استاد حسین انصاریان: تجلی خلیل‌ الله بودن در وجود امام حسین(ع)

استاد حسین انصاریان، در دومین شب از محرم‌ الحرام و در حسینیه حضرت قاسم(ع) تهران، در سخنانی با اشاره به اینکه هر انسانی به سبب عقل خدادادی، خوبی‌ها، امور مثبت و حق را قبول دارد، گفت: هرچند که این فرد ضعف در عمل نیز داشته باشد اما نمی‌تواند این موارد را قبول نداشته باشد؛ چون بسیاری از حقایق عالم و خوبی‌ها دارای حساب و کتاب است، یعنی امور ثابتی است که نمی‌‌توان آنها را رد کرد. چه کسی را در دنیا می‌‌شناسید که با عدالت مخالف باشد و با ظلم موافق؟ اگر هم چنین شخصی وجود دارد شخصی است که دارد ظلم می‌کند. کسی هم که ظلم می‌کند، فطرت و طبیعت و درونش داد می‌زند که ظلم بد است و عدالت خوب است.

ایشان در ادامه به منابع شیعه اشاره کردند و افزودند: اهل تشیع چهار منبع دارند که شامل، قرآن، روایات، دعاها و زیارت‌ها است.  این روایات هرچه در سازندگی انسان مؤثر است، در آباد کردن دنیا و آخرت انسان نیز مؤثر است.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم در بخش دیگری از صحبت‌های خود در دومین شب اقامه عزای اباعبدالله‌ الحسین(ع)، به یکی از روایت‌های مطرح شده توسط امیرالمؤمنین(ع) اشاره و بیان کردند: امام علی(ع) می‌فرمایند: «احل حلالا غیر مدخول»، هیچ پاکی را خداوند عیب‌دار بیان نکرده، بلکه کامل بیان کرده است، «و حرّم حراما غیر مجهول» و خداوند هیچ کار ضررداری را از دید شما پنهان نکرده است.  دلیل این کار نیز این بوده است که خداوند بخیل نیست. هرچه به صلاح انسان بوده، بیان کرده است؛ چون جواد و کریم است. پس به یک عبارتی می‌‌شود گفت که قرآن، روایات، دعاها و زیارت‌ها درس زندگی، راهنمایی، پند و عبرت است اگر مردم بپذیرند، درس بگیرند و عمل کنند.

این مفسر برجسته قرآن کریم در ادامه به یکی از سخنان پیغمبر اکرم(ص) اشاره و عنوان کردند: پیغمبر اکرم(ص) می‌فرمایند: چنین افرادی حتماً به خیر دنیا و آخرت می‌‌رسند، اما اگر بفهمند و یاد بگیرند و عمل نکنند؛ پس مانند چراغی می‌شوند که نور ندارد. بنابراین اگر عمل نکنند، به ظلمت زندگی دنیا و به ظلمت زندگی آخرت دچار می‌‌شوند.

استاد انصاریان در ادامه با تأکید بر اینکه یکی از زیارت‌های پربار، پردرس و پرعبرت ما، زیارت وارث است، گفتند: در یک جملۀ این زیارت می‌‌خوانیم: «السلام علیک یا وارث ابراهیم خلیل الله»، وقتی می‌‌گوییم سلام بر تو ای حسین(ع) که وارث ابراهیم خلیل الله(ع) هستی، معنایش این است که تو خلیل الله بودن ابراهیم(ع) را به ارث برده‌ای، یعنی تو پسر مانند پدر ریشه‌‌دار اولیه‌‌ات ابراهیم، به مقام خلیل اللهی رسیده‌ای.

این مفسر برجسته قرآن افزودند: چرا قرآن مجید به ابراهیم خلیل‌ الله می‌گوید؟ پروردگار عالم در سه آیه، هفت ویژگی برای ابراهیم(ع) بیان می‌‌کند که مجموع این هفت ویژگی سبب شد تا ابراهیم خلیل‌ الله شود؛ «واتخذ الله ابراهیم خلیلا»، خداوند در قرآن مجید می‌‌گوید من ابراهیم را به عنوان خلیل‌ الله انتخاب کردم. در همین خلیل اللهی ابراهیم، هزار نکتۀ باریک‌تر از مو وجود دارد. ابراهیم(ع) با همین ویژگی‌هایی که سورۀ مبارکۀ نحل می‌گوید، به مقام خلیل‌ اللهی رسید؛ عین این مقام را حضرت حسین(ع) بدون هیچ ‌کم و زیادی به ارث برده است؛ یعنی کاملاً می‌‌توانیم بگوییم یکی از القاب حضرت ابی عبدالله(ع)، «ان الحسین خلیل الله» است و حقایق این خلیل اللهی در وجود مقدس او تجلی کامل دارد.

استاد حسین انصاریان در ادامه این بخش‌ از صحبت‌های خود به صفت امت بودن، حضرت ابراهیم(ع) اشاره و تصریح کردند: یک صفت در حضرت ابراهیم(ع) که در بحث گذشته مطرح شد، امت بودن ایشان بود، «اِنَّ اِبراهیمَ کَانَ امة قَانِتَا لله حنیفا» امت پنج معنا دارد و همۀ پنج معنا در ابراهیم(ع) بود. همۀ این پنج معنا در وجود مبارک حضرت سیدالشهدا(ع) هم جلوۀ کامل داشت. ویژگی دوم که در آیه بیان شده «قانتا الله»، است. این جمله مرکب از دو کلمه است. «قانت» که از نظر عربی اسم فاعل است و یک کلمۀ «لله»؛ ترکیب آن «قانتا لله»، اسم فاعلِ قانت، یعنی انسانی که -ابراهیم - در عبادت و در اطاعت خدا دارای عبادت و اطاعت پیوسته و دایمی بوده است؛ یعنی ابراهیم(ع) در عبادت و اطاعت خدا که منبع خیر است، خدایی که منبع همۀ خیرات است، تعطیلی و بریدگی نداشته است. ابراهیم(ع) با همۀ اوضاع زمان خود، عبادت و اطاعت پیوسته و دائمی داشتند.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه اسم فاعل «قانت» معنای مضارع آن را می‌دهد، گفتند: یقنت فعل مضارعی است که دلالت بر استمرار و بر دوام دارد و «من یقنت» قرآن است کسی که بندگی و طاعتش دوام داشته باشد؛ انسانی که بندگی و اطاعت دوام‌ دار داشت، اما این بندگی و اطاعت دوام‌ دار فقط الله بود که این خیلی مهم است؛ یعنی وجود مبارک ابراهیم(ع) در چه پایگاهی از خلوص قرار گرفته که ابداً در این عبادت دایم و اطاعت دایم، چشم برای جلب نظر احدی در این عالم نداشت تا شخصی عبادت و اطاعت ایشان را ببیند و ایشان را تحسین کند. ابراهیم با «الله بودن» بار آمد و قانتا الله شد.

استاد انصاریان بیان کردند: در زیارت وارث که می‌‌گوییم «یا وارث ابراهیم»، در حقیقت این «قانتا الله» را ابی عبدالله(ع) کامل به ارث برده است؛ یعنی امام 57 سال کارشان الله بود و یک لحظه کاری غیر از الله از حضرت صادر نشد. خلوصشان در کربلا تا کجا بود که کربلا با تمام درس‌هایش ماندگار شد و بقا پیدا کرد، روز به روز هم دارد گسترده‌‌تر می‌‌شود و مشتری زیادتری را جمع می‌‌کند؟ 

ایشان با اشاره به داستان باز گذاشتن راه آب برای دشمنان از سوی امام حسین در روزهای ابتدایی واقعه‌ و در ادامه آب بستن دشمن بر روی یاران امام در روزهای پایانی واقع،‌ بیان کردند: هزار نفر شمشیر به دست، از دشمن در آن هوای گرم به کربلا رسیدند و ‌خواستند سد راه ابی عبدالله(ع) شوند. امام و یارانش که می‌‌دانند این هزار نفر از لشکر بنی‌امیه است؛ اما اوّلین عکس‌العملی که نشان دادند، درس کار برای خدا بود، به یارانش فرمودند: اینها تشنه هستند هرچه آب دارید، بیاورید و بین این هزار نفر تقسیم کنید. ما اگر به دشمن برخورد کنیم و ببینیم تشنه است، آیا این کار را می‌‌کنیم؟ اگر حسینی باشیم، بله! راحت این کار را می‌‌کنیم.

استاد انصاریان در پایان با اشاره به داستان علی بن تهام که یکی از دشمنان امام(ع) است، گفت: این شخص می‌گوید در آن لحظات تشنگی کسی سراغ من نیامد و خود ابی عبدالله(ع)، مشک آب خودشان را آوردند و در یک ظرف ریختند. این  اوّلین کار ابی عبدالله(ع)، یعنی آب دادن به دشمن را هفت روز بعد تلافی کردند! چهارهزار نفر سد راه آب شدند و کارشان به جایی رسید که طفل شش ماهه را بغل گرفتند، به جای آب، با تیر سه شعبه؛ نه اینکه گلویشان را پاره کنند، بچۀ شش ماهه چقدر گلو دارد! تیر سه شعبه زخم می‌‌زند! امام حسین (ع) وقتی دید طفل دارد در بغلش دست و پا می‌‌زند، متوجه سر مبارک علی اصغر شد که بر روی زمین افتاده است.