جعفر بن على بن ابى طالب مادرش فاطمه امُ البنين دختر حزام بن خالد است. امام عليه السلام به خاطر علاقه فراوانى كه به برادرش جعفر داشت نام فرزندش را جعفر نهاد.
بسيارى بر اين باورند كه وى در موقع شهادت نوزده ساله بود. ولى برخى مى گويند: او دو سال با پدرش، دوازده سال با برادرش امام حسن عليه السلام، 21 سال با امام حسين عليه السلام زندگى كرد.
روز عاشورا حضرت عبّاس خطاب به برادران مادرى خود- جعفر و عبداللَّه و عثمان- گفت:
گام پيش نهيد تا ببينم كه براى خدا خيرخواهى مى كنيد. جعفر گام به ميدان نهاد و چنين رجز خواند:
انّى أَنَا جَعْفَرُ ذُوالْمَعالى ابْنُ عَلِىّ الْخَيْرِ ذُوالنَّوالِ
ذاكَ الْوَصِىُّ ذُوالسِّنا وَالْوالى حَسْبى بِعَمّى جَعْفَرُ وَالْخالِ
أَحْمى حُسَيْناً ذَى النَّدَى الْمِفْضالِ
من، جعفر، داراى مقامى والا هستم پسر على نيكوكار و بخشنده مى باشم
آن على كه وصى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بلندمرتبه و داراى ولايت است؛ عمويم جعفر و دايى ام از جهت شرافت بس است مرا. از حسين عليه السلام كه صاحب فضيلت است پشتيبانى خواهم كرد.
به روايتى در همين هنگام تيرى به وسيله خولى اصبحى پرتاب شد و به پيشانى يا چشم او اصابت كرد، و به روايت ديگر هانى بن ثبيت حضرمى او را به شهادت رساند، بنابراين شايد زننده تير خولى ولى جداكننده سرش هانى بوده است.
در زيارت ناحيه چنين آمده است:
«السَّلامُ عَلى جَعْفَرِ بْنِ أَميرِ الْمُؤْمِنينَ، الصَّابِرِ بِنَفْسِهِ مُحْتَسِباً، وَالنَّائى عَنِ الْاوْطانِ مُغْتَرِباً، الْمُسْتَسْلِمِ لِلْقِتالِ، الْمُسْتَقْدِمِ لِلنِّزالِ، الْمَكْثُورِ بِالرِّجالِ، لَعَنَ اللَّهُ قاتِلَهُ هانِىَ ابْنَ ثُبيْتِ الْحَضْرَمىَّ.»
درود و سلام بر جعفر بن اميرالمؤمنين عليه السلام كه صبر بر بلا كرد، و براى جهاد و دفاع قيام كرد، و از وطن آواره شد و با دشمن به جنگ پرداخت تا بدنش سپر تير بلا گرديد، لعنت خدا بر قاتلش هانى بن ثبيت حضرمى.
منبع : منبع: پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، پژوهشکده تحقیقات اسلامی.
