ريا و خودنمائى در عمل و انجام برنامه عبادى براى جلب توجه مردم، و جلوه دادن خويش در ديده ببنندگان، و به قصد رسيدن به اهداف مادى، از سيئات اخلاقى و رذائل روحى و باطنى است.
ريا به اين معناست كه انسان نهالى را در عالم معنا، در سرزمين، طاعت و عبادت با ذوق و شوق بنشاند، و براى پرورشش متحمل زحمت و رنج شود، تا آنجا كه نهال به رشد و كمال برسد و به ميوه دادنش كه قبول آن از طرف حق است نزديك گردد، آنگاه انسان ارّهاى تيز كه همان ريا و خودنمائى است بردارد و به دست غير بسپارد و به او التماس كند كه بيا و با اين ارّه تيز اين نهال را از ريشه قطع كند، تا من از شيرينى ميوه ابدياش ممنوع و محروم شوم!
آرى! چه جاهلانه است كه انسان فريضهاى از فرائض الهى را با زحمت و رنج انجام دهد، و پيكره عبادت را به دستور حق بسازد، و طاعت و بندگى را همراه با اكثر شرايط لازم بجاى آورد، آنگاه كه عمل ميخواهد به نقطه قبولى حق برسد و به سبب قبولى آن بهشت عنبر سرشت نصيب انسان گردد، با حالتى شيطانى دنبال تماشاى ديگران نسبت به عملش برود، تا او را در آن حال ديده، از وى و عبادتش تعريف كنند، و او را در انظار ديگران مؤمن و متدين و با حال جلوه دهند!
بدون ترديد ريا نوعى شرك و به فرموده اميرمؤمنان (ع) رشتهاى از نفاق و به گفته عرفاى بيدار دل خيانت به خويش، و به نظر بينايان راه، تيشهاى به ريشه سعادت، و كلنگى براى تخريب ساختمان عبادت و طاعت است.
انتظار پاداش و مزد از حضرت حق، نسبت به عملى كه آلوده به ريا شده انتظارى غير عاقلانه و دور از انصاف است، چرا كه رياكار عبادت را براى جلب رضاى غير بجاى آورده، آنگاه پاداشش را از خدا ميطلبد، در صورتى كه در عبادت ريائى طرف انسان حضرت حق نبوده، و عمل هيچ ارتباطى به حضرت او نداشته و ندارد.
انجامدهنده واجبات بايد بداند كه واجب انجام گرفته اگر آلوده به ريا به جاى آورده شود قطعاً عملى باطل و غير قابل قبول، و قضاى آن بر عهده مكلّف واجب است.
عبادتكننده بايد به اين معنا توجه داشته باشد كه كليد بهشت و جهنم فقط و فقط به دست حضرت حق است، و مالك روز پاداش فقط اوست، و حق محاسبه بندگان بر عهده خداست.
اوست كه بايد عمل را بپذيرد، و هم اوست كه بايد به عمل پاداش عنايت كند، روى اين حساب نبايد عمل با تيشه ريا ريشه كن شود و با زهر ريا كام عمل آلوده گردد، و با آتش ريا درخت عمل بسوزد، و با ارّه ريا نهال عبادت از سرزمين قبولى بريده شود.
در روايات مربوط به باب واجبات و اعمال خير آمده: روز قيامت به رياكاران ميگويند: پرونده اعمالتان را نزد مردمى كه براى خوش آمد آنان كار كرديد ببريد و مزد زحمات خويش را از آنان بطلبيد.
رعايت خلوص در واجبات، واجب شرعى است، نيت خالص سبب قبولى عمل است، نيت پاك به عمل ارزش معنوى و قيمت آخرتى ميدهد، نيت صاف مركبى است كه عمل را به وادى رضايت ميبرد، خلوص نيت كليد در رحمت حق و لطف حضرت محبوب و سبب جلب رضاى دوست به سوى عمل است.
حج فريضهاى از فرائض حق است، بر زائر خانه خدا واجب شرعى است كه همه مناسك حج را با نيت خالص به جاى آورد، و از جلب توجه مردم نسبت به اعمالش جدّاً بپرهيزد، كه ريا قطعاً باطلكننده حج و سبب عوارض سنگينى است
كه گاهى قابل جبران نيست، و همانطور كه در روايات آمده: حج ريائى در قيامت مزدش بر عهده مردمى است كه حاجى در انجام مناسك حجش، تماشاى آنان را منظور داشته، و براى نماياندن خويش به آنان در مقام انجام عمل برآمده است.
به روايت بسيار مهم زير در اين زمينه توجه كنيد: حضرت صادق (ع) ميفرمايد:
«الحج حجان: حج لله و حج للناس، فمن حج لله كان ثوابه على الله الجنة، و من حج للناس كان ثوابه على الناس يوم القيامة:»
حج دو نوع است: حج براى خدا، و حج براى مردم، كسى كه حج را براى خدا انجام دهد ثوابش نزد خدا بهشت است، و هر كس حج را براى جلب توجه مردم بجاى آورد پاداشش در قيامت به عهده همان مردم است.
در حقيقت روايت ميخواهد بگويد حج ريائى در قيامت هيچ بهرهاى نصيب حاجى نميكند، زيرا در قيامت پاداش عمل فقط در اختيار خداست.
منبع : پایگاه عرفان
