كاروان كربلا پس از وداع با پيامبر اكرم و حضرت زهرا و امام مجتبي(عليهم السلام) شب يكشنبه بيست و هشتم رجب سال شصت هجري مدينه را به سوي مكه ترك نمودند. امام حسين(عليه‌السلام) از بيعت با يزيد خودداري كرده و شبانه همراه خانواده خويش از مدينه به مكه حركت نمود. يك جامعه نمونه در اين كاروان متجسم بود. در دل تاريكي از كوره‌راه‌هاي بيابان‌ها گذر كردند و منزل به منزل راه سپردند.
يك ماه و چند روز از بيابان‌ها و كوهستان‌ها گذشتند و در هر منزل از خود، ردّي از روشنايي و كرامت باقي نهادند. روز سوم شعبان سال شصت هجري درست در روز ميلاد امام حسين (عليه السلام) كاروان امام به مكه رسيد و در محله شعب علي در خانه عباس بن عبدالمطلب اقامت گزيد. مردم مكه به استقبال و ديدار خاندان پيامبر(صلي الله عليه و آله) آمدند. در اين ايام كه در آستانه برگزاري مراسم حج بود بسياري از مسلمانان از سراسر قلمرو اسلامي به مكه مي‌آمدند و اين فرصت مناسبي براي امام حسين(عليه‌السلام) و خاندان پيامبر بود تا با مردم صحبت كنند و نسيم آزادي در مكه وزيدن گيرد.
از سوم شعبان تا هشتم ذي الحجه كه امام حسين(عليه السلام) از مكه به قصد كوفه عزيمت نمود بيش از چهار ماه در مكه اقامت داشتند. در اين مدت، مردم گروه گروه با امام‌حسين(عليه السلام) تماس مي‌گرفتند و ابراز وفاداري و حمايت مي‌كردند.
در دهم رمضان نامه‌اي از سران و اعيان كوفه به امام حسين (عليه السلام) رسيد كه در آن نامه از امام دعوت شده بود به كوفه برود تا كوفيان به رهبري امام با يزيد بجنگند.
امام در پاسخ نامه‌هاي مكرر سران و مردم كوفه، مسلم بن عقيل (پسر عموي خود) را به كوفه فرستاد تا ميزان صحت گفته كوفيان را به اطلاع امام برساند.
با اعزام مسلم بن عقيل به كوفه، هجده هزار نفر از مردم كوفه با امام بيعت كردند و مسلم خبر اين بيعت و وفاداري را به امام ارسال داشت. ليك با تغيير يافتن حاكم كوفه وضع‌ِ مردم نيز تغيير يافت. ابن زياد از طرف يزيد بن معاويه به عنوان حاكم كوفه انتخاب شد و با فريب و توطئه و قتل و كشتار، مردم‌ِ كوفه را از همراهي با مسلم باز داشت تا جايي كه مسلم در يك جنگ نابرابر به تنهايي با سربازان ابن‌زياد جنگيد و سرانجام دستگير و به شهادت رسيد.
همزمان با اين واقعه و مطلع شدن يزيد از نهضت امام حسين (عليه السلام) و فعاليت‌هاي ايشان سپاهي را به فرماندهي عمر بن سعد جهت دستگيري يا قتل امام حسين (عليه السلام) به مكه اعزام نمود و امام وقتي از ماجرا آگاه شد ديگر نتوانست منتظر رسيدن نامه مسلم بن عقيل باشد و ناچاراً در هشتم ذي حجه مكه را به قصد كوفه ترك نمود.
حركت كاروان امام از هشتم ذي حجه تا دوم محرم كه به كربلا رسيد، حركتي بود براي بيدار نمودن انسان‌هاي تمامي تاريخ. اين كاروان، منزل به منزل راه مي‌سپرد تا آميزه‌اي از عظمت و عزت و مظلوميت را بر صفحات تاريخ بنگارد و سرانجام اين كاروان در دهم محرم 61 هجري حماسه‌اي را آفريد، حماسه عشق، حماسه هويت انساني، حماسه عاشورا.
روز شمار اين حماسه، شمارش لحظاتي است كه انسان‌هايي عاشق از فراز اين روزها به معراج رفتند و در هر منزلي از خود خاطره‌اي به جاي نهادند، خاطره‌اي كه هر قصه آن درسي از عزت نفس و كرامت ذاتي انسان كامل امام حسين (عليه السلام) مي‌باشد.
روزشمار فاجعه كربلا
پانزدهم رجب 60 ه.ق:
- مرگ معاويه و شروع خلافت يزيد بن معاويه
ـ نامه يزيد به والي مدينه جهت اخذ بيعت با امام حسين (عليه السلام).
اواخر رجب 60 ه.ق:
- رسيدن نامه يزيد به والي مدينه و عدم بيعت امام حسين(عليه السلام) با يزيد.
بيست و هشت رجب 60 ه.ق:
حركت امام حسين (عليه السلام) از مدينه به سوي مكه (روز يكشنبه)
سوم شعبان 60 ه.ق:
ورود امام حسين (عليه السلام) به مكه و سكونت آن حضرت و خاندانش در خانه عباس بن عبدالمطلب. (حضور امام در مكه مدت چهار ماه و چند روز بوده است).
دهم رمضان 60 ه.ق:
وصول نامه مردم كوفه به امام حسين(عليه السلام) توسط عبدالله بن سبع الهمداني و عبدالله بن وال تميمي.
دوازدهم رمضان 60 ه.ق:
وصول يكصد و پنجاه نامه از كوفه به امام حسين(عليه السلام) توسط قيس بن مسهر و عبدالرحمن بن عبدالله و عمارة بن عبيد.
چهاردهم رمضان 60 ه.ق:
وصول نامه سران و مردم كوفه به امام حسين(عليه السلام) توسط هاني بن هاني السبيعي و سعيد بن عبدالله النخعي.
پانزدهم رمضان 60 ه.ق:
- حركت جناب مسلم بن عقيل به سوي كوفه.
ـ ارسال نامه توسط امام به رؤساي بصره.
پنجم شوال 60 ه.ق:
ورود جناب مسلم بن عقيل به كوفه و بيعت هيجده هزار از مردم كوفه با مسلم.
هشتم ذي حجه 60 ه.ق:
- ورود عمر بن سعد با لشكري انبوه به مكه براي دستگيري امام حسين(عليه السلام) (چهارشنبه)
ـ حركت امام از مكه به سوي كوفه.
ـ ورود ابن زياد به كوفه و محاصره قصر ابن زياد توسط مسلم و يارانش.
نهم ذي حجه 60 ه.ق:
- توطئة ابن زياد و پراكنده شدن ياران مسلم.
ـ جنگ مسلم با سپاه ابن زياد.
ـ هواخواهي عباس بذائي (قره‌داغي) از مسلم و شهادت او به دست سربازان ابن‌زياد.
ـ شهادت مسلم بن عقيل و هاني بن عروه در كوفه به دستور ابن زياد.
ـ فرود آمدن كاروان امام در «ابطح» و پيوستن ابن ثبيط بصري و فرزندانش به امام.
ـ فرود آمدن كاروان امام حسين(عليه السلام) در مكاني به نام «تنعيم» در دو فرسنگي مكه.
ـ فرود آمدن امام در «صِفاح» و ديدار فرزدق شاعر با امام.
ـ فرود آمدن كاروان امام در «وادي العقيق» و پيوستن عون و محمد فرزندان حضرت زينب (عليهاالسلام) به كاروان امام.
ـ فرود آمدن امام در «وادي الصّفرا».
ـ فرود كاروان امام در «ذات عِرق» و پيوستن گروهي از مسلمانان به امام.
ـ فرود كاروان امام در «حاجِر» در ناحيه «بطن الرمه» و نوشتن نامه‌اي به مسلم بن عقيل و شيعيان كوفه و ارسال آن توسط قيس بن مسهر صيداوي.
پانزده ذي حجه 60 ه.ق:
- فرود كاروان امام در «فَيْدْ».
ـ فرود كاروان امام در «اجفُر».
بيست و دوم ذي حجه 60 ه.ق:
- شهادت ميثم تمار (صحابه امام علي عليه السلام) در كوفه توسط ابن زياد.
ـ ارسال نامه امام به كوفه توسط عبدالله بن يقطر (برادر رضاعي امام).
بيست و ششم ذي حجه 60 ه.ق:
- ورود كاروان امام به «زروُد»، نزديكي «خزيميه».
ـ پيوستن «زهير بن قين» به امام.
ـ ورود كاروان امام به منطقه «زباله» در نزديكي كوفه.
ـ رسيدن خبر شهادت مسلم بن عقيل و هاني بن عروه به امام.
ـ ورود كاروان امام به «ثعلبيه» و توقف شبانه در آنجا.
ـ ورود كاروان امام به «القاع».
ـ عبور كاروان امام از «درة العقبه» در نزديكي بيابان‌هاي كوفه.
ـ ورود به «شراف» و توقف شبانه در آنجا.
بيست و هفتم ذي حجه 60 ه.ق:
- روبه‌رو شدن كاروان امام حسين(عليه السلام) با سپاه حر بن يزيد رياحي.
ـ قرار گرفتن كاروان امام در دامنه كوه «ذو حُسَم‌ْ».
ـ جلوگيري حرّ از حركت كاروان امام به سوي كوفه.
ـ حركت كاروان امام به منطقه «البيضه».
بيست و هشتم ذي حجه 60 ه.ق:
- عبور كاروان امام از «عُذيب‌ِ الهجانات».
ـ رسيدن خبر شهادت عبدالله بن يقطر در كوفه به دست ابن زياد.
ـ عبور كاروان امام از قادسيه.
ـ فرود كاروان امام در «قصر بني مُقاتل» و توقف شبانه در آنجا.
دوم محرم 61 ه.ق:
- فرود كاروان امام به كربلا (روز پنجشنبه).
ـ حركت عمر بن سعد با لشكري انبوه به كربلا.
سوم محرم 61 ه.ق:
- ورود سپاه عمر بن سعد به كربلا.
ششم محرم 61 ه.ق:
- تجمع بيست هزار سپاهي در سپاه عمر سعد.
ـ رسيدن نامه ابن زياد به عمر بن سعد مبني بر بستن راه رودخانه فرات به روي كاروان امام.
ـ آمادگي گروهي از قبيله بني اسد براي پيوستن به امام و حمله چهارصد نفر از سپاه عمر سعد به آن قبيله و كشتار آنان.
هشتم محرم 61 ه.ق:
حركت حضرت عباس با بيست و هشت نفر (يا سي سوار و بيست پياده با بيست مشك آب) به طرف رود فرات و آوردن آب بعد از درگيري با مأموران عمر بن سعد.
ـ ملاقات شبانه امام با عمر سعد.
ـ صدور فرمان جنگ توسط ابن زياد.
نهم محرم 61 ه.ق:
- حركت لشكر عمر بن سعد به سوي كاروان امام.
ـ مهلت خواستن امام از عمر بن سعد براي يك شب.
ـ آوردن امان‌نامه توسط شمر براي حضرت ابوالفضل و برادرانش و خودداري آنان از پذيرفتن امان‌نامه.
ـ آماده‌سازي كاروان امام براي جنگ فردا.
دهم محرم 61 ه.ق:
- وقوع فاجعه جانسوز كربلا و شهادت امام حسين (عليه السلام) و هفتاد و دو تن از ياران وفادارش (جمعه يا شنبه).
غروب دهم محرم:
- غارت خيمه‌هاي امام و آتش زدن آنها.
ـ اسير گرفتن بازماندگان كاروان امام.
ـ اسب تاختن بر جسد شهدا.
ـ فرستادن سر شهدا به كوفه.
يازدهم محرم 61 ه.ق:
حركت اسرا به سوي كوفه.
دوازدهم محرم 61 ه.ق:
- ورود كاروان اسرا به كوفه.
ـ سخنراني حضرت زينب و ام كلثوم و فاطمه(عليهم السلام) در كوچه‌هاي كوفه.
ـ دفن شهدا در كربلا توسط جمعي از مردم قبيله بني اسد.
ـ سخنراني ابن زياد در مسجد كوفه و اعتراض عبدالله عفيف به ابن زياد و دستگيري و شهادت عبدالله، به دستور ابن زياد.
پانزدهم محرم 61 ه.ق:
حركت كاروان اسرا از كوفه به شام.
اول صفر 61 ه.ق:
- ورود كاروان اسيران به شام (بعد از هيجده روز).
ـ سخنراني حضرت زينب (عليهاالسلام) در كاخ يزيد.
ـ سخنراني امام سجاد(عليه السلام) در مسجد جامع شام.
بيستم صفر 61 ه.ق:
- ورود جابر بن عبدالله انصاري به كربلا براي زيارت.
ـ ورود كاروان اسيران به كربلا براي زيارت مزار شهدا.
ـ حركت از كربلا به مدينه.
ـ ورود كاروان اسيران به مدينه.
ـ سخنراني امام سجاد(عليه السلام) در دروازه مدينه.
ـ ورود به مسجدالنبي و زيارت حرم مطهر پيامبر.
پانزدهم رجب 62 ه.ق:
وفات حضرت زينب (عليهاالسلام).
منازل مسير كاروان امام از مكه تا كربلا
منزل اول: ابطح
منزل دوم: تنعيم
منزل سوم: صِفاح
منزل چهارم: وادي العقيق
منزل پنجم: وادي الصّفرا
منزل ششم: ذات‌ِ عِرق
منزل هفتم: حاجِر
منزل هشتم: فَيد
منزل نهم: اِجفَر
منزل دهم: خُزَيميّه
منزل يازدهم: شقوق
منزل دوازدهم: زرود
منزل سيزدهم: ثعلبيه
منزل چهاردهم: زباله
منزل پانزدهم: القاع
منزل شانزدهم: عقبه
منزل هفدهم: قرعاء
منزل هجدهم: مغيثه
منزل نوزدهم: شراف
منزل بيستم: ذَوحُسُم
منزل بيست و يكم: البيضه
منزل بيست و دوم: عُذيب الهجانات
منزل بيست و سوم: قصر بني مقاتل
منزل بيست و چهارم: نينوا
منزل بيست و پنجم: كربلا
منابع:
1- با كاروان امام حسين (عليه السلام) از مدينه تا كربلا، بهاء الدين قهرماني نژاد شائق، انتشارات شكوري، قم، 1378 ش.
2ـ پيام‌آور عاشورا، سيد عطاءالله مهاجراني، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ چهارم، 1376 ش.
3ـ تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيدالشهداء، سيد محمدعلي قاضي طباطبائي، تبريز، چاپ دوم، 1397 ه.ق.
4ـ حماسه‌سازان كربلا، محمد سماوي، ترجمه: عقيقي بخشايشي، دفتر نشر نويد اسلام، قم، 1369 ش.
5ـ خورشيد بر نيزه، دكتر نورالله حسين‌خاني، انتشارات مسعي ـ نشر خيرالله، تهران، چاپ اول، 1379 ش.
6ـ لهوف، سيد بن طاووس، ترجمه: دكتر عقيقي بخشايشي، دفتر نشر نويد اسلام، قم، چاپ چهارم، 1378 ش.
نویسنده:نواب راجي
منبع : تبیان زنجان
