عبادت، نياز ما انسان‏ها

منابع مقاله : کتاب عرفان اسلامى  جلد پنجم     نوشته : حضرت آیت اللہ حسین انصاریان

امام صادق عليه السلام مى فرمايند:

اين مسئله براى تو روشن باشد كه وجود مقدس حضرت حق احتياجى به خدمت و حركت و مجاهده و كوشش تو ندارد؛ چرا كه او از عبادت تو بى نياز است، اين تو هستى كه سراپا نيازمند به خدمت و اداى عبادت در برابر حضرت اويى و به خاطر همين نيازمندى و فقر تو به عبادت و آثار با عظمت عبادت است كه تو را از باب فضلش به وسيله عبادت دعوت كرده تا بر تو رحم آرد و از عقوبت و عذابش دور بدارد و از بركات عطوفت و رأفتش بر تو پخش كند و تو را به راهى بدارد كه خشنوديش در آن است و درهاى مغفرت و آمرزش را به روى تو بگشايد.

آرى، عبادت به اين خاطر وضع شده كه فقر و نيازمندى و پستى و بدبختى عبد با آثارى كه در عبادت است، جبران شود؛ بايد گفت: خوشا به حال آن انسانى كه خود و خداى خود را شناخت و عمر گرانمايه را با عبادت حق معامله كرد و پست و بدبخت آن بيچاره اى كه زندگى و حيات را در امور مادى اين چند روزه خلاصه كرد و با روى تافتن از عبادت، خود را از تمام موجودات عالم پست كرد.

حكايتى در اطاعت حق

داستانى آموزنده به اين مضمون در كتاب هاى عرفانى نوشته اند:

پادشاهى در راه شكار در حالى كه وزيرش او را همراهى مى كرد، ديوانه اى را ديد كه سگى را پهلوى خود بسته و با او خوش و خرم نشسته.

به وزيرش گفت: بيا لختى با ديوانه دل خوش كنيم. وزير گفت: اى پادشاه! اين مرد از اطوارش پيداست ديوانه است، ممكن است به ساحت شاهى جسارت ورزد و اين از شأن سلطنت به دور است!

شاه گفت: باكى نيست، نزديك ديوانه شدند. شاه گفت: اى مرد! اين سگ بهتر است يا تو؟

ديوانه جواب داد: اين سگ هرگز از فرمان من بيرون نيست، پس شاه و گدا اگر از حضرت حق اطاعت كنند، از سگ بهترند، وگرنه سگ از هر دو آن ها بهتر!

 [فلو خلق الله عزوجل ضعف ما خلق من العوالم اضعافا مضاعفة على سرمد الابد لكان عنده سواء كفروا به باجمعهم به او و حدوه ]

اگر بر سبيل فرض، خداوند بزرگ در اطوار زمان تا انقراض عالم چند برابر آنچه آفريده، عالم ها بيافريند و همه مشرك و كافر باشند، به وجود مقدس او نقصان راه نيابد و براى ذات و صفات او فرقى نكند و اگر همه مسلم و مؤمن باشند و در كمال اطاعت و انقياد زندگى كنند به هيچ وجه نفعى و كمالى براى حضرت او حاصل نگردد، چرا كه هر چه كمال اوست و به جنابش لايق است براى او حاصل است و قوه و تحصيل و انتظار نقص است و هيچ كدام لايق او نيست كه او از صفات نقيصه منزه و پاك است.

 [فليس له من عبادة الخلق إلا إظهار الكرم و القدرة]

در عبادت بندگان، از براى حضرت او چيزى نيست مگر اظهار كرم و توانايى، تا تمام خلايق بدانند كه پروردگار آنان به چه مرتبه بزرگوار و صاحب قدرت است كه به عبادت ضعيف معدودى درجات عاليه غير معدود كرامت كند و بدانند كه قدرت حضرت دوست آخر ندارد و ثوابش را براى عبادت بندگان پايانى نيست!

در حديث آمده:

هر كس هزار آيه از قرآن تلاوت كند، ملائكه براى او در نامه حسناتش يك قنطار نيكويى ثبت مى كنند و قنطار الهى چنانچه در احاديث آمده پانزده هزار مثقال است و هر مثقال بيست و چهار قيراط و هر قيراطى كوچك ترش نزد خداوند مساوى با كوه احد و بزرگ ترش به آن اندازه كه ميان زمين و آسمان را پر كند «1».

پس اگر همه مكلفان از ذكور و اناث و حر و عبد يا اكثر اين عمل را به جاى آورند و مكرر به تلاوت برخيزند بايد ملاحظه كرد چقدر مى شود و از اين قبيل ثواب بلكه زايد بر اين به ازاى عمل ها در احاديث زياد آمده است.

[فاجعل الحياء رداء و العجز إزارا و ادخل تحت سرير سلطان الله تغنم فوائد ربوبيته مستعينا به و مستغيثا اليه ]

امام صادق عليه السلام در پايان اين حديث شريف- كه در رابطه با ورود به نماز است- مى فرمايد:

حياى از او را ردا و نشان دادن عجز و فقر و تهيدستى را لباس خود قرار داده، هيچ وقت از حيا و شرم و از اظهار عجز و تقصير كه شعار عرفا و عاشقان و دوستان حضرت مولاست فارغ مباش كه اگر در اتيان اوامر قصورى راه يابد عملت و عبادتت انجام نگيرد، فى الجمله در پيشگاه او كه پيشگاه مغفرت و گذشت است عذر داشته باشى خود را در تحت حمايت و سلطنت حضرت دوست در آر و به الطاف و عنايات صمدى و سرمدى دست نياز بزن و خود را در حفظ و حمايت او قرار ده تا از شرور و مكايد ديو لعينِ هواى نفس و شيطان رجيم در امان بمانى و از فوائد الهى غنيمت ها به دست آرى. اى ضعيف ناتوان! از حضرت او در همه امور مدد بخواه و به جناب او استغاثه كن كه او فريادرس بيچارگان و چاره ساز دردمندان است.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- الكافى: 2/ 612، باب ثواب قراءة القرآن، حديث 5.