نماز در آيينه روايات‏

 منابع مقالہ : کتاب عرفان اسلامى  ج 5  نوشتہ : حضرت آیت اللہ حسین انصاریان

پس از قرآن مجيد، وقتى به مسئله نماز در احاديث اسلامى مراجعه مى كنيم، مى بينيم كه انبياى الهى و امامان معصوم عليهم السلام بيش از همه احكام به مسئله نماز پافشارى دارند.

نماز، جامع بسيارى از عبادات و حقايق است و نمازگزار، در حقيقت، در اتصال با عنايات و الطاف حضرت حق است.

در كلمات ارباب معرفت و صاحبان دل و سالكان راه و عارفان عاشق و بيداران وارسته آمده:

نماز، پوششى براى انسان است كه تمام زيورها و زينت هاى معنوى و ملكوتى با آن است و انسان چون نماز را با تمام شرايطش به جاى آورد، در آيينه غيب عالم، به زيباترين چهره ممكن در شخصيت و آدميت تجلى مى كند.

در سخنان كاملان صادق و شناگران درياى عشق و آوارگان كوى محبوب آمده:

ايمان خرقه ستارى است، اصل ايمان عنايت حق است، حقيقت ايمان ترك ماسوى اللّه است، سرّ ايمان كلمه شهادت است، جان ايمان قرآن است، تاج ايمان طاعت است، تخم ايمان علم است، برگ ايمان تقواست، پوست ايمان شرم است، بيخ ايمان خوف است، تنه ايمان توبه است، ميوه ايمان معرفت و صدق است، كمال ايمان تسليم است، مسكن ايمان قول مؤمن است، پاكى خرقه حيات است، جان خرقه ثناست، فريضه خرقه صحت است، غسل خرقه ترك و تجريد است، اين همه در نماز قابل تحقق است، در حقيقت نماز آيينه تمام اين حقايق و ميدانى براى اين وقايع عالى الهيه است.

مسئله نماز و كودكان

اهميّت نماز در اسلام به حدى است كه در روايات و احاديث آمده:

فرزندان خود را چند سال قبل از تكليف با اين فريضه پر ارزش الهى آشنا كنيد و آنان را با تشويق و ترغيب، در اتصال با اين درياى خروشان رحمت حق قرار دهيد.

عَنْ مُعَاوِيَةِ بْنِ وَهَبٍ قالَ سَأَلْتُ أبا عَبْدِاللّهِ عليه السلام فى كَمْ يُؤْخَذُ الصَّبِىُّ بِالصَّلاةِ؟

فَقَالَ فِيمَا بَيْنَ سَبْعِ سِنينَ وَسِتِّ سِنينَ «2»:

معاوية بن وهب مى گويد: از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم كه كودك را بايد چه وقت در ارتباط با نماز قرار داد؟ حضرت فرمودند: بين شش تا هفت سالگى!!

عَنْ عَلِىّ بْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ اخيهِ مُوسى عليه السلام قالَ: سَالْتُهُ عَنِ الْغُلامِ مَتى يَجِبُ عليْهِ الصَّوْمُ وَالصَّلاةُ؟ قالَ: اذا راهَقَ الْحُلُمَ وَعَرِفَ الصَّلاةَ وَالصَّوْمَ «3»:

على بن جعفر از برادر بزرگوارش حضرت موسى بن جعفر عليه السلام پرسيد: چه زمانى نماز و روزه به پسر بچه واجب مى شود؟ حضرت فرمود: چون به مرز تكليف برسد و نماز و روزه را بشناسد.

عَنْ ابى عَبْدِاللّهِ عليه السلام، عَنْ ابيهِ قالَ: انَّا نَاْمُرُ صِبْيانَنا بِالصَّلاةِ اذا كانُوا بَنى خَمْسَ سِنينَ، فَمُرُوا صِبْيانَكُمْ بِالصَّلاةِ اذا كانُوا بَنى سَبْعَ سِنينَ «4»:

امام صادق عليه السلام از پدرش حضرت باقر عليه السلام نقل مى كند كه آن حضرت فرمود:

ما فرزندان خود را در پنج سالگى امر به نماز مى كنيم، پس شما در سنين هفت سالگى، آنان را نسبت به نماز تمرين بدهيد.

به روايت زير دقت كنيد كه روايت بسيار مهمى است:

عَنِ الْحَسَنِ بْنِ قارُونَ انَّهُ قالَ: سَالْتُ الرِّضا عليه السلام اوْ سُئِلَ وَانَا اسْمَعُ عَنِ الرَّجُلِ يَجْبُرُ وَلَدَهُ وَهُوَ لايُصَلّىِ الْيَوْمَ وَالْيَوْمَيْنِ فَقالَ: وَكَمْ أَتَى عَلَى الْغُلامِ؟ فَقُلْتُ ثَمانِىَ سِنينَ فَقالَ: سُبْحانَ اللّهِ يَتْرُكُ الصَّلاةَ قالَ: قُلْتُ يُصيبُهُ الْوَجَعُ قالَ:

يُصَلّى عَلى نَحْوِ ما يَقْدِرُ «5»:

حسن بن قارون مى گويد: من از حضرت رضا عليه السلام پرسيدم، يا يك نفر پرسيد و من گوش مى دادم كه مردى فرزندش را به نماز وامى دارد ولى يك يا دو روز نماز نمى خواند، حضرت فرمود: بر آن پسر بچه چند سال گذشته؟ گفتم:

هشت سال. حضرت تعجب كرد و فرمود: هشت سال و ترك نماز؟ عرضه داشتم: براى او سخت و رنج آور است. فرمود: به اندازه تاب و توانش نماز بخواند.

عَنْ عَلِىٍّ فى حَديثِ الْارْبَعَ مِاةَ قالَ: عَلِّمُوا صِبْيانَكُمُ الصَّلاةَ وَخُذُوهُمْ بِها اذا بَلَغُوا ثَمانِىَ سِنينَ :

در حديث چهار صدگانه از على عليه السلام آمده: نماز را به فرزندان خود تعليم دهيد و چون به هشت سالگى برسند، آنان را وادار به خواندن اين فريضه الهى نماييد.

پی نوشتها :

______________________________

(1)- اسرار نامه، عطار نيشابورى.

(2)- التهذيب: 2/ 381، باب الصبيان متى يؤمرون بالصلاة، حديث 7؛ وسائل الشيعة: 4/ 18، باب 3، حديث 4397.

(3)- الاستبصار: 1/ 408، باب الصبيان متى يؤمرون بالصلاة، حديث 1؛ وسائل الشيعة: 4/ 19، باب 3، حديث 4399؛ بحار الأنوار: 85/ 131، باب 4، حديث 3.

(4)- الكافى: 3/ 409، باب صلاة الصبيان، حديث 1؛ وسائل الشيعة: 4/ 19، باب 3، حديث 4401.

(5)- من لا يحضره الفقيه: 1/ 280، باب الحد الذى يؤخذ فيه الصبيان، حديث 862؛ وسائل الشيعة: 4/ 20، باب 3، حديث 4404.