پرسشها و پاسخها، ص: 420

در جواب می گوييم: پاداش و كيفر در حقيقت مربوط به روح است اگر بدنی معذّب می گردد از ناحيه روحی است كه در آن است و اگر يك قسمت از بدن مؤمن جزو بدن كافر شود سرانجام اين كافر است كه معذّب می گردد نه مؤمن چون فرض اين است كه بدن دوّم به روح كافر تعلّق دارد نه بدن اوّل.

و در فرض مزبور تنها بخشی از اجزای بدن مأكول جزو بدن آكل می گردد نه تمام آن و ما دليلی بر اتّحاد بدن اخروی با بدن دنيوی از همه جهات حتّی از جهت كميّت و حجم در دست نداريم. بنابراين زمانی كه اجزا از بدن آكل خارج شود و به بدن صاحب اصلی بازگردد؛ بدن دوّم ناقص نخواهد شد بلكه كوچك می شود و اين بدن كوچك تمام صفات شخص دوّم را بدون كم و كاستی دربردارد و به هنگام رستاخيز همچون فرزندی كه كوچك است و سپس بزرگ می شود پرورش می يابد و به صورت انسان كاملی محشور می گردد و اين نوع تكامل و پرورش به هنگام رستاخيز هيچ گونه اشكال عقلی و نقلی ندارد.

آری، اگر فرض شود بدنی در اثر تبديل و تحوّل مكرّر در جهان طبيعت به كلّی از بين رفته و جزو بدن های ديگر می گردد به گونه ای كه هيچ جزيی از آن باقی نماند در اين صورت شبهه آكل و مأكول صورت جدّی تری به خود می گيرد. امّا با اين حال خداوند به اجزای بدن مأكول علم دارد و می تواند آن ها را از بدن های ديگر جدا كرده و با هم تركيب نموده و بدن او را برگرداند، خداوند متعال به اين توانايی اشاره می كند و می فرمايد: