اميد

اميد واقعيت و حالتى است قلبى كه بايد اهل ايمان به خصوص آنان كه از گناه توبه مى كنند به رحمت حضرت حق و عفو و غفران او داشته باشند.

آنان كه معتقد به حقند، و يقين به آخرت دارند، و در حد استعداد خود به واجبات عمل مى كنند، و از محرمات پرهيز مى نمايند، بدون آلوده شدن به عجب و خودپسندى و غرور و منيّت، بايد اميدوار باشند كه خداوند مهربان در قيامت به آنان عنايت مى كند و از ايشان دست گيرى مى نمايد، و بهشت و رضوانش را نصيب آنها مى كند، اينان بايد با اين سرمايه ى عظيمى كه به توفيق حق نصيبشان شده از يأس و نا اميدى و دلسردى نسبت به رحمت حضرت او سخت بپرهيزند، و بدانند كه سند نجات آنان به خاطر ايمان و عملشان، قرآن مجيد است.

قرآن در آيات فراوانى مردم مؤمن را كه داراى عمل صالح و اخلاق پسنديده اند بشارت به بهشت و فوز عظيم داده، و وعده ى خداوند وعده ى تخلف ناپذير است.

«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ» .

همانا كسانى كه ايمان آوردند، و همانان كه هجرت نمودند، و در راه خدا كوشيدند، اينان اميدوار به رحمت خدا هستند، و خداوند آمرزنده و مهربان است.

«وَ بَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ» .

و به آنان كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، بشارت ده كه همانا براى اينان بهشت هايى است كه زير درختانش نهرهايى جارى است.

نمونه ى اين آيات در كتاب خدا فراوان است و براى مؤمن با اين سند متين و محكم خداوندى معنا ندارد نسبت به رحمت حضرتش دلسرد باشد، و بشارات قطعى او را ترديد داشته باشد.

آنان كه مدتى از عمرشان را در گناه و عصيان به سر بردند، و از انجام واجبات خوددارى كردند، بايد بدانند كه درِ رحمت و مغفرت به روى آنان بسته نيست، بايد توجه داشته باشند كه خداوند عزيز توبه پذير است، بايد به اين حقيقت يقين داشته باشند كه خداوند قدرت بى نهايت است، و آمرزش گناه عبد، گرچه به اندازه ى همه ى كوهها و ريگها و پهنه ى درياها باشد براى او كار سختى نيست.

«... لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» .

از رحمت خدا مأيوس نباشيد، همانا خداوند تمام گناهان را مى بخشد، به تحقيق او آمرزنده ى مهربان است.

توبه كننده در لحظه ى توبه بايد توبه اش توأم با اميد و دلگرمى به رحمت و مغفرت حق باشد كه يأس از غفران و رحمت، به فرموده ى قرآن مساوى با كفر است «2».

توبه كننده بايد بداند كه وضع او چون وضع مريض است، و طبيب بيمارى او خداست، و مرضى وجود ندارد كه خداوند از شفايش عاجز باشد.

يأس از رحمت و مغفرت، بازگشت به اين معناى باطل مى كند كه نعوذ باللَّه خداوند از علاج بيمارى بيمار ناتوان است!

در هر صورت بايد اميد به رحمت حق را محصول ايمان و عمل، و ثمره ى توبه و بازگشت به حساب آورد چرا كه اميد بدون ايمان و عمل و دلگرمى بدون توبه و بازگشت حالتى شيطانى و به تعبير قرآن مجيد امنيه است.

«يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً» .

شيطان براى گمراه كردن انسان به او وعده هاى پوچ مى دهد، و او را در فضايى از اوهام و خيالات، آرزومند كرده اميد بى ريشه مى دهد، و وعده ى او به انسان جز فريب و غرور چيزى نيست.

مردى به اميرالمؤمنين عليه السلام عرضه داشت: مرا موعظه كن، حضرت فرمودند:

لَا تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَيْرِ الْعَمَلِ وَيُرَجِّى التَّوْبَةَ بِطولِ الْامَلِ، يَقولُ فِى الدِّنْيا بِقَوْلِ الزّاهِدِينَ، وَيَعْمَلُ فِيهَا بِعَمَلِ الرّاغِبِينَ .

از آنان مباش كه نجات در آخرت را بدون عمل اميد دارند، و توبه را در فضاى تاريك آرزوى دراز مى خواهند، گفتارشان درباره ى دنيا گفتار اهل زهد ولى عملشان عمل خواهندگان دنياست.

و نيز آن حضرت فرمودند:

اميدواريت به آنچه كه اميد ندارى بيش از چيزى باشد كه اميد دارى، موسى بن عمران به اميد قبسى از آتش از پيش زن و بچه رفت، به مقام كليم اللّهى رسيد و با منصب پيامبرى بازگشت. ملكه ى سبا براى ديدن سليمان و كشورش رفت ولى به دست سليمان مسلمان شد، ساحران فرعونى براى عزت گرفتن از فرعون رفتند، اما مؤمنين واقعى بازگشتند .

امام ششم عليه السلام فرمودند:

لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتّى يَكُونَ خائِفاً راجِياً، وَلَا يَكُونُ خائِفاً راجِياً حَتّى يَكُونَ عامِلًا لِما يَخافُ وَيَرْجُو .

مؤمن، مؤمن نيست مگر اينكه بترسد و اميدوار باشد، و در ترس و اميد نيست مگر اينكه بر اساس ترس و اميدش عمل كند.