3- رضايت به تقدير الهی

حكايت شقيق بلخی

در تفسير «روح البيان» آمده است:

روزی شقيق بلخی «1» كه در روزگار خودش يكی از افراد اهل دل بود، سه روز چيزی برای خوردن پيدا نكرد. اوليای خدا انسان های خيلی خودداری بودند و اخلاق خيلی خوبی داشتند. اين اخلاق در انبيا عليهم السلام نيز بوده است. اگر چيزی از طريق كاری به دست می آورند، می گفتند:

«الحمدلله علی هذه النعمة» «2»

می خوردند، می پوشيدند، خرج می كردند. اما اگر چيزی نداشتند، باز هم می گفتند: «الحمدلله علی كل حال» خدا نخواسته است. نه در روزِ دارايی اذيت می شدند و نه در روز نداری، هر دو روز برای آنها مساوی بود.

می گويند: روزی معاويه سر حال بود. به اطرافيانش گفت: من بهتر هستم يا علی بن ابی طالب؟ همه گفتند: تو بهتری. معاويه گفت: همگی دروغ می گوييد و می دانيد كه دروغ می گوييد. گفتند: پس خودت بگو. گفت: يقيناً علی بن ابی طالب عليه السلام از من خيلی بالاتر است. گفت: من يكی از ارزش های علی عليه السلام را برايتان می گويم كه نه در من هست و نه در شما و آن اين است كه اگر درب دو انبار را به روی علی عليه السلام باز كنند، انباری كه از طلا و نقره و انباری كه از كاه پر باشد، به علی عليه السلام بگويند: اين دو انبار برای تو است، می گويد: همه آنها را در راه خدا به مستحق بدهيد. برای اين كه طلا و كاه نزد علی عليه السلام يكی است. اما من و شما اين گونه هستيم؟ چرا به دروغ می گوييد كه من از علی عليه السلام بالاتر هستم؟

______________________________
(1)- شقيق بلخی، ابوعلی الازدی شقيق بن ابراهيم (م 194. ق) ازبنيانگذاران تصوف خراسانی و صاحب قديمی ترين رساله درتصوف است. وی ازملازمان و شاگردان ابراهيم ادهم بوده و شاگردان شقيق عبارتند از: حاتم اصم و محمد بن ابان بلخی و عبد الصمد يزيد مردويه و ... احوال او دراعتقادات و مسلك مختلف بيان شده است. در منابع رجالی و احاديث شيعی و اهل سنت از وی به عنوان فرد ثقه ياد شده است. آثاربه جای مانده او درباب مناقب ائمه، او را يكی از پيروان امام موسی كاظم عليه السلام معرفی می كند. اودرجنگ با تركان به قتل رسيد. «دايره المعارف تشيع: 10/ 21- 25»

المحجة البيضاء: 5/ 151؛ «قال شقيق: العبادة حرفة و حانوتها الخلوة و آلتها المجاعة.»

(2)- الكافی: 2/ 97، باب الشكر، حديث 19؛ «أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله إِذَا وَرَدَ عَلَيْهِ أَمْرٌ يَسُرُّهُ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی هَذِهِ النِّعْمَةِ وَ إِذَا وَرَدَ عَلَيْهِ أَمْرٌ يَغْتَمُّ بِهِ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی كُلِّ حَال»

الكافی: 2/ 503، حديث 3؛ «أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله يَحْمَدُ اللَّهَ فِي كُلِّ يَوْمٍ ثَلَاثَمِائَةِ مَرَّةٍ وَ سِتِّينَ مَرَّةً عَدَدَ عُرُوقِ الْجَسَدِ يَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَثِيراً عَلَی كُلِّ حَالٍ.»