به گزارش روابط عمومی و اموربین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان، استاد حسین انصاریان در بخشی از کتاب ارزشمند «تفسیرحکیم» در خصوص عذاب دنیایی آورده‌اند: از ديدگاه قرآن كريم و اهل‌بيت(ع) همه مصائب و شكنجه‌هاى رسيده به آن دسته از افرادِ آگاهى كه مرتكب گناه مى‌شوند، دستاورد خود آنان و نتيجه گناهانشان مى‌باشد کما اینکه خداوند در آیه 30 سوره مبارکه شوری می‌فرمایند: «وَما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِير؛ هرگونه بلا و رنجى و عذاب و شكنجه‌اى به شما مى‌رسد دستاورد خود شماست و خداوند از بسيارى از گناهان درمى‌گذرد».(1)
ایشان ادامه داد: اين سخن به اين معناست كه مصائب و ناملايماتى كه متوجه جامعه مى‌شود مانند: قحطى، گرانى، طوفان، زلزله وغیره همه به سبب گناهانى است كه مردم مرتكب مى‌شوند، هر چند كيفرِ همۀ گناهان آنان نيست، چرا كه خداوند متعال بسيارى از گناهان را براساس رحمت و حكمت خود مورد عفو قرار مى‌دهد وگرنه جنبنده‌اى در زمين باقى نمى‌ماند، چنانچه می‌فرمایند: « وَلَوْ يُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِما كَسَبُوا ما تَرَكَ عَلى ظَهْرِها مِنْ دَابَّةٍ؛ و اگر خداوند مردم را به كيفر همه گناهانى كه مرتكب شده‌اند مؤاخذه مى‌كرد، هيچ جنبنده‌اى را بر پشت زمين باقى نمى‌گذاشت!».(2)
استاد اخلاق حوزه‌های علمیه بیان کرد: قرآن کریم با صراحت اعلام مى‌كند: «اگر انسان مرتكب معصيت و كارهاى ناشايست نشود و در مسير زندگى راه صحيح و صراط مستقيم حق را انتخاب نمايد، بركات الهى از آسمان و زمين او را فرا خواهند گرفت، «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَالْأَرْضِ وَلكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ».(3)
ایشان افزود: اگر مردمِ شهرها ايمان آورده و تقوا پيشه مى‌کردند، قطعاً بركاتى از آسمان و زمين بر آنان مى‌گشوديم ولى آيات خدا را تكذيب كردند و به انكار حقايق برخاستند، پس به كيفر دستاوردشان آنان را دچار مؤاخذه ساختيم.
استاد انصاریان، مصائب و ناكامى‌هايى را كه به سبب كردار ناشايست انسان گريبان‌گير او مى‌شوند را به سه دسته «مجازات»، «تأدیب» و «تطهیر» تقسيم كرد و افزود: درخصوص مجازات باید گفت، از ديدگاه قرآن مجيد، مصائب و ناكامى‌هاى افرادى كه هيچ نقطه مثبتى در زندگى ندارند، و حيات آنان سراسر فساد و تباهى است، بخشى از كيفر اعمال آنان است، اين كيفر قراردادى و اعتبارى نيست، بلكه كيفر تكوينى است و نتيجه طبيعى كردار ناشايست گناهكار و مجرم است.
مفسرّ و مترجم قرآن کریم گفت: اقوام و ملت‌هاى مختلفى در طول تاريخ، دچار بلاهاى گوناگونى چون زلزله، طوفان و ديگر مصائب شده‌اند كه قرآن آن بلاها را نتيجه طبيعى گناهان آنان مى‌داند. در سوره عنكبوت، پس از نقل سرگذشت قوم نوح، ابراهيم و لوط، همچنین بيان مخالفت قوم عاد و ثمود و نيز مقابله فرعون و هامان و قارون با پيامبران الهى و امتناعشان از پذيرش دعوت آنان آمده است: «فَكُلًّا أَخَذْنا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنا عَلَيْهِ حاصِباً وَمِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَمِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنا بِهِ الْأَرْضَ وَمِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنا وَما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ؛ پس همه را به سبب گناهانشان مؤاخذه كرديم، بر برخى از آنان طوفانى سخت [كه با خود ريگ و سنگ مى‌آورد فرستاديم] و بعضى را فرياد مرگ‌بار به نابودى كشيد، و برخى را به زمين فرو برديم، و جمعى ديگر را در امواج دريا غرق كرديم، خدا بر آن نبود كه به آنان ستم كند، ولى آنان بودند كه بر خود ستم نمودند».(4)
معظم له در خصوص تأدیب بیان داشت: فلسفه و حكمت بخشى از مصائب و ناكامى‌هاى انسان تأديب و آگاه‌سازى او از خطر گناه و كجروى است، پيامبر اسلام(ص) در اين باره مى‌فرمايد: «ان البلاء للظالم ادب؛ بلا براى ستم‌پيشه تنبيه است». (5)
همچنین قرآن مجيد، نقش مشكلات زندگى را در آگاه‌سازى مردم به اين صورت تبيين مى‌نمايد: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ؛ بخاطر گناهانى كه مردم مرتكب شده‌اند، در خشكى و دريا فساد پديدار شده است، تا كيفر بعضى از آنچه را انجام داده‌اند به آنان بچشاند».(6)
استاد اخلاق حوزه‌های علمیه در ادامه به تطهیر اشاره کرد و گفت: حكمتِ بخشى ديگر از مصائب و بلاهائى كه به انسان مى‌رسد تطهير انسان از گناه است، كردار ناشايست، معاصى و زشتى‌ها جان انسان را آلوده مى‌كند و آئينه روان را تيره مى‌سازد. بلاها و گرفتارى‌هاى زندگى، يكى از عوامل پاک‌سازى زنگارها و آلود‌گى‌هاى جان هستند، چرا كه روح انسان در آتش مصائب، پاک و خالص مى‌شود، البته اگر انسان به اين حقيقت توجه داشته باشد، يعنى بلاها و مصائب را به عنوان پاک‌سازى وجودش ببيند و بپذيرد. از رسول خدا(ص) روايت شده: «ما اصاب المؤمن من نصب ولا وصب ولا حزن حتى الهم يهمّه الا كفر الله به عنه من سيئاته؛ رنج و درد و اندوه و حتى نگرانى به مؤمن نمى‌رسد مگر اين كه خداوند به‌وسيله آن گناهانش را مى‌زدايد»(7) بر اين اساس سختى‌هاى زندگى براى اهل ايمان و آنان كه توجه به حقايق دارند، از جمله نعمت‌هاى بزرگ خداوند محسوب مى‌شوند.
چنان‌كه از حضرت موسى بن جعفر(ع) روايت شده است: «لله فى السراء نعمة التفضل و فى الضراء نعمة التّطهير؛ خداوند در آسايش نعمت احسان و در سختى‌ها نعمت پاک‌سازى دارد».(8)
این اندیشمند فرزانه در ادامه به آیات و روایاتی پیرامون «سختی‌های سازنده» اشاره کرد و افزود: حكمتِ بخشى از شرور، سختى‌ها و گرفتارى‌هاى زندگى آزمودن انسان و سازندگى اوست. قرآن مجيد تصريح مى‌كند كه «انسان به‌وسيله شر و خير آزمايش مى‌شود، «وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً؛ و شما را به رنج و راحت، رفاه و سختى به خاطر آزمايش مى‌آزمائيم».(9)
استاد انصاریان با بیان اینکه شر شامل انواع سختى‌ها، بيمارى‌ها، مشكلات زندگى و خير شامل انواع نعمت‌ها و خوشى‌هاست، ادامه داد: در راويتى از حضرت صادق(ع) آمده كه: اميرمؤمنان بيمار شد و گروهى به عيادت رفتند، آن حضرت در پاسخ احوال‌پرسى برخلاف متعارف فرمود: «اصبحت بشرّ»، عيادت كنندگان كه انتظار اين‌گونه پاسخ را از اميرمؤمنان نداشتند با تعجب پرسيدند سبحان الله اين كلام از مثل تو زيبنده است؟ ايشان فرمود: خداوند تبارک و تعالى مى‌فرمايد: «ونبلوكم بالشر والخير فتنة والينا ترجعون» فالخيرالصحة والغنى والشر المرض والفقر ابتلاء واختياراً؛ شما را براى آزمايش به بد و نيک مى آزمائيم، خير سلامت و ثروت است و شر بيمارى تهيدستى به خاطر آزمايش و انتخاب».(10)
ایشان بیان کرد: آيه‌اى كه در كلام اميرمؤمنان آمده، دليل روشنى است بر اين كه حكمت بخشى از مصائب آزمايش است تا انسان در نتيجه شكيبائى و موفقيت در امتحان به كمال برسد، اين معنا در آيه ديگر چنين آمده است: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَراتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ؛ قطعاً شما را با مقدارى از ترس و گرسنگى و كاهش در اموال و جان‌ها و محصولات مى‌آزمائيم و شكيبايان را مژده بده».(11) بر اين اساس شرور و سختى‌هائى كه براى آزمون و سازندگى انسان‌اند نه تنها منافاتى با عدالت و حكمت خداوند ندارد بلكه عين حكمت است.
این مفسّر برجسته قرآن کریم تصریح کرد: آرى در نظام حكيمانه جهان، سختى‌ها و مشكلاتى كه به اهل ايمان مى‌رسند به منظور پرورش استعدادهاى درونى و تكامل آنهايند، در واقع خداوند متعال جان دوستان خود را در اين جهان با بلا و آزمايش تغذيه مى‌نمايد و به تعبير زيباى پيامبر اسلام(ص): «ان الله ليغذى عبده المؤمن بالبلاء كما تغذى الوالدة ولدها باللبن؛ خداوند بنده مؤمنش را با بلا تغذيه مى‌كند، همان‌گونه كه مادر فرزندش را با شير تغذيه مى‌كند.»(12)
_________________________
پی نوشت:
1) شورى: 30.
2) فاطر: 45.
3) اعراف: 96.
4) عنكبوت: 40.
5) جامع الاخبار، ص 310، ح 852.
6) روم: 41.
7) تحف العقول، ص 38.
8) تحف العقول، ص 361.
9) انبياء: 35.
10) جعفريات، ص 233.
11) بقره: 255.
12) بحارالانوار، ج 81، ص 195.
انتهای پیام /
