پرسشها و پاسخها، ص: 21

آفريننده همه چيز فقط خداست و تنها او يكتای پيروز است.

از طرفی از آيات قرآن استفاده می شود قانون عليّت در جهان حاكم است و بعضی از مخلوقات عامل ايجاد چيزهای ديگر هستند مثلًا ميوه ها معلول و مسبّب از آب و باران معرّفی شده اند «1»، افعال انسان نيز به خود انسان نسبت داده شده است با اين توضيح می گوييم: منظور از توحيد در خالقيّت در ذات خداوند اين است كه تنها خالق بالاستقلال كه در خالقيّت خود نيازمند موجود ديگری نيست خداوند است.

بنابراين خالق بودن موجود ديگر چنانچه به اذن و قدرت خداوند باشد با اين توحيد منافات ندارد كما اين كه تمام افعال و آثار موجود نيز به اذن و قدرت او است؛ اين خداوند است كه سببيّت سوزاندن را به آتش داده است و آتش به اذن او می سوزاند.

با اين تفسير روشن می شود كه بين آياتی كه خالقيّت را در خدا منحصر كرده اند، با آياتی كه قانون علّيّت را مطرح می كنند تنافی وجود ندارد.

شاهد آن هم اين است كه در برخی از آيات پس از آن كه آثار را به موجودات نسبت می دهد دوباره همان ها را به خداوند نسبت می دهد مانند:

______________________________
(1) «الَّذِی جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشاً وَالْسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ الْسَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقاً لَكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا للَّهِ أَنْدَاداً وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ» «آن پروردگاری كه زمين را برای شما بستری گسترده و آسمان را سقفی برافراشته قرار داد و از آسمان، آبی مانند برف و باران نازل كرد و به وسيله آن از ميوه های گوناگون، رزق و روزی برای شما بيرون آورد؛ پس برای خدا شريكان و همتايانی قرار ندهيد در حالی كه می دانيد برای خدا در آفريدن و روزی دادن، شريك و همتايی وجود ندارد» بقره (2): 22.