پرسشها و پاسخها، ص: 475

و كارهای بد بدكاران به گونه ای كه بر ما مجهول است در عالم برزخ و قيامت مجسّم می گردند و همه انسان ها اعمال روا و ناروايی را كه در دنيا انجام داده اند خواه كوچك باشد و خواه بزرگ در مقابل خويش حاضر می يابند و از نزديك مشاهده می كنند و اين خود يكی از پيچيده ترين و مشكل ترين امور در عالم بعد از مرگ است.

اعمال انسان از لحظات بعد از مرگ يعنی در مراحل ابتدايی عالم برزخ تمثّل می يابد و صاحب عمل با چشم برزخی آن را می بيند و تا قيام قيامت با او خواهد بود. پاكان از مشاهده كارهای خويش مسرور و شادمانند و ناپاكان متألّم و ناراحت.

پيامبر اسلام صلی الله عليه و آله فرمودند:

«... فاذا اخْرِجُوا مِن قُبورهِم خَرَجَ مَعَ كلِّ انسان عَمَلُه الّذی كانَ عَمِلَهُ فی دار الدّنيا لِانَّ عَمَلَ كُلِّ انسان كَصَحْبِهِ فی قَبْرِهِ» «1».

«موقعی كه مردم از قبرها بيرون كشيده می شوند با هر انسان اعمالی كه در دنيا انجام داده است از قبر خارج می گردد چرا كه عمل هر فرد در قبرش با او همنشين و مصاحب بوده است».

4- حضور معصومين عليهم السلام:

وقتی مؤمن بميرد پيامبر خدا صلی الله عليه و آله و حضرت علی و فاطمه و امام حسن و امام حسين عليهم السلام همراه با ملائكه مقرّب می آيند اگر مؤمن توانست جواب نكير و منكر را بدهد آن ها به نفع او شهادت می دهند و اگر نتوانست و زبانش بند آمد پيامبر خدا صلی الله عليه و آله به امر خدا شهادت می دهد كه اين مؤمن زبانش از ترس بند آمده والّا به آن چه شما می پرسيد معتقد

______________________________
(1) بحار الانوار: 6/ 230، حديث 35.