورد. به همین دلیل، یکی از شاگردانش از طبرستان برای معالجه او به بالینش حاضر شد. رازی گفت: معالجه تو بر رنج و درد من می‏افزاید، شاید عمرم به پایان رسیده و مرگم نزدیک باشد. روانیست برای بازجستن بینایی، خود را دچار رنج و تعب سازم. دیری نگذشت که این عالم برجسته، در پنجم شعبان 313 در 62 سالگی در زادگاهش شهر ری وفات یافت.

منابعمحمد کریمی زنجانی، دائره المعارف تشیّع، تهران: نشر شهید محبی، 1379، ج 8.

مهدی محقق، فیلسوف ری، تهران: نشر نی، 1368.
 
پایگاه استاد حسین انصاریان
 

نظرات کاربران (0)
ارسال دیدگاه