زينب (سلام الله علیها) قهرمان صبر

اى زمین مى دانم با کسى از مصائب روزگار شکوه نکرده اى و به مشیت حق راضى بوده اى و بر سختى ها و مصیبت ها دندان به جگر گرفته اى، مى دانم به کسى نگفته اى وقتى مردان و زنان باایمان در درونت آسایش مى گرفتند چنان مى گریستى که فرشتگان مقرب سنگ صبور تو مى شدند و شکیبایى ات مى دادند، مى دانم به فرمان خداوند، آن هستى بخش یگانه، هر داغى را به جان خریدى و شکوه اى نکردى و همه دشوارى ها را ناچیز انگاشتى اما مى دانم بر مرگ خاندان نبوت (ع) چنان بى طاقت شدى که اگر حول و قوه الهى نبود از هم مى پاشیدى . یادت هست زمانى که خاتم انبیا را در درونت جاى مى دادند چنان فریاد مى کردى که پرندگان آسمان بر احوالت گریستند . یادت هست زمانى که مولا (ع) مى خواست در آن دل شب فاطمه اش را در تو آرامش دهد نالیدى و التماس کردى که توان ندارى این همه بار امانت را بپذیرى اما خواست خداوند این بود و به ناچار زبان به کام گرفتى . یادت هست زمانى که مى خواستند فرق شکافته اولین امام عالم على (ع) را به خاک تو بپوشانند چنان متحیر و مضطرب گردیدى که نزدیک بود با ستارگان دیگر برخورد کنى وبراى همیشه نابود شوى . به یاد دارى زمانى را که مردان بنى هاشم، محزون و غمگین، آماده مى شدند امام مجتبى را در دست هاى تو بگذارند، تو چنان آشفته و پریشان خاطر شدى که لرزیدى که اگر کوه ها به فرمان خداوند به یارى ات نمى شتافتند همزانو و همقدم نیستى مى شد .
ولى مى خواهم بگویم دردناک ترین و غم انگیزترین حادثه اى که تو دیدى حماسه عاشورا بود، حماسه اى که بهترین و پاک ترین بندگان خدا براى صیقل دادن آینه دین از زنگار بدعت ها و به اهتزار درآوردن پرچم اسلام ناب محمدى با پست ترین انسان ها جنگیدند و شهادت را بر ذلت ترجیح دادند . تو یک یک آنان را بوسیدى و چون گنجینه اى نهان کردى . تو همه این سختى ها و نامرادى ها را به دوش کشیدى اما اگر تاب بیاورى و صبور باشى باید یادآور شوم براى تو تلخ تر از شهادت حسین احوال زینب بود، چون مى دیدى این خواهر داغدیده را با دشنام ها و هتک حرمت ها آزرده و رنجور مى سازند و زخم دلش را نمک مى پاشند . تو مى دیدى آن عزیز در برابر شلاق آن نامردان عالم ایستادگى مى کرد تا مبادا یتیمان برادر درد بى پدرى را احساس کنند . تو چنان خشمگین شدى که اگر فرمان الهى نبود همه آن گرگ صفتان را مى بلعیدى .
در آخر مى خواهم براى این که در غمت شریک باشم و آرام بگیرى زندگى زینب (س) را چکیده وار در گوشت زمزمه کنم .

ولادت

حضرت زهرا (س) مدتى پس از رحلت حضرت رسول (ص) از دنیا رفت . بانوى بزرگ اسلام، هرچند نتوانست دختر شش ساله اش را به همه نکته ها و دقایق دینى آشنا سازد، اما درس هایى به او یاد داد که در آینده رهنمون او در بسیارى از وقایع و حوادث شد، به او آموخت در هیچ حالى نباید خدا را از یاد برد و اگر ضرورت اقتضا کرد براى حفظ دین از تندباد بدعت ها و تحریف ها باید امر به معروف و نهى از منکر را پیشه سازد و با زبانى فصیح و غرا گمراهان را به اصل دین فراخواند و دشمنان حق و حقیقت را رسوا نماید و اگر بایست همه نامرادى ها و دشوارى هاى روزگار را به دوش کشد . با رفتارش به او تفهیم کرد که باید به همسرش احترام بگذارد و فرزندانش را با خدا و آیین اسلام الفت دهد و اسباب آسایش خانواده را فراهم آورد .

زینب در مکتب على (ع) و امام حسن (ع)

زینب در جوار على (ع) و امام حسن (ع) بهره هاى معنوى فکرى بسیار یافت و آن چه را از مادر و جدش فرا گرفته بود فراتر و گسترده تر از این دو بزرگوار به ویژه على (ع) آموخت . حال براى این که به تاثیر این آموزش ها و تعلیم در شکل گیرى خصیت حضرت زینب پى ببریم به چند مورد از فضائل و خصائل ایشان اشاره مى کنیم:
۱ - علم و آگاهى: زینب (س) در خانه اى رشد و تربیت یافت که اهل آن همگى از علم و دانش الهى بهره داشتند و به ذره ذره هستى آگاه بودند . مسلما پرورش یافتن در چنین خانواده اى - که همگى اولوالعلم و راسخان در علمند - ابواب دانش را به رویش گشوده و او را جرعه نوش چشمه علم خدایى کرده است . او از لحاظ علمى به درجه اى رسید که امام زین العابدین علیه السلام درباره اش مى فرماید: «انت بحمدالله عالمه بلا معلمه فهمه غیر مفهمه; (۷) عمه جان تو بحمدالله زن دانشمندى هستى که رنج معلم و مدرسه را نچشیده اى و فهمیده اى مى باشى که به تو علم و درایت نیاموختند .»
۲ - صبر و پایدارى: زینب (س) در پرتو عنایت و توجه آل عبا بر دشوارى ها و سختى ها صبر کرد، رنج ها و مصیبت هایى را تحمل نمود که «اگر بر کوه هاى استوار و راسخ نازل مى شد از هم فرو مى پاشید» . (۸)
صبر زینب از نوع صبرى نبود که هر فرد زبون و ناتوانى به آن تن مى دهد بلکه صبرى خداپسندانه و هدفدار و اندیشیده بود . وى مى دانست این نوع صبر با ایمان رابطه تنگاتنگ دارد و مؤمنى که صابر نباشد پیوسته ایمان و تقوایش متزلزل خواهد بود و انسان تا صبور نباشد نمى تواند در بندگى خدا، ایستادگى کند و در برابر شیطان و هواهاى نفسانى و گریز از گناه و استوارى در برابر تنگى ها ثابت قدم باشد . او از پدرش على (ع) این سخن را شنیده بود که: «انسان حقیقت ایمان را درک نمى کند مگر این که سه ویژگى در او باشد: آگاهى به دین، صبر بر دشوارى ها و تدبیرى نیکو در امور زندگى .» (۹)
۳ - ایثار: خاندان صدیقه صغرا (س) همگى به از خود گذشتگى و مقدم داشتن دیگران بر خود زبانزد عام و خاص بودند، پدرش على (ع) براى حفظ جان پیامبر بى هیچ ترس و واهمه اى بر بستر پیامبر مى خوابید و زندگى پیامبر را بر زندگى خویش ترجیح مى داد، مادرش فاطمه زهرا (س) بى هیچ تشویش و اضطرابى گردن بندش را در اه خدا هدیه مى کرد و افطار سه روزه شان را به درماندگان و نیازمندان مى بخشید .
آرى، او در چنین خانه اى بزرگ شده بود که هر آن چه داشت بر طبق اخلاص گذاشت و به پیشگاه الهى تقدیم نمود . از آسایش و رفاه چشم پوشید و فرزندانش را در راه خدا فدا کرد و همه سختى ها و اسیرى ها و هتک حرمت ها را به جان خرید .
۴ - عبادت: حقیقت بندگى و عبادت خداوند که در رشد و کمال آدمى تاثیر بسزایى دارد آن است که با همه وجود به خدا نظر کنیم و جز به او نیندیشیم و جز فرمان او را مطیع نباشیم و جز براى او به کارى نپردازیم . حضرت زینب که به این امر آگاهى کامل داشت، و فلسفه خلقت را در عبادت مى دید حتى در شدیدترین لحظه هاى زندگى عبادت و ستایش خداوند را از یاد نمى برد . فاطمه دختر امام حسین (ع) در این باره مى گوید: «عمه ام زینب در شب عاشورا همواره در محراب عبادتش ایستاده بود و با خداى خویش مناجات مى کرد» (۱۰) یا امام سجاد مى فرماید: «این مخدره حتى در شب یازدهم عاشورا نماز شبش ترک نشد و نشسته نماز خواند» . (۱۱)
زینب (س) در عبادت و طاعت خداوند به مقامى دست یافته و به آن درجه از شناخت و معرفت حق رسیده بود که امام حسین (ع) در روز عاشورا به هنگام وداع این گونه او را خطاب کرد:
«یااختاه لاتنسینى فی نافله اللیل; (۱۲) خواهرم در نماز شب مرا فراموش مکن .»
۵ - فصاحت و بلاغت: شاید بارزترین ویژگى زینب (س) که دوست و دشمن او را به آن مى ستایند درست گویى و شیوا سخنى است . زیبا سخن گفتن و روانى عبارت ها و الفاظ چنان در زینب (س) ملکه شده بود که در سخت ترین و بحرانى ترین لحظه با موازین ادبى سخن مى گفت . نیشابورى در این باره مى گوید: «زینب در فصاحت و بلاغت در پارسایى و عبادت مانند پدرش على (ع) و همانند مادرش زهرا بود .» (۱۳)
همچنین علامه مامقانى با استناد به خطبه هاى زینب (س) مى نویسد: «او در فصاحت و بلاغت چنان بود که گویى زبان على در کام داشت .» (۱۴)
زینب در مجلس ابن زیاد سخنانى ایراد کرد که نه فقط اندوه و تاثر شدید حضرت را بیان مى کند بلکه پایه و مقام سخن آن بزرگوار را نشان مى دهد، مثلا در همین چند عبارتى که نقل خواهد شد گذشته از استوارى و جزالت کلام، سجع و جناس اشتقاق و استعاره مکنیه به چشم مى آید:
«لقد قتلت کهلى و ابرت اهلى و قطعت فرعى واجتثثت اصلى فان یشفیک هذا فقد اشفیت; (۱۵) سرور مرا کشتى و خاندان مرا برانداختى و شاخه و ریشه مرا کندى . اگر شفاى تو در این است پس شفا یافتى .»

رسالت حضرت زینب (س)