پرسشها و پاسخها، ص: 484

در اين وقت چون رويش گياه، گوشت، پوست و موهايشان می رويد و وارد بهشت می شوند».

محدّثان مسلمان بين دسته های مختلف روايات ياد شده جمع كرده و هر كدام به نظر خود تفسيری هماهنگ از آن ها ارائه داده اند البتّه برخی از آن آراء، مشترك بين افراد يا گروه های فراوان است.

علّامه مجلسی رحمه الله در مقام جمع ميان روايات ياد شده بر اين باورند كه:

1- كافران و منكران ضروريات دين اسلام در آتش جاودان خواهند بود جز مستضعفانی كه نقصان عقل دارند، يا حجّت بر آنان تمام نشده است، در اين صورت اميد نجات آنان هست.

2- گروه های غير شيعه و كسانی كه منكر ضروريات اسلام نيستند اگر در تعصّب شديد و دشمنی با اهلبيت عليه السلام سخت كوشيده و حجّت بر آنان تمام شده باشد نيز در آتش جاودان خواهند بود. امّا اگر حجّت بر ايشان تمام نشده يا كم عقل بوده اند باز اميد نجاتشان می رود.

3- صاحبان گناهان بزرگ از شيعيان داخل آتش خواهند شد و مدّتی عذاب خواهند چشيد ولی سرانجام شفاعت نصيبشان خواهد شد.

برخلاف شيعيان راستين كه حتّی يك نفر آنان هم در دوزخ ديده نمی شوند «1».

______________________________
(1) بحار الانوار: 8/ 363، ذيل حديث 41.