نفس امّاره و برخورد آن با تکلیف

خداى تبارک و تعالى مى‏فرماید : «اِنَّ النَّفْسَ لاَءَمَّارَهُ بِالسُّوءِ اِلاَّ مَا رَحِمَ رَبَّى ...»1 .چرا نَفْس انسان شدیدا امر به بدى مى‏کند و بدترین بدىِ محصول نفس امّاره جدایى انسان از وجود مقدّس حضرت حق و غفلت از او در همه زمینه‏هاست که در مباحث گذشته بیان شد.خلاصه بحث‏هاى گذشته این شد که نفس که کارگردان وجود انسان است و تمام اعضا و جوارح در اختیار خواسته‏ها، غرایض، شهوات و فعالیّت‏هاى او هستند، از بدو ولادت تا هنگام تکلیفْ دائما با ظواهر دنیا و مسائل مادى سروکار و برخورد دارد و برخورد هم به قدرى قوى است که انگار مى‏کنى نفس با تمام مظاهر زندگى مادى وحدت پیدا کرده است، اما تکلیف مى‏خواهد نفس را از این وابستگى شدید به مسائل مادى که اکثر آنها هم براى بدن لذت‏آفرین هستند، جدا کند، او را از این زندان، حبس، چهارچوب، محدودیّت و از این بدبختى درآورد و وادار کند تا در یک سفر بسیار مهم که مبدا آن تکلیف و منتهایش وجود مقدّس حق است، حرکت کند. در این جاست که وقتى پاى مسائل الهى در کار مى‏آید، قبول مسائل الهى و عمل کردن به آنها هم براى انسان سنگین است و هم تلخ، رنج‏آور، با مشقّت و سخت است. انسان که به خودش مراجعه مى‏کند، مى‏بیند که گویا نمى‏خواهد و دوست ندارد این مسائل را بپذیرد.اما از طرف دیگر، نَفْس انسان را شدیدا دعوت مى‏کند که در همان چهارچوبى که بوده بماند و از لذت‏ها، مادیات و دنیا دست برندارد و در این سفر حرکت نکند و این همان حالت امّاره بودن نفس و خطرناک‏ترین حالتى است که آن دارد ؛ یعنى نقطه اتصال نفس به تمام بدبختى‏ها و هلاکت‏ها همین حالت امّاره بودن آن است.