1- تقوی الهی و مراتب آن

بحث ما در آمادگی برای سفر آخرت بود. يكی از آيات بسيار مهم قرآن در اين زمينه، اين آيه شريفه است:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ» «1»

ای اهل ايمان! در محضر خدا تقوای الهی را، مراعات كنيد. به قدری تقوا مهم است كه وجود مقدس حضرت حق، خودش را اهل تقوا معرفی كرده است: «يا اهل التقوی و المغفرة» «2» كه در دعا آمده است، برگرفته از قرآن است.

در اسلام، تقوای ساده و معمولی عبارت است از حفظ كردن خويش از گناه. البته سه مرتبه برای تقوا بيان كرده اند:

مرتبه عام، خاص و خاص الخاص كه ما به دو مرتبه اش بطور طبيعی می توانيم دست پيدا كنيم. اما مرتبه سومش كه تقوای خاص الخاص است، بايد در اختيار انبيا و ائمه عليهم السلام باشد و كار ما نيست، چون به قدری درجه اش بالا است كه آن توان و قدرت را يا نداريم، يا شايد به ما نداده باشند. ولی اين مرتبه معمولی، كه تقوای عام

______________________________
(1)- حشر (59): 18؛ «ای اهل ايمان! از خدا پروا كنيد؛ و هر كسی بايد با تأمل بنگرد كه برای فردای خود چه چيزی پيش فرستاده است، و از خدا پروا كنيد؛ يقيناً خدا به آنچه انجام می دهيد، آگاه است.»

(2)- مستدرك الوسائل: 5/ 96، باب 24، حديث 5425؛ «فِقْهُ الرِّضَا عليه السلام إِذَا فَرَغْتَ مِنْ صَلَاةِ الزَّوَالِ فَارْفَعْ يَدَيْكَ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ وَ أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بِمَلَائِكَتِكَ وَ أَنْبِيَائِكَ وَ رُسُلِكَ وَ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُكَ أَنْ تُقِيلَ عَثْرَتِي وَ تَسْتُرَ عَوْرَتِي وَ تَغْفِرَ ذُنُوبِي وَ تَقْضِيَ حَاجَتِي وَ لَاتُعَذِّبَنِي بِقَبِيحِ فَعَالِي فَإِنَّ جُودَكَ وَ عَفْوَكَ يَسَعُنِي ثُمَّ تَخِرُّ سَاجِداً وَ تَقُولُ فِي سُجُودِكَ يَا أَهْلَ التَّقْوَی وَ الْمَغْفِرَةِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أَنْتَ مَوْلَايَ وَ سَيِّدِي وَ رَازِقِي أَنْتَ خَيْرٌ لِي مِنْ أَبِي وَ أُمِّي وَ مِنَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ بِي إِلَيْكَ فَقْرٌ وَ فَاقَةٌ وَ أَنْتَ غَنِيٌّ عَنِّي أَسْأَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ وَ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی إِخْوَانِهِ النَّبِيِّينَ وَ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ وَ تَسْتَجِيبَ دُعَائِي وَ تَرْحَمَ تَضَرُّعِي وَ اصْرِفْ عَنِّي أَنْوَاعَ الْبَلَايَا يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.»