نامهای شهر عشق - پیشینه تاریخی کربلا

کربلا ، با نامهای زیادی نامیده شده که به بیش از بیست اسم می رسد :
۱-کربلا ، کلمه ای که اسم هیچ مکانی در شهرت وقداست به پایش نمی رسد و در تفسیر این کلمه کمال آفرین چه حرفها که گفته نشده است ؟!:
 الف : بعضی معتقدند ریشه کربلا  ازکلمه ‹‹ کربله ›› گرفته شده وکربله یعنی  به سستی گام برداشتن ،  یا سست شدن گامها وعربها زمانی که بخواهند از بی حال وبا کسالت راه رفتن کسی حکایت کنند ، می گویند : جاد یمشی مکربلا ، یعنی فلانی آمد درحالی که به سستی گام برمی داشت ، ۱  توگوئی سرزمین کربلا چنان بوده است که هرکسی که به آنجا می رسید احساس خاصی برایش دست می داد و گامهایش سست می شد ، چنان که کمیت قلم تا به ساحت مقدس کربلا می رسد می لنگد و خود را  می بازد .
 درکتب مقاتل نیز داستانهای زیادی نقل شده که هریک از پیامبران گذشته که گذرش به کربلا می افتاد بی اختیار اندوهناک وغمگین می شد و به امت خویش خبر می داد که در این سرزمین حادثه ای بس بزرگ وبسیار غمبار رخ خواهد داد .
 ب: کربلا از کلمه ‹‹کربال›› گرفته شده وکربال یعنی غربال کردن وتمیز وپاک کردن ، گفته می شود : کربلت الحنطه ، یعنی گندم را غربال کردم وآن را از خاک وخاشاک پاک گردانیدم .
 به کربلا نیز به خاطر این کربلا گفته اند که زمینی خالی از ریگ وسنگی وبدون درخت یا گیاهان هرز و مزاحم ، مثل اینکه کشاورزی آن را پاک کرده وبرای کشت آماده کرده باشد .۱
 راستی که اسم با مسمایست ! کربلا یعنی غربال تاریخ ، غربالی که همیشه ودرطول تاریخ شریف را از ضعیف ومردان میدان را ازرجز خوانان  دروغین به خوبی جدا کرده ومی کند .چنان که بیدل دهلوی می گوید :
 کیست دراین انجمن ، محرم عشق غیور
 ماهمه بی غیرتیم ، آینه درکربلاست
 ج:کربلا، از دوواژه آشوری ‹‹ کرب ›› و‹‹ ایلا ›› ترکیب یافته است ، یعنی حرام خدا وخانه‌ خدایگان .۲
 د: این کلمه دراصل فارسی بوده وازدوکلمه ‹‹ کا ر›› و‹‹ بالا›› گرفته شده است یعنی کارآسمانی وارزشمند ، به عبارتی جایگاه نماز ونیایش .۳
ه:دراصل ‹‹ کوربابل ›› بوده است ، یعنی روستاهای شهر بابل .۱
 و:توسط خود حضرت سید الشهدا وپدرش علی علیه السلام وجدش رسول اکرم (ص)، کربلا به کرب وبلا، یعنی درد وبلا وامتحان وابتلاء تفسیر شده است ۲  ادباء وشعرای شیعه نیز همین  تفسیر را برگزیده اند ،به عنوان نمونه ، سالارشاعران شیعی سید اسماعیل حمیری از کربلا چنین یاد می کند :
 کربلا یا دارکرب وبلا ۳
وبزرگ اندیشمند شیعی ، مرحوم سید شریف رضی چنین می گوید :
 کربلا ! لازلت کربلا وبلا
 مالقی عندک ال المصطفی
 کم علی تربک ، لما صرعوا
من دم سال ومن دمع جری ۴
ای کربلاتوهمیشه انبوهی از اندوه وبلارابه یاد می آوری ، به سبب آنچه که درخاک توبه آل پاک محمد مصطفی (ص) رسید .
 هنگامی که کشته شدند چه خونها که ریخته شد وچه اشکها که جاری شد .
 ۲- حایر؛ پس از کربلا ، حایر بیش از دیگر نامها ، حائز اهمیت بوده است وکربلا درکتابهای فقهی بیشتر باهمین نام ،عنوان می شود وفقهاء مسائل خاصی را که درخصوص حائر واحکام وحدود آن می باشد ، درذیل همین عنوان بحث وبررسی می کنند
 ۳-حیر، مخفف همان حایر است ، حیر ای حائر یعنی جائی که آب درآنجا حیران می ماند وبه دور خود می پیچد وگودال قتلگاه امام حسین علیه السلام درهمین مکان مقدس واقع شده است وجسد انورش نیز درآنجا مدفون است .
 ۴-نواویس ، دراصل وپیش ازاسلام نام گورستانی بود که مسیحیان مردگان خود را درآنجا دفن می کردند . جالب این که پیشوای شهیدان حضرت اباعبدالله امام حسین علیه السلام درضمن یکی از خطبه های معروفش این کلمه را به کار برده است آنگاه که حضرتش از حریم جدش خارج شده بود ودرظاهر به سوی کوفه ودرواقع روبه سوی ابدیت ، می رفت که قیامت تاریخ را برپاکند وقیام عشق را قنوت جاودانه بخشد وهنگامی که ازمدینه حرکت کرده بود تاهنگامه حماسه های همیشه جاوید وماندگارش را بیافریند ، چنین فرمود :
 خط الموت علی ولد ادم مخط القلاده علی جید الفتاه ، وما أولهنی إلی أسلافی اشتیاق یعقوب إلی یوسف وخیرلی مصرع أنا لافیه ، کأنی بأوصالی تتقطعها عسلان الفلوات ،بین النواویس وکربلاء… ۱
  مرگ برای فرزندان آدم چه زیبا نوشته شده است ؟! نوشتاری که درلطافت به نقشی می ماند که گردن بند ، درگردن دخترکان جوان می کشد ومن برای سرکشیدن جام جان بخش شهادت وبه دیدار صالحان سلف همانقدر مشتاقم که یعقوب به دیدار پسرش یوسف ، دست تقدیر الهی ، برای من قتلگاهی برگزیده است که من به دیدارش خواهم شتافت ، می بینم که به همین زودیها گرگهای گرسنه‌نواویس وکربلا مرادرمحاصره انداخته بندبند اعضای بدنم را ازهم جدا می کنند …
 ۵-طف الفرات ، کنارفرات.
 ۶-طف.
 ۷- شاطی الفرات ، این هر سه اسم تقریبا به یک معنی است وطف به زمینهایی که مشرف به دریا باشند یا درلب رودخانه قرارداشته باشند ، اطلاق می شود سرزمین کربلا را به خاطر چند چشمه ای که درآن بوده وکربلا را درکنار خویش گرفته بودند طف گفته اند . چشمه های مانند : قطقطانیه ، رهیمه ، عین الجمل ونهر علقم . ۱
 ۸-نینوا ، از اسمهای معروف وقدیمی کربلاست .
 ۹-موضع البلا، یا موضع الابتلاء.
 ۱۰-محل الوفاء .
 ۱۱-غاضریه .
 ۱۲-ماریه .
  ۱۳-قصربنی مقاتل .
  ۱۴-عقربابل .
۱۵-عمورا .
 ۱۶-صفورا.
 ۱۷-نوائح ،یعنی نا له ها ونوحه ها .
 ۱۸-شفاثا ، که درعرف مردم ‹‹ شثاثه ›› خوانده می شود .۱
 ۱۹-مدینه الحسین علیه السلام ، شهر حسین علیه السلام .
۲۰-مشهد الحسین علیه السلام .
۲۱-بقعه مبارکه  ۲ ودیگر اسمهائی که کتابها نقل شده اند ، وکربلا رامی شود    ‹‹ حیرت آباد حماسها ››، ‹‹ عرش عشق ›› ، ‹‹ قربانگاه عاشقان ››، ‹‹ مسلخ عشق ›› ، شهر شهادت ›› ، ‹‹ مشهد شقایق ها ›› ، ‹‹کعبه‌ آلاله ها ››‌و… خواند.
  کربلا دریک نگاه
 باوجود این که پیشینه تاریخی کربلا، بسیارقدیمی بوده وبه دوران بابلیان می رسد ولی از آنجا که مدارک تاریخی ، دراین باب ناچیز واندک است ، شناخت دقیقی را نمی توان نسبت به تاریخ کربلا پیش از اسلام بدست داد .
عراق تا سال ۱۲هجر ی قمری درزیرسلطه زمامداران ایران بود، تا اینکه ازهمان سال تا سال ۱۶ هجری بتدریج ، تمام کشور عراق ودرضمن کربلا توسط خیل خروشان سربازان مسلمان گشوده شد وآزاد گشت ، از آن میان جنگ قادسیه که درسال ۱۴هجری اتفاق افتاد ، معروف ومشهوراست .۱
 عراق درطول تاریخ اسلام ، همیشه کشوری شیعه نشین وبستر بسی حوادث تاریخ ساز ومهد حماسه ها ومرکز انقلابهائی بس بزرگ وخونین بوده است ، تنها کافی است که کتاب کربلا را ورق زده وکوفه ۲ را که شهری است از شهرهای استان کربلا ، درآینه‌تاریخ به تماشا نشست آن وقت است که خواهید دید این خوننامه خاک سربه افلاک وملکوت می کشد وروایت از رویش آلاله ها دارد آلاله هائی که هریک درقیام خونبار خویش ، قیامت تاریخ را ، قنوت نور بسته اند وتاریخ را ازتاریکی وجهان را از جهل وجور وبشریت را از بند بندگی زور وزر وتزویر رها نیده اند .
 امروزنیز علی رغم خواست جهان خواران وحزب بعث ،کربلا کانون گرم آزادگان غیورمردان است وچون روزگاران بسیار درخشان خویش می رود که حریم حماسه ها را پرحال وبا حرکت پاس دارد وچون کوه آتشفشان هرلحظه انتظار انفجارش می رود وما شیعیان به این امید زنده ایم که شاهد انفجارنوری دیگراز کانون کربلائیان باشیم .۳
 درحال حاضر ، کربلا با فاصله ۱۰۵ کیلومتر، درجنوب غربی بغداد واقع شده ومرکز استانی بنام استان کربلا خوانده می شود وشهرهای بزرگی را چون نجف اشرف وکوفه وعین التمر و… درخویش جای داده است .
   استان کربلا از شمال وغرب به استان رمادی وازشرق به استان حله وازجنوب به استان دیوانیه متصل می گردد .
   مساحت استان کربلا به ۶۰۶۵  کیلومتر مربع می رسد ودرشهر کربلا بیش از ۸۳۳۰۱  نفرزندگی می کنند .۱
  کربلاوابوالبشر
   روزی که گل آدم وحوا بسرشتند  ***  برنام حسین بن علی گریه نوشتند
فرمود نبی (ع) درصفت گریه کنانش  ***  البته که آن طائفه از اهل بهشتند 
  درحق حضرت آدم حدیثی نوشته اند که چون ا زفردوس برین رانده شد وبه زمین حبوط کرد ، روزی از روزها دراین خراب آباد می گشت که گذرش ا زصحرای کربلا افتاد ودراثرلغزش پایش به زمین افتاد وخون از پایش جاری گردید ، روی  به حضرت حق کرده عرض کرد :
خدایا چراچنین شد ، نکند بازقصوری از من سرزده باشد ؟
ندارسید که نه گناهی از تو سرنزده است بلکه اینجا کربلا است جائی که درآنجا پسرتو حسین (ع) را می کشند وبه اورحم نمی کنند .
  آدم گفت : آیا حسین پیامبر است ، ندا رسید که نه پیامبر نیست … ولی فرزند پیامبر است ، آدم گفت قاتلش کیست ، حضرت حق جواب داد قاتل اویزید است که درآسمانها وزمین مورد لعن ونفرین است ، دراین هنگام بود که آدم چهار نوبت بریزید لعنت کرد … ۱