مرگ و فرصت ها، ص: 83

الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين

و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.

مردی در مدينه، از رسول خدا صلی الله عليه و آله سؤال كرد: آيا به من اجازه می دهيد تا از خدا درخواست مرگ كنم؟ پيغمبر صلی الله عليه و آله فرمودند: مرگ طوق گردن هر انسانی است و اين سفر هم سفر طولانی است، ولی تو قبل از اين كه بميری، برای ده حقيقت هديه بفرست، تا بعد از اين كه هديه ها را فرستادی، به تو اجازه دهم كه آرزوی مرگ كنی.

درخواست مرگ، بدون آمادگی، درخواست بيهوده ای است.

يكی از باب های مستقلی كه در روايات ما مطرح است، باب «الا ستعداد للموت» «1» است؛ راه آماده شدن برای سفر به آخرت. كسی كه آماده نيست، توشه ندارد، دستش خالی است، آخرتش را آباد نكرده، برگ عيشی به گور خودش نفرستاده، به فرموده اميرالمؤمنين عليه السلام: می خواهد از مكان آباد به جای ويرانی برود.

حضرت فرمودند: كسانی كه خود را آماده نكرده اند، به كجا می خواهند بروند؟

اينجا كه خيلی برايشان بهتر و آبادتر است. «2» اينجا خانه، رفيق، زن، بچه، مغازه، كارخانه، مركبی دارند. اگر هيچ توجهی در دوره عمر خود به آنجا نكرده باشند، در حقيقت دارند از مكانی آباد به جايی ويران سفر می كنند و وسايل زندگی، يار، شفيع و دوستی در آنجا برای آنها پيدا نمی شود. اين مطالب در متن قرآن آمده است. «3» قرآن مجيد می فرمايد: غذا و آب و پيراهن به آن ها می دهند. هر سه مورد را از

______________________________
(1)- وسائل الشيعة: 2/ 434، باب 23؛ «باب اسْتِحْباب كَثْرَةِ ذِكْرِ الْمَوْتِ وَ مَا بَعْدَهُ وَ الِاسْتِعْدَادِ لِذَلِك.»

بحار الأنوار: 6/ 124، باب 4؛ «حب لقاء الله و ذم الفرار من الموت.»

بحار الأنوار: 68/ 263، باب 76؛ «الاستعداد للموت.»

غررالحكم: 162؛ «التأهب للموت»

كنز العمال: 15/ 542؛ «كتاب الموت وأحوال تقع بعده.»

(2)- نهج البلاغه: خطبه 195؛ «تَجَهَّزُوا رَحِمَكُمُ اللَّهُ فَقَدْ نُودِيَ فِيكُمْ بِالرَّحِيلِ وَ أَقِلُّوا الْعُرْجَةَ عَلَی الدُّنْيَا وَ انْقَلِبُوا بِصَالِحِ مَا بِحَضْرَتِكُمْ مِنَ الزَّادِ فَإِنَّ أَمَامَكُمْ عَقَبَةً كَئُوداً وَ مَنَازِلَ مَخُوفَةً مَهُولَةً لَابُدَّ مِنَ الْوُرُودِ عَلَيْهَا وَ الْوُقُوفِ عِنْدَهَا. وَ اعْلَمُوا أَنَّ مَلَاحِظَ الْمَنِيَّةِ نَحْوَكُمْ دَانِيَةٌ وَ كَأَنَّكُمْ بِمَخَالِبِهَا وَ قَدْ نَشِبَتْ فِيكُمْ وَ قَدْ دَهَمَتْكُمْ فِيهَا مُفْظِعَاتُ الْأُمُورِ وَ مُعْضِلَاتُ الْمَحْذُورِ. فَقَطِّعُوا عَلَائِقَ الدُّنْيَا وَ اسْتَظْهِرُوا بِزَادِ التَّقْوَی.»

نهج البلاغه: خطبه 194؛ «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا الدُّنْيَا دَارُ مَجَازٍ وَ الآْخِرَةُ دَارُ قَرَارٍ فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّكُمْ لِمَقَرِّكُمْ وَ لَاتَهْتِكُوا أَسْتَارَكُمْ عِنْدَ مَنْ يَعْلَمُ أَسْرَارَكُمْ وَ أَخْرِجُوا مِنَ الدُّنْيَا قُلُوبَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَخْرُجَ مِنْهَا أَبْدَانُكُمْ فَفِيهَا اخْتُبِرْتُمْ وَ لِغَيْرِهَا خُلِقْتُمْ إِنَّ الْمَرْءَ إِذَا هَلَكَ قَالَ النَّاسُ مَا تَرَكَ وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ مَا قَدَّمَ لِلَّهِ آبَاؤُكُمْ فَقَدِّمُوا بَعْضاً يَكُنْ لَكُمْ قَرْضاً وَ لَاتُخْلِفُوا كُلًّا فَيَكُونَ فَرْضاً عَلَيْكُمْ.»

غرر الحكم: 54، حديث 478- 479؛ «إِنَّ الْعَاقِلَ يَنْبَغِي أَنْ يَحْذَرَ الْمَوْتَ فِي هَذِهِ الدَّارِ وَ يُحْسِنَ لَهُ التَّأَهُّبَ قَبْلَ أَنْ يَصِلَ إِلَی دَارٍ يَتَمَنَّی فِيهَا الْمَوْتَ فَلَا يَجِدُه.»

(3)- اشاره به آيات:

سوره نساء (4): 78؛ «هر كجا باشيد هر چند در قلعه های مرتفع و استوار، مرگ شما را درمی يابد. و اگر خيری [چون پيروزی و غنيمت ] به آنان [كه سست ايمان و منافق اند] برسد، می گويند: اين از سوی خداست. و اگر سختی وحادثه ای [چون بيماری، تنگدستی، شكست وناكامی ] به آنان رسد [به پيامبر اسلام ] می گويند: از ناحيه توست. بگو: همه اينها از سوی خداست. اين گروه را چه شده كه نمی خواهند [معارف الهيّه وحقايق را] بفهمند؟!»

سوره انبياء (21): 35؛ «هر كسی چشنده مرگ است و ما شما را [چنانكه سزاوار است ] به نوعی خير و شر [كه تهيدستی، ثروت، سلامت، بيماری، امنيت و بلاست ] آزمايش می كنيم، و به سوی ما بازگردانده می شويد.»

شعرا (26): 87- 89؛ «و روزی كه [مردگان ] برانگيخته می شوند، رسوايم مكن؛* روزی كه هيچ مال و اولادی سود نمی دهد،* مگر كسی كه دلی سالم [از رذايل وخبايث ] به پيشگاه خدا بياورد.»